*

Γυρισμένο στά ἑλληνικά ἀπό τίς
ΝΑΤΑΣΑ ΚΕΣΜΕΤΗ καί ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΥ

Ἔχουν διατυπωθεῖ πολλοί ἰσχυρισμοί, θέσεις καί ἀπόψεις σχετικά μέ τήν μετάφραση τῆς ποίησης: ἀπό τό «ἀδύνατον» τοῦ ἐγχειρήματος ἀφοῦ «κανένα λουλούδι δέν μπορεῖ νά ξεριζωθεῖ, νά ξεφυλλιστεῖ, νά ἐπαναφυτευθεῖ καί νά παραμένει, ἄν καί ὅταν ἀνθίσει, τό ἴδιο μέ τό ἀρχικό»· μέχρι τήν ἀποδοχή τοῦ ὅτι «ἡ μετάφραση εἶναι ἀναγκαῖο κακό»· κι ὥς τήν πιό μετριοπαθῆ θέση πώς « πάντα στό μετάφρασμα χάνονται λίγα ἤ πολλά ἀπό τό πνεῦμα, τήν πρόθεση καί τήν μαστοριά τοῦ τεχνίτη του». Ὑπάρχουν καί ἄλλες ἀπόψεις βέβαια ὅπως π.χ. αὐτή πού λέει πώς «τό μετάφρασμα εἶναι μιά νέα δημιουργία ἀπό πλευρᾶς μεταφραστῆ, καί μπορεῖ νά εἶναι καλή, ἐξαιρετική, ἤ κακή, κάκιστη – καί ὅλα τά ἐνδιάμεσα». Γύρω ἀπό τήν ἐλευθερία, τό θάρρος ἤ τό θράσος τοῦ μεταφραστῆ ὑπάρχουν πολλά ἐρωτήματα: Νά ἀκολουθεῖ μιά κατά λέξη πιστή μετάφραση; Νά ἀποδίδει ἐλεύθερα ἔτσι ὥστε νά εἶναι λειτουργικό τό ποίημα καί σέ ἄλλη γλώσσα; Νά δοκιμάζει καί τίς δύο ὁδούς; Τά ἐρωτήματα δέν ἐξαντλοῦνται.

Τό ποίημα τοῦ Φρόστ, ἀκριβῶς ἐπειδή εἶναι μικρό καί πολύ πυκνό, εἶναι ἐπιδεκτικό γιά ὅλα τά παραπάνω, ἑμηνευτικά καί ἄλλα, μεταφραστικά προβλήματα. Γράφτηκε τό 1923, εἶναι ἀνοιχτό σέ πολλές διαφορετικές ἀναγνώσεις, καί ἔχει τά γνωστά κυκλικά σχήματα πού προτιμοῦσε ὁ ποιητής. Ἐπιχειρώντας νά τό κατανοήσουμε καί νά τό ἀποδώσουμε, ἤρθαμε ἀντιμέτωπες μέ τά περισσότερα ἀπό αὐτά.

Ἡ κάθε μιά ἔβλεπε ἤ ἀντιλαμβανόταν κάτι διαφορετικό, κάτι ἐπιπλέον, μιάν ἄλλη ἀπόχρωση. Δοκιμάσαμε δέκα μεταφραστικές παραλλαγές γιά τό σύνολο καί γιά τούς στίχους ξεχωριστά. Τό ἐγχείρημα μπορεῖ νά μήν ἔχει τέλος, ἀλλά ἐμεῖς φτάσαμε σέ ἕνα σημεῖο σχετικῆς ἀποδοχῆς. Ἰδού λοιπόν τό μετάφρασμά μας.

*

Kανένα χρυσαφί δέν διαρκεῖ

Tῆς φύσης πρῶτο πράσινο εἶναι τό χρυσαφί,
Δύσκολη ἀπόχρωση αὐτή νά κρατηθεῖ.

Πρώιμο φύλλο της ἀνθός·
Ἀλλά μόνο γιά κάποιαν ὥρα θαλερός.

Σέ λίγο φύλλο τό φύλλο ἀντικαθιστᾶ,
Ἔτσι ἡ Ἐδέμ πενθοφόρησε μετά,

Ἔτσι ἡ αὐγή στή μέρα πάει καί γέρνει
Χρυσαφί σταθερό κανένα δέ μένει.

*

Nothing Gold Can Stay

Nature’s first green is gold,
Her hardest hue to hold.
Her early leaf’s a flower;
But only so an hour.
Then leaf subsides to leaf.
So Eden sank to grief,
So dawn goes down to day.
Nothing gold can stay.

ROBERT FROST

*