*

( Ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα )

Μετάφραση ΙΠΠΟΣ ΥΨΑΥΧΗΣ

Στην εποχή μας συμβαίνει μια από τις μεγαλύτερες επαναστάσεις που έχουν γίνει ποτέ στις σχέσεις μεταξύ των φύλων. Μόνο κάποιος που έχει επίγνωση αυτής της εξέλιξης έχει το δικαίωμα να μιλήσει για τη σεξουαλικότητα και τον έρωτα στις μέρες μας. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η συνειδητοποίηση ότι παύουν πια να ισχύουν αιωνόβιες κοινωνικές μορφές και μαζί με αυτές χάνει το κύρος της μια εξίσου αρχαία κοινωνική γνώση για τις σχέσεις μεταξύ των φύλων.

Mεγαλύτερο εμπόδιο για να το συνειδητοποιήσουμε αυτό δεν υπάρχει από την πεποίθηση ότι αυτές οι σχέσεις παραμένουν αμετάβλητες στα βαθύτερα επίπεδά τους – η εσφαλμένη πεποίθηση ότι μόνο οι πιο εφήμερες μορφές ερωτικής μόδας υπόκεινται σε αλλαγές και σε ιστορική μεταβολή, επειδή το βαθύτερο και υποτιθέμενο αναλλοίωτο υπόβαθρό τους διέπεται από τους αιώνιους νόμους της φύσης.

Αλλά πώς είναι δυνατόν κάποιος να αντιληφθεί το εύρος αυτών των ερωτημάτων και να μην ξέρει ότι αυτό που δείχνει με τη μεγαλύτερη δύναμη η ιστορία είναι οι επαναστάσεις στη Φύση; Μπορεί κάλλιστα κάθε προ-αποκαλυπτικός κόσμος να περιέχει ένα υπόλειμμα αμετάβλητης ύπαρξης, αλλά αν πράγματι αυτό συμβαίνει, αυτό το υπόλειμμα βρίσκεται σε ένα απείρως βαθύτερο στρώμα από εκείνο που υπονοείται από τους τετριμμένους ισχυρισμούς όσων συνηθίζουν να γράφουν περί του “αιώνιου πολέμου” μεταξύ των φύλων. Ακόμα κι αν αυτός ο πόλεμος ανήκει στις αιώνιες αλήθειες, οι μορφές που παίρνει σίγουρα δεν ανήκουν εκεί. Αλλά η αιτία της συνεχούς αναζωπύρωσής του βρίσκεται στην ενότητα του ερωτικού και του σεξουαλικού στοιχείου στη γυναίκα.

Ένα πολύ ατυχές εγχείρημα απόκρυψης επιδιώκει να κάνει αυτή την ενότητα να μοιάζει φυσική, εκτός από τις περιπτώσεις που οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα λόγω μιας απαράμιλλης πράξης δημιουργικής αγάπης να την αναγνωρίσουν ως υπερφυσική. Ξανά και ξανά τούτη η σύγκρουση φουντώνει εξαιτίας της αδυναμίας του ανθρώπου να το αντιληφθεί αυτό, ιδιαίτερα όταν, όπως σήμερα, για άλλη μια φορά, οι ιστορικές μορφές τέτοιας δημιουργικότητας έχουν ατονήσει και πεθάνει.

Σήμερα ο Ευρωπαίος άνδρας είναι πολύ λιγότερο ικανός από άλλοτε να αντιμετωπίσει αυτή την ενότητα στη γυναίκα, κάτι που προκαλεί ένα αίσθημα τρόμου σε όσους έχουν την διαυγέστερη συνείδηση και αποτελούν τα ανώτερα μέλη του φύλου αυτού, αφού κι αυτά παραμένουν τυφλωμένα από την απαστράπτουσα απαρχή του. Καθώς αποτυγχάνουν να αντιληφθούν ότι πρόκειται για κάτι υπερφυσικό, το θεωρούν τυφλά ως κάτι φυσικό κι έτσι απομακρύνονται από αυτό.

Καταπιεσμένη από την τύφλωση των ανδρών, η υπερφυσική ζωή των γυναικών ατροφεί και παρακμάζει στο απλώς φυσικό, και ως εκ τούτου στο αφύσικο. Αυτό και μόνο εξηγεί την περίεργη διαδικασία διάλυσης που προκάλεσαν στις μέρες μας τα πρωτόγονα ένστικτα των ανδρών, με αποτέλεσμα οι γυναίκες να μπορούν να γίνονται αντιληπτές μόνο μέσα από την ταυτόχρονη εικόνα της πόρνης και της πάναγνης αγαπημένης.

Αυτή η ανέγγιχτη αγνότητα, ωστόσο, δεν είναι πλέον μέρος του άμεσου πνευματικού ορισμού της γυναίκας παρά χαμερπής επιθυμία. Είναι επίσης κάτι βαθιά ενστικτώδες και καταναγκασμένο. Το μεγάλο, αυθεντικό σύμβολο για την αιωνιότητα της γήινης αγάπης ήταν πάντα η μοναδική νύχτα αγάπης πριν από το θάνατο. Μόνο που τώρα δεν είναι πια νύχτα της αγάπης, όπως ήταν κάποτε, αλλά νύχτα της ανικανότητας και της απάρνησης. Αυτή είναι η κλασική εμπειρία αγάπης της νεότερης γενιάς. Και ποιος ξέρει για πόσες μελλοντικές γενιές θα παραμείνει ως η πρωταρχική εμπειρία;

Ωστόσο, τόσο η ανικανότητα όσο και η επιθυμία αντιπροσωπεύουν ένα νέο, πρωτόγνωρο μονοπάτι για τον άντρα που βρίσκει αποκλεισμένο τον παλιό δρόμο: να φτάσει στη γνώση μέσω της κατοχής μιας γυναίκας. Τώρα αναζητά το νέο μονοπάτι: να φτάσει στην κατοχή μέσω της δικής του γνώσης. Αλλά το όμοιο αναγνωρίζει το όμοιο. Έτσι ο άντρας προσπαθεί να γίνει όμοιος με τη γυναίκα, πράγματι σαν αυτήν. Και αυτό είναι το σημείο εκκίνησης για την τεράστια και, με μια βαθύτερη έννοια, σχεδόν προγραμματισμένη μεταμόρφωση της ανδρικής σεξουαλικότητας σε γυναικεία σεξουαλικότητα μέσω της διάνοιας. Τώρα είναι ο Αδάμ που κλέβει το μήλο, αλλά είναι ίσος με την Εύα. Ο αρχέγονος όφις μπορεί να εξαφανιστεί και στον εκ νέου εξαγνισμένο Κήπο της Εδέμ δεν μένει τίποτα παρά μόνο το ερώτημα αν αποτελεί Παράδεισο ή Κόλαση.

Καθώς κοιτάζουμε στο σκοτάδι των μεταμορφώσεων που λαμβάνουν χώρα σε αυτή τη μεγάλη ρέουσα ανθρώπινη σωματικότητα, η όρασή μας σφάλλει, καθώς αναλογιζόμαστε ένα μέλλον για το οποίο ίσως έχει αποφασιστεί ότι, αν και κανένας προφήτης δεν θα διαρρήξει το πέπλο του, μπορεί να το κερδίσει εκείνος που θα δείξει την περισσότερη υπομονή.

Εδώ κυλάει το σκοτεινό ρέμα που για τους πιο ευγενείς μπορεί να αποδειχθεί ο προκαθορισμένος τάφος τους. Η μόνη γέφυρα που περνά πάνω από αυτό το ρέμα είναι το πνεύμα. Η ζωή θα περάσει θριαμβευτικά με το άρμα της, αλλά ίσως μόνο κάποιοι σκλάβοι καταφέρουν να κρατηθούν επάνω του.

WALTER BENJAMIN
( 1929 )

*