*

Εισαγωγή-ανθολόγηση-σχόλια ΗΛΙΑΣ ΜΑΛΕΒΙΤΗΣ

~.~

Ύμνοι της Μεγάλης Εβδομάδας

Αποδόσεις του Ιγνάτιου Σακαλή

 

Το εισαγωγικό σημείωμα του αφιερώματος ΕΔΩ

~•~

Μεγάλο Σάββατο

Σήμερον συνέχει τάφος…

Πελώριος τάφος σήμερα καὶ κλειεῖ
τὸν ποὺ στὴ φούχτα του ὅλη κλειεῖ τὴν πλάση.
Πλάκα σκεπάζει αὐτὸν ποὺ μὲ τὴν ἀρετὴ
τοὺς οὐρανοὺς ἔχει σκεπάσει.

Κοιμᾶται ἡ Ζωὴ κι ὁ Ἅδης σπαράζει
κι ὁ Ἀδὰμ γλυτώνει ἀπ᾽ τὰ δεσμά,
τὴν ἅγια οἰκονομία Σου εὐθὺς δοξάζει,
ποὺ τὸ ἔργο αἰώνων τέλεψε σωστά.

Καὶ σ᾽ ὅλους μας δῶρο ἀκριβὸ τὴν ἅγια
ἀπ᾽ τοὺς νεκροὺς χαρίζει Ἀνάστασή Του.

Σήμερον συνέχει τάφος,
τὸν συνέχοντα παλάμῃ τὴν Κτίσιν,
καλύπτει λίθος,
τὸν καλύψαντα ἀρετῇ τοὺς οὐρανούς,
ὑπνοῖ ἡ ζωή, καὶ ᾅδης τρέμει,
καὶ Ἀδὰμ τῶν δεσμῶν ἀπολύεται.
Δόξα τῇ σῇ οἰκονομίᾳ,
δι’ ἧς τελέσας πάντα σαββατισμὸν αἰώνιον,
ἐδωρήσω ἡμῖν, τὴν παναγίαν
ἐκ νεκρῶν σου Ἀνάστασιν.

Σιγησάτω…

Θνητὴ ἂς σωπάση τώρα κάθε σάρκα,
ἐδῶ ἂς σταθῆ μὲ φόβο καὶ μὲ τρόμο
καὶ τίποτα τῆς γῆς στὸ νοῦ μὴ βάλη.
Ὁ Βασιλιὰς ἰδού, τῶν βασιλιάδων
καὶ Κύριος τῶν κυρίων λαφροπατώντας
σφαχτάρι νὰ γινῆ σιμώνει ἀγάλι
καὶ σ᾽ ὅλους τοὺς πιστοὺς οὐράνιος Ἄρτος.

Μπροστὰ οἱ χοροὶ πηγαίνουν τῶν Ἀγγέλων
Κι ὅλες οἱ Ἀρχὲς οἱ οὐράνιες κι οἱ Ἐξουσίες.
Ἐδῶ τὰ Χερουβεὶμ μὲ χίλια μάτια,
τὰ Σεραφεὶμ μ᾽ ἐξάδιπλες φτεροῦγες
τὴν ὄψη κρύβουν κι ἄπαυτα τὸν Ὕμνο λένε:

Ψάλτε τὸν Κύριο, Ψάλτε τὸν Κύριο, Ψάλτε τὸν Κύριο.

Σιγησάτω πᾶσα σάρξ βροτεία,
καὶ στήτω μετὰ φόβου καὶ τρόμου,
καὶ μηδὲν γήϊνον ἐν ἑαυτῇ λογιζέσθω·
ὁ γὰρ Βασιλευς τῶν βασιλευόντων,
καὶ Κύριος τῶν κυριευόντων,
προσέρχεται σφαγιασθῆναι,
καὶ δοθῆναι εἰς βρῶσιν τοῖς πιστοῖς·
προηγοῦνται δὲ τούτου, οἱ χοροὶ τῶν Ἀγγέλων,
μετὰ πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας,
τὰ πολυόμματα Χερουβίμ, καὶ τὰ ἑξαπτέρυγα Σεραφίμ,
τὰς ὄψεις καλύπτοντα, καὶ βοῶντα τὸν ὕμνον·
Ἀλληλούϊα, Ἀλληλούϊα, Ἀλληλούϊα.

 

.

 

 

*

*

~.~ 

Το γενικό εισαγωγικό σημείωμα της Ανθολογίας

Η βυζαντινή ποίηση παραμένει η μεγάλη απούσα από όλες σχεδόν τις ανθολογίες ελληνικής ποίησης, ένα –χρονικά– τεράστιο, ουσιωδώς ανεξήγητο κι αναιτιολόγητο, κενό για τη γνώση, παρουσία κι εξέλιξη της ελληνικής ποίησης από τις απαρχές της ως τις μέρες μας. Οι αιτίες αρκετές, οι προκαταλήψεις κι η μεροληψία φοβάμαι ακόμη περισσότερες. Έχουμε συνηθίσει να σταματούμε απότομα στην Παλατινή Ανθολογία (μετά βίας ώς τον τέταρτο συνήθως μεταχριστιανικό αιώνα, χωρίς να αναλογιζόμαστε συνάμα πως κι αυτή η ίδια η Ελληνική Ανθολογία συνιστά μια γενναιόδωρη χειρονομία των ίδιων των Ελληνορωμιών του Βυζαντίου προς εμάς τους επιγενόμενους) και καταπιανόμαστε πάλι με το πρωτοφανέρωμα της νεοελληνικής –δημώδους πάντα– ποίησης  εκεί γύρω στον ενδέκατο αι. Το μεταξύ τους διάστημα, έχει ως επί το πλείστον αφεθεί αποκλειστικά στους βυζαντινολόγους, οι οποίοι βέβαια, ας ειπωθεί στεντορείως και υμνητικώς, τον τελευταίο αιώνα έχουν απροσμέτρητα βαθύνει κι εμπλουτίσει τη γνώση μας για τα ποιητικά κείμενα της βυζαντινής περιόδου, με νέες κριτικές εκδόσεις κι αναγνώσεις, μελέτες, φανερώσεις άγνωστων ποιημάτων, μεταγραφές από ανέκδοτα χειρόγραφα κλπ., απομένει η ανθολόγησή τους κι η σύγχρονη (ποιητική κατά προτίμηση) μεταγραφή τους. Μια τέτοια έλλειψη, όπως είναι φυσικό, κι επιτείνει τις προκαταλήψεις αλλά και διογκώνει την άγνοια για τη βυζαντινή ποίηση. Ενώ το υλικό διόλου δεν λείπει, δεν είναι τυχαίο πως ως τις μέρες μας μεταφράζονται κείμενα ποιητικά που προέρχονται αποκλειστικά σχεδόν μόνον από την εκκλησιαστική υμνολογία, πράγμα που φανερώνει πολλά για τη γνώση και τη θεώρηση μα και για τη δεξίωση της βυζαντινής ποίησης σήμερα. Ας είναι! Δεν είναι η ώρα και η στιγμή  για περισσότερα˙ αυτή η εισαγωγή θα αρθρωθεί με την πληρότητα και την τεκμηρίωση που χρειάζεται, σαν έρθει η στιγμή της υλοποίησης μιας τέτοιας ανθολογίας της βυζαντινής ποίησης, που με την παρότρυνση και τη συνεργασία στενών φίλων θα αποκοτήσουμε. Η ανάληψη μιας τέτοιας ανθολογίας, βαρύ κι επίμοχθο έργο, θ’ απαιτήσει και συνεργασίες και χρόνο αρκετό.  Ήδη ανασκουμπωθήκαμε και αναμετριόμαστε με τα κείμενα, τους συγγραφείς, τις δυσκολίες, τις ιδιαιτερότητές τους, το περιβάλλον τους, τη μεταγραφή τους.

Με τον νου λοιπόν στραμμένο στη δημιουργία μιας ανθολογίας της βυζαντινής ποίησης, αποφασίσαμε εδώ στο ηλεκτρονικό ΝΠ, να ξεκινήσουμε με την παρουσίαση μιας όσο το δυνατόν εκτεταμένης επιλογής των ήδη μεταφρασμένων (περισσότερο ή λιγότερο γνωστών) βυζαντινών κειμένων από νεοέλληνες ποιητές˙ σαν προεισαγωγή και πρόγευση της μελλοντικής ανθολογίας αλλά κι άτυπη, όσο το δυνατόν ευρεία, αποτίμηση της μέχρι σήμερα παρουσίας της μεταφρασμένης βυζαντινής ποίησης στα γράμματά μας.

ΗΛΙΑΣ ΜΑΛΕΒΙΤΗΣ, 17.3.2021

*