*
~.~
*
*
*
*
Ήταν καλή χρονιά αυτή που φεύγει για το ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ. Υποδεχτήκαμε νέους συνεργάτες και εγκαινιάσαμε καινούργιες και πρωτότυπες στήλες, όπως εκείνην για τη σύζευξη φωτογραφίας και λογοτεχνίας (με τον Ηλία Κεφάλα) και για τη βυζαντινή επιγραφική (με τον Γιώργο Πάλλη). Αυτές ήρθαν να προστεθούν σε άλλες παρόμοιες «raretés», για τα μέτρα του λογοτεχνικού μας τύπου πάντα, προπάντων στην ανθολογία της μεσαιωνικής ελληνικής ποίησης, που επιμελείται ο Ηλίας Μαλεβίτης, και στο florilegium της λατινικής και λατινογενούς γραμματείας, που την φροντίδα του έχει ο Φώτης Παπαγεωργίου. Οι δύο τελευταίες έχουν, νομίζω, ήδη εντυπωσιακή πορεία πίσω τους ποιοτικά, του Ηλία και ποσοτικά.
Στις «Σκυτάλες» ξεκινήσαμε να αναρτούμε τμηματικά δύο ολόκληρα πεζογραφικά βιβλία, του Δημήτρη Σολδάτου και του Δημήτρη Καρακίτσου αντίστοιχα, ενώ στη σχολιογραφία υποδεχτήκαμε πρόσφατα τα «Πρόσκαιρα» του Γιάννη Ταχόπουλου και στην κινηματογραφική κριτική την στήλη «Η ζωή παραμένει σινεμά», την επιμέλεια της οποίας έχει ο Βασίλης Πατσογιάννης. Αύριο, 23.12., ξεκινά η νέα δοκιμιογραφική στήλη του Ηρακλή Λογοθέτη. Τίτλος της: «Κλασσικά αποσιωπημένα».
Όπως συνέβη με όλα τα σημαδιακά συμβάντα των τελευταίων ετών (μεταναστευτικό, πανδημία, ρωσσοουκρανικά), το 2023 φιλοξενήσαμε στο ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ πλήθος κειμένων που φωτίζουν από πολλές πλευρές (πολιτικά, ιστορικά, λογοτεχνικά) την αιματηρή αραβοϊσραηλινή σύγκρουση. Ειδικά στην συγκλονιστική εποχή που ζούμε, η ιδέα ότι τα γράμματα και οι τέχνες μπορούν να συνεχίζουν απερίσπαστα τον δρόμο τους, σνομπάροντας τη λάσπη της επικαιρότητας, φαντάζει όλο και πιο παράλογη. Ένα λογοτεχνικό περιοδικό που δεν είναι συγχρόνως και περιοδικό πολιτικό, με την ευρύτατη έννοια της λέξης, ούτε καν λογοτεχνικό δεν μπορεί να είναι.
Θυμίζω ακόμα το αφιέρωμα στα 80 χρόνια από τη γέννηση του Παναγιώτη Κονδύλη που κράτησε όλη τη χρονιά και θα περάσει και στην επόμενη. Επίσης, το 7ο έντυπο τεύχος μας το αφιερωμένο στον Έζρα Πάουντ που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι. Και βεβαίως, τις Νύχτες του Ιουλίου που για έβδομη συναπτή χρονιά συνδιοργανώσαμε στα Χανιά από κοινού με το Θέατρο Κυδωνία, με πλούσιο όπως πάντοτε πρόγραμμα και θερμή ανταπόκριση από το κοινό.
~.~
*
*
*
*
Συμμετείχαν: Γιάννης Αστερής ~ Σπύρος Γιανναράς ~ Πόπη Γκανά ~ Μιχάλης Γκανάς ~ Σωτήρης Γουνελάς ~ Σοφία Δρόσου ~ Ζυράννα Ζατέλη ~ Κατερίνα Ζαχαροπούλου ~ Δημήτρης Καράμπελας ~ Θανάσης Καστανιώτης ~ Μαρία Κελέση ~ Αντώνης Θεοχάρης Κιούκας ~ Θανάσης Κόρρας ~ Όλια Λαζαρίδου ~ Περικλής Λιανός ~ Άννα Λιδάκη ~ Ρίτα Λυτού ~ Μάρια Μπαχά ~ Έλλη Μπουμπουρή ~ Ξενοφών Μπρουντζάκης ~ Νίκος Ξυδάκης ~ Νίκος Παναγιωτόπουλος ~ Αλεξάνδρα Παντελάκη ~ Τάσης Παπαϊωάννου ~ Κωνσταντίνος Πουλής ~ Μαριαλένα Σπυροπούλου ~ Γιάννης Σταθόπουλος ~ Λεωνίδας Σταματελόπουλος ~ Γιώργος Σταματόπουλος ~ Κατερίνα Σχινά ~ Ζαχαρίας Σώκος ~ Μελίνα Τανάγρη ~ Πέτρος Τατσόπουλος ~ Δημήτρης Τομαράς ~ Τζούλια Τσιακίρη ~ Θανάσης Χατζόπουλος*
*
*
Με αναγνώσεις ποιημάτων από την εμβληματική συλλογή “Hugh Selwyn Mauberley” (1920) αλλά και με μια παραστατική διήγηση που περιελάμβανε πολλές λεπτομέρειες από την αινιγματική επίσκεψή του στην Αθήνα το 1965, το θέατρο Κυδωνία και οι εκδηλώσεις ΝΥΧΤΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΛΙΟΥ 2023 τίμησαν χθες βράδυ 12/7 την ξεχωριστή περίπτωση του τοτεμικού για τα ευρωπαϊκά γράμματα ποιητή του μεσοπολέμου Έζρα Πάουντ (1885-1972).
Ο Κώστας Κουτσουρέλης, μεταφραστής της πρώτης αυτής ποιητικής συλλογής (περιοδικό Νέο Πλανόδιον, τεύχος 7), μίλησε για την άκρως ιδιόρρυθμη προσωπικότητα του Πάουντ και την τεράστια επιρροή της στην αγγλόφωνη λογοτεχνία (και όχι μόνον) από την εποχή του μεσοπολέμου μέχρι και τις μέρες μας, για τη σχέση του με τον Τ.Σ. Έλιοτ και την “Έρημη Χώρα”, χωρίς να παραλείψει να αναφερθεί εκτενώς στην φιλική στάση του προς τις φασιστικές ιδέες και το ολοκληρωτικό καθεστώς Μουσολίνι την δεκαετία του ’30.
Ο Ηλίας Μαλεβίτης, αμέσως μετά, με γλαφυρό λόγο, μας μετέφερε στην δεκαετία του ‘60 ακολουθώντας κατά πόδας τον υπέργηρο και καταπονημένο ποιητή στο περίεργο ταξίδι του στην Αθήνα. Μας μίλησε για τις συναντήσεις του Έζρα Πάουντ με τον Γιώργο Σεφέρη και τον Ζήσιμο Λορεντζάτο, για την επίσκεψη στους Δελφούς, και προσπαθώντας να λύσει το μυστήριο του κινήτρου του ταξιδιού στην Ελλάδα, μέσα από τα λιγοστά στοιχεία που διασώθηκαν, με τον ίδιο τον ποιητή να μην έχει σχεδόν ανοίξει το στόμα του να μιλήσει, καθώς τις ημέρες εκείνες υπέβαλε τον εαυτό του στη δοκιμασία της αλαλίας για θεραπευτικούς λόγους, κατέληξε στο συμπέρασμα, πως μάλλον το διαυγές νερό της Κασταλίας Πηγής στους Δελφούς και οι ιαματικές ή άλλες ιδιότητές του, (ιδιότητες που ευδοκιμούν τα μάλα στην φαντασία ενός μυστικιστή ποιητή, λάτρη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας) ήταν αυτές που οδήγησαν τον κουρασμένο από τα χρόνια προσκυνητή στην χώρα μας. Περισσότερα λέει στη μελέτη του στο θέμα αυτό που δημοσιεύεται επίσης στο Νέο Πλανόδιον που κυκλοφορεί (τχ. 7), και στην ολοκληρωμένη της μορφή προβλέπεται να εκδοθεί αργότερα σε βιβλίο.
Ποιήματα από τη συλλογή Hugh Selwyn Mauberley διάβασε ο καλός ηθοποιός Αιμίλιος Καλογερής και ο Μιχάλης Βιρβιδάκης.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΙΡΒΙΔΑΚΗΣ
*
*
*
*
~ . ~
Καταπώς ο Σαρλώ στην περίφημη ταινία του, ο Έζρα Πάουντ στο Hugh Selwyn Mauberley μυκτηρίζει τους “μοντέρνους καιρούς”. Βρισκόμαστε στα 1920, επαύριο του Μεγάλου Πολέμου, και το κατηγορητήριο του ποιητή περιλαμβάνει περίπου τα πάντα: το χρησιμοθηρικό πνεύμα της εποχής, την αγοραία της κουλτούρα, την πολιτική υποκρισία που οδήγησε την Ευρώπη στην πρωτοφανή αλληλοσφαγή.
Μυριάδες πέσαν, χάθηκαν,
κι άριστοι ανάμεσά τους,
για έναν γεροξεκούτη σκύλο ξεδοντιάρη,
για έναν κουρελή πολιτισμό
Ας ανεμίζει σημαία του την ισονομία και την ψήφο, ας καμαρώνει για την ελευθεροστομία και την ελευθεροτυπία του, αυτός ο πολιτισμός απαξιώνει ό,τι το άξιο και βεβηλώνει ό,τι το ιερό.
Του Φαύνου την σαρκώδη ορμή,
του Αγίου τ’ όραμα; Όχι εμείς!
Όστια τον Τύπο λάβαμε·
την ψήφο αντί περιτομής.
Άπαντες ίσοι, νομικώς,
χωρίς Πεισίστρατο οπωσούν,
μουνούχους και καθάρματα
βγάζουμε να μας κυβερνούν.
Ευτελίζει όχι μόνο την ιδέα της πατρίδας, αλλά την ίδια την έννοια της θυσίας:
κάποιοι έπεσαν, pro patria,
non «dulce» non «et decor»…
πορεύτηκαν στην κόλαση χωσμένοι ώσμε τα μάτια
τα παραμύθια, στην αρχή, χάβοντας των γερόντων,
γύρισαν στην πατρίδα, γύρισαν σ’ ένα ψέμα,
γύρισαν στις απάτες τις πολλές,
γύρισαν στα παμπάλαια ψεύδη, στις νέες ντροπές·
στους προαιώνιους κοιλαράδες τοκογλύφους,
στους παπατζήδες των δημόσιων θώκων.
Ο κόσμος που περιγράφει ο Πάουντ είναι αυτός της πτώσης, ο ξεπεσμός στα μάτια του είναι ασυγκράτητος. Δείκτης του συγκριτικός, η ελληνική αρχαιότητα. Απέναντί της το παρόν μόνο πόζες παρακμιακές έχει να αντιτάξει.
Τέιον ροδόχρουν κλπ., το ένδυμα ασορτί
τη μουσελίνα εκτόπισε της Κω,
πλέον μια πιανόλα “αναπληροί”
τη βάρβιτο που είχε η Σαπφώ.
Αλλά και η κληροδοσία του χριστιανικού Μεσαίωνα συμπαρασύρεται στη φθορά.
Μετά τη Σαμοθράκη φθίνει ώς και
των Χριστιανών η ομορφιά·
το ΚΑΛΛΟΣ το κρεμάσαμε
στην κρεαταγορά.
Στις εμποροκρατούμενες λεωφόρους των σύγχρονων πόλεων, οι τέχνες, ιδίως εκείνη που ύμνησε η ποιήτρια της Λέσβου, δεν έχουν θέση:
έξω από κείνη την πολύβουη αρτηρία
των εσωβράκων οι πωλήσεις
έχουν καιρό πια τώρα υποσκελίσει
τα ρόδα από την Πιερία.
*
*
*
H Εταιρεία Θεάτρου ΜΝΗΜΗ και το περιοδικό ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ, για έβδομη συνεχή χρονιά εφέτος, διοργανώνουν στον ΑΙΘΡΙΟ ΧΩΡΟ του Θεάτρου Κυδωνία στα Χανιά, Υψηλαντών 12, τις «Νύχτες του Ιουλίου».
Και αυτό το καλοκαίρι, οι φίλοι και οι επισκέπτες μας θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν έναν ευρύ κύκλο παραστάσεων, συζητήσεων, διαλέξεων, βιβλιοπαρουσιάσεων και εκδηλώσεων λόγου με διακεκριμένους εκπροσώπους του θεάτρου, της λογοτεχνίας, του στοχασμού και της επιστήμης.
Ανάμεσά τους οι Βασίλης Κάλφας, Ιωάννης Π. Α. Ιωαννίδης, Κώστας Μελάς, Ξάνθος Μαϊντάς, Δημήτρης Δημητριάδης, Λίλα Τρουλινού, Μιχάλης Μακρόπουλος, Ηλίας Μαλεβίτης κ.ά.
Το εφετινό μας πρόγραμμα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων συζητήσεις για τον ρόλο της επιστήμης στη δημόσια σφαίρα και για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο, παρουσιάσεις βιβλίων από την πρόσφατη ελληνική πεζογραφία και βραδιές αφιερωμένες σε δύο μεγάλους Αμερικανούς ποιητές, την Έμιλυ Ντίκινσον και τον Έζρα Πάουντ.
Συμπλήρωμα και αποκορύφωση του προγράμματος, η εφετινή θερινή παραγωγή της Ε. Θ. ΜΝΗΜΗ «Ιφιγένεια στο Σπλοτ», έργο του Γκάρι Όουεν που εμπνέεται από τον ελληνικό μύθο και ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Το πρόγραμμα όπως πάντα συνεπιμελούνται ο Μιχάλης Βιρβιδάκης, διευθυντής του Θεάτρου Κυδωνία, και ο Κώστας Κουτσουρέλης, διευθυντής του περιοδικού Νέο Πλανόδιον. (περισσότερα…)
*
Ἠ ἐπανατοποθέτησή μας ἀπέναντι στὸ Βυζάντιο μπορεῖ νὰ συμβάλει σὲ ἕναν ἐπαναπροσανατολισμὸ τοῦ σύγχρονου κόσμου; Μὲ μίτο ὁδηγητικὸ τὸ ἐρώτημα αὐτό, συνευρεθήκαμε τὸν Μάιο ποὺ μᾶς πέρασε στὸ Ἵδρυμα Τάκη Σινόπουλου καὶ συνομιλήσαμε ἐμπρὸς στὴν κάμερα τοῦ Ἀντίφωνου καὶ τοῦ Κωνσταντίνου Βεργῆ τέσσερις: ὁ Ἄγγελος Καλογερόπουλος μὲ τὸν Βαγγέλη Σταυρόπουλο ἀπὸ τὸ Κοινὸν τῶν Καλῶν Τεχνῶν καὶ ὁ Θανάσης Γαλανάκης μὲ τὸν Κώστα Κουτσουρέλη ἀπὸ τὸ Νἐο Πλανόδιον. Εὐχαριστίες θερμὲς στὸν Ἄγγελο γιὰ τὴν πρωτοβουλία καὶ τὴν πρόσκληση καὶ στὸν Κωνσταντίνο γιὰ τὴ κινηματογράφηση καὶ τὴν διαδικτυακὴ φιλοξενία. Σήμερα τὸ δεύτερο μέρος. (Τὸ πρῶτο μέρος ἐδῶ.)
*
*
*
ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ 