Εισαγωγή-ανθολόγηση-σχόλια ΗΛΙΑΣ ΜΑΛΕΒΙΤΗΣ

~.~

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ

Επιγράμματα

Αποδόσεις του Βασίλειου Π. Βερτουδάκη

Στον Βασίλειο Π. Βερτουδάκη, καθηγητή Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας στο ΕΚΠΑ, οφείλουμε τη σημαντικότατη μελέτη για τα Γρηγοριανά επιγράμματα του όγδοου βιβλίου της Παλατινής Ανθολογίας, (Το όγδοο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας: Μια μελέτη των επιγραμμάτων του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού, Ινστιτούτο του Βιβλίου-Καρδαμίτσα, Αθήνα 2011). Στο έργο του αυτό, μετά από μια σύντομη εισαγωγή για την πορεία του ελληνικού επιγράμματος ως την εποχή του Γρηγορίου, διερευνά επισταμένως τη δομή, τη θεματολογία, τον ρυθμό και τη γλώσσα των επιγραμμάτων, καθώς και ανιχνεύει τις «όψεις του κλασικισμού» (όπως τις ονομάζει) που διακρίνει εντός του corpus των γρηγοριανών επιγραμμάτων του 8ου βιβλίου της Παλατινής Ανθολογίας, πράγμα που νομίζω πως αποτελεί και τη σπουδαιότερη συμβολή του στη μελέτη των επιγραμμάτων του Γρηγορίου.

Σε σχέση με τα συγκεκριμένα επιγράμματα, ας κρατήσουμε δυο-τρεις επισημάνσεις, που θα βοηθήσουν στην περαιτέρω υποδοχή τους. Όπως γράφει ο Βερτουδάκης «ένα ζήτημα το οποίο εκπλήσσει από την πρώτη στιγμή τον αναγνώστη […] είναι […] η αφιέρωση πολλών –υπερβολικά πολλών!– επιγραμμάτων για το πρόσωπο ή για το ίδιο θέμα». Αν και έχει δεόντως τονιστεί από όλους τους μελετητές, η εσωστρέφεια, το προσωπικό στοιχείο και το βιωματικό υπόβαθρο της ποίησης του Γρηγορίου, στα επιγράμματα αυτά αν και «ταξινομούνται τύποις ως επιτύμβια […] μπορούμε να κάνουμε ακόμη μία διάκριση: Ο ποιητής στο πρώτο μέρος δεν ακολουθεί, κατά το πλείστον, ένα κάποιον λογοτεχνικό συρμό της συνθέσεως “επινοημένων” (fiktiv) επιτυμβίων, αφιερωμένων σε πρόσωπα άγνωστα ή ανώνυμα. Τα περισσότερα επιγράμματά του συνδέονται βιωματικά με την απώλεια αγαπημένων προσώπων. Τα επιγράμματα, ωστόσο, του δεύτερου μέρους δείχνουν να είναι γραμμένα εις επίδειξιν». Για περισσότερα στοιχεία περί αυτού του έργου του Γρηγορίου, μπορεί ο ενδιαφερόμενος να ανατρέξει στο εν λόγω βιβλίο του Β. Βερτουδάκη.

Από εδώ, ας του εκφράσω και τις επιπρόσθετες ευχαριστίες για την άδεια δημοσίευσης αυτής της ανθολόγησης ορισμένων από τις αποδόσεις του.

~·~

(8)
Ὦ λόγια! Ὦ κοινὴ στέγη τῆς φιλίας, ὦ ἀγαπημένη Ἀθήνα!
Ὦ μακρινὲς ὑποσχέσεις γιὰ μιὰ ζωὴ ἀφιερωμένη στὸν Θεό!
Μάθε τοῦτο, ὅτι ὁ Βασίλειος ἔφτασε στὸν οὐρανό,
ὅπως ποθοῦσε, κι ὁ Γρηγόριος στὴ γῆ ἔχει δεμένα τὰ χείλη του!

(περισσότερα…)