*

Γυρισμένο στά ἑλληνικά ἀπό τίς
ΝΑΤΑΣΑ ΚΕΣΜΕΤΗ καί ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΥ

Ἔχουν διατυπωθεῖ πολλοί ἰσχυρισμοί, θέσεις καί ἀπόψεις σχετικά μέ τήν μετάφραση τῆς ποίησης: ἀπό τό «ἀδύνατον» τοῦ ἐγχειρήματος ἀφοῦ «κανένα λουλούδι δέν μπορεῖ νά ξεριζωθεῖ, νά ξεφυλλιστεῖ, νά ἐπαναφυτευθεῖ καί νά παραμένει, ἄν καί ὅταν ἀνθίσει, τό ἴδιο μέ τό ἀρχικό»· μέχρι τήν ἀποδοχή τοῦ ὅτι «ἡ μετάφραση εἶναι ἀναγκαῖο κακό»· κι ὥς τήν πιό μετριοπαθῆ θέση πώς « πάντα στό μετάφρασμα χάνονται λίγα ἤ πολλά ἀπό τό πνεῦμα, τήν πρόθεση καί τήν μαστοριά τοῦ τεχνίτη του». Ὑπάρχουν καί ἄλλες ἀπόψεις βέβαια ὅπως π.χ. αὐτή πού λέει πώς «τό μετάφρασμα εἶναι μιά νέα δημιουργία ἀπό πλευρᾶς μεταφραστῆ, καί μπορεῖ νά εἶναι καλή, ἐξαιρετική, ἤ κακή, κάκιστη – καί ὅλα τά ἐνδιάμεσα». Γύρω ἀπό τήν ἐλευθερία, τό θάρρος ἤ τό θράσος τοῦ μεταφραστῆ ὑπάρχουν πολλά ἐρωτήματα: Νά ἀκολουθεῖ μιά κατά λέξη πιστή μετάφραση; Νά ἀποδίδει ἐλεύθερα ἔτσι ὥστε νά εἶναι λειτουργικό τό ποίημα καί σέ ἄλλη γλώσσα; Νά δοκιμάζει καί τίς δύο ὁδούς; Τά ἐρωτήματα δέν ἐξαντλοῦνται.

(περισσότερα…)

*

Ἡ Παλατινὴ Ἀνθολογία περιλαμβάνει 3.700 ἐπιγράμματα, 17 αἰώνων (ἀπὸ τὸν 7ο αἰ. π.χ. ἕως τὸν 9ο αἰ. μ.χ). Τὸ ἔργο χρωστᾶμε στὸν πρωθιερέα τοῦ Παλατίου στὴν Κωνσταντινούπολη, Κωνσταντίνο Κεφαλᾶ. Ὁ ἀνθολόγος βασίστηκε στὶς ἀρχαῖες συλλογὲς τοῦ Μελεάγρου, Φιλίππου καὶ Ἀγαθία, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλες νεότερες, καθὼς εἶχε στὴ διάθεσή του τὶς πλούσιες βιβλιοθῆκες τῆς Πόλης. Στὸ κλίμα διαφωτισμοῦ ποὺ ἐπικράτησε μὲ τὸν Φώτιο (Βυζαντινὴ Ἀναγέννηση, τὸν 9ο αἰ.), ὁ Κεφαλᾶς ἀνθολόγησε μὲ κριτήριο τὴν αἰσθητικὴ ἀξία τῶν ἐπιγραμμάτων ἤ τὶς πολύτιμες ἀναφορές τους. Τὸ χειρόγραφο βρέθηκε τὸ 1606, σὲ βιβλιοθήκη τῆς Χαϊλδεβέργης, πρωτεύουσας του Παλατινάτου, Γερμανικοῦ Πριγκιπάτου (ἐξ οὗ Παλατίνη ἤ Παλατινή, γνωστὴ ὡς Ἑλληνικὴ Ἀνθολογία).

Ἡ Παλατινὴ Ἀνθολογία, ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ δεκαπέντε βιβλία, περιέχει ποιήματα ἐρωτικά, ἐπιτύμβια, ἀναθηματικά, συμποτικά, σκωπτικά, παίγνια κ.λ.π. Προσφιλὲς ἀνάγνωσμα τοῦ Καβάφη, τοῦ ἔδωσε ἐρεθίσματα γιὰ τὴ δική του ποίηση, καὶ δικαίως θεωρεῖται μακρινὴ διδάσκαλός του. Παρακάτω δίνουμε τὸν δικό μας ἐλάχιστο Στέφανο, βασισμένον στὸ ἔργο τοῦ ἀείμνηστου Ἀνδρέα Λεντάκη, μὲ τὸν τίτλο 500 ποιήματα ἀπὸ τὴν Παλατινὴ Ἀνθολογία, Δωρικός, 1988 (β’ έκδοση).

Στὴ μετάφραση φροντίσαμε νὰ μὴν ἀπομακρυνθοῦμε ἀπὸ τὸ πρωτότυπο, καὶ νὰ κρατήσουμε, κατὰ τὸ δυνατὸν, κάτι ἀπὸ τὸν ρυθμό.

ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΥ

~.~

V 83. ΑΓΝΩΣΤΟΥ

Εἴθ’ ἄνεμος γενόμην , σὺ δ’ ἐπιστείχουσα παρ’ ἀγὰς
στήθεα γυμνώσαις, καὶ με πνέοντα λάβοις.

Ἄνεμος νὰ γινόμουν ἄχ, κι’ ἐσὺ σ’ ἀκροθαλάσσι περπατώντας
τὸ στῆθος νὰ γυμνώσεις, καὶ πνέοντα νὰ μὲ πάρεις.

~.~ (περισσότερα…)