*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

«Όριο στήριξης», «επίπεδο αντίστασης», «πρώτη και δεύτερη γραμμή άμυνας» – οι μαθηματικοφανείς χρηματιστηριακές «αναλύσεις» μοιάζουν με τα αστρονομικοφανή κατεβατά των αστρολόγων, με εκείνες τις «συναστρίες» και τους «ανάδρομους» ή «ευθυγραμμισμένους πλανήτες».

Η γλώσσα τους όμως είναι στεγνά μιλιταριστική. Δεν έχει τίποτα από τη σαγήνη του πανάρχαιου ζωδιακού κύκλου, από την ποιητική γοητεία των σύμβολων που έθρεψε τόσες χιλιετίες τώρα η συλλογική φαντασία. Με αυτά τα σύμβολα ο Γέητς και ο Σεφέρης έγραψαν υπέροχα ποιήματα. Με την ορολογία των χρηματιστών ούτε παρωδία δεν μπορεί να γράψει κανείς.

Και δεν συγκρίνω καθόλου την «αντικειμένική» τους αξία. Τα καλογραμμένα ωροσκόπια είναι μια ψυχολογική φαρμακεία, μια καταβύθιση στον ημισυνειδητό κόσμο των πόθων και των φόβων. Οι χρησμοί των χρηματιστηριακών αναλυτών ηχούν σαν τον εμετό της Πυθίας που πέφτει από ύψος σε τενεκεδένιο κουβά.

* * *

Αγαπώ και θαυμάζω εδώ και δεκαετίες τη γελοιογραφική δουλειά του Ανδρέα Πετρουλάκη. Ιδίως αυτήν την καταπληκτική δεξιότητά του να συνδυάζει θέματα φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους και να βγάζει στο προσκήνιο όλη την ιλαροτραγωδία της επικαιρότητας και της ιστορίας.

Και γι’ αυτό θλίβομαι διπλά και τρίδιπλα όταν τον βλέπω, κι αυτόν και άλλους κορυφαίους μας γελοιογράφους, να μηρυκάζουν τόσο άκριτα την επίσημη προπαγάνδα. Στη λεγόμενη φιλελεύθερη Δύση η πολιτική ορθότητα και η ωμή βία έχουν ουσιαστικά σκοτώσει την γελοιογραφία και την πολιτική σάτιρα. Εδώ σ’ εμάς, η ιστορία θα γράψει νομίζω ότι τη σκότωσε η χειραγώγηση του Τύπου και η ευθυγράμμιση τόσων γελοιογράφων μας, ιδίως αυτών της Καθημερινής, πίσω από το επίσημο δυτικό «αφήγημα» για το ουκρανικό.

* * *

«Αυτό που με ενοχλεί είναι το να μην ανακοινώνουμε τους σκληρούς δείκτες. Αυτοί είναι η πραγματικότητα. Ο αριθμός των εισαγωγών στα νοσοκομεία είναι η επιβάρυνση στο σύστημα υγείας σε σχέση με τις υπόλοιπες παθήσεις. Είναι δυνατόν να μην ανακοινώνουμε καθημερινά πόσους νεκρούς έχουμε από μια θανατηφόρο πανδημία;»

Αυτά ο Νίκος Καπραβέλος, διευθυντής ΜΕΘ στο Παπανικολάου. Lo que no tiene nombre / todavia no existe, γράφει κάπου ο Οκτάβιο Πας. Ό,τι δεν κατονομάζεται, δεν υπάρχει. Με αυτή την τεχνική τα ΜΜΕ απαλείφουν σήμερα συστηματικά απ’ τις οθόνες μας την πραγματικότητα. Δημόσιο χρέος, διοικητική αποσάθρωση, εκπαιδευτικό αδιέξοδο, παραγωγική συρρίκνωση, μεταναστευτική κρίση, δημογραφική καθίζηση, όλα όσα έχουν εντέλει υπαρξιακή σημασία για τη χώρα, αποσιωπούνται. Και τη θέση τους παίρνουν στο προσκήνιο υποθέσεις τριτοτεταρτεύουσες, ή και ολότελα ασήμαντες, βγαλμένες από τα έντερα του αστυνομικού δελτίου και τον τηλεοπτικό βόθρο.

* * *

Τόσοι και τόσοι ποιητές την ερωτεύθηκαν. Όμως το ωραιότερο ποίημα για την Μαρία Πολυδούρη το έχει γράψει ο Άγγελος Σικελιανός.

ΣΤΗ ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ

Μὴ στοχαστεῖς πὼς ἦρτα ἀργὰ κοντά σου. Εἶναι κρυφὸς
ὁ δρόμος μου καὶ δὲν τὸν ξέρουν οἱ ἄλλοι.
καὶ χρόνια τώρα, ἀνήξερά Σου, εἶμαι γιὰ Σένα ὁ ἀδερφός,
ὁποὺ Σοῦ σιάζει μυστικὰ τὸ προσκεφάλι…

Κι᾿ ἂν ἀπ᾿ τὴν ὄχτη φαίνεται πὼς ἔρχομαι, ὅπου τὴ νευρὴ
τῶν τόξων μου τανύζω
μὲ πεῖσμα, ἐνάντια στὴν ὀκνιὰ ποὺ μὲ κυκλώνει τὴ μιαρή,
μὰ ἀληθινά, γυρίζω

ἀπὸ τὴν ὄχτην ὅπου ἀνθοῦν οἱ θεῖοι μονάχα ἀσφοδελοὶ
κι᾿ ὅπου σαλεύει μόνο
ὅποια μορφὴ ἀναδύθηκε γιὰ μένα ὡς πλέρια ἀνατολὴ
μέσ᾿ ἀπ᾿ τὸν τέλειο πόνο…

Ἐκεῖθεν᾿ ἔρχομαι σ᾿ Ἐσέ, ποὺ ὁ θάνατός μου κ᾿ ἡ ζωὴ
διπλό μου φέγγει ἀστέρι.
μὰ γίνοντ᾿ ἕνα μέσα μου καὶ τὰ τυλίγει μία πνοὴ
σὰ Σοῦ κρατῶ τὸ χέρι,

καὶ συλλογιέμαι πὼς δὲν ἦρτα ἀργὰ κοντά Σου (μὲ τὸ φῶς
ἢ τὸ σκοτάδι ἂν πρόλαβα), τί φτάνω ἀπ᾿ τ᾿ ἀκρογιάλι
αὐτῶν ποὺ μ᾿ ἑτοιμάσανε νὰ Σοῦ ’μαι ὁ ἄξιος ἀδερφός,
καὶ νά ’μαι πλάι Σου πάλι…

* * *

Μόλις 38% των Αμερικανών εμπιστεύεται το ιατροφαρμακευτικό σύστημα της χώρας του. Πτώση κατακόρυφη, αποτέλεσμα σε μεγάλο βαθμό του φιάσκου στο οποίο οδήγησαν τα μέτρα για την πανδημία και οι πολιτικοί χειρισμοί. Εδώ σε μας, λ.χ., απαρατήρητος πέρασε ο υπερτριπλασιασμός των εκ προθέσεως ανθρωποκτονιών το 2020, από 76 στις 232, σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο, μη καραντινοπαθές 2019.

Γενικά, η κατακρήμνιση της εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς είναι καθολικό σύμπτωμα στις χώρες του πάλαι ποτέ Πρώτου Κόσμου αυτή τη διετία. Μόλις 23% των Αμερικανών εμπιστεύονται τον Λευκό Οίκο σήμερα και μόλις 25% το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ. Δραματικά είναι τα νούμερα των μεγαλοεταιρείων (14%), της τηλεόρασης (11%) και του Κογκρέσου (7% !). Μόνο οι μικρές επιχειρήσεις και ο στρατός περνούν τη βάση. Κι ακόμη απέχουμε απ’ τον πάτο.

* * *

«Την ποίηση που έχομε τη δηλώνει αλάθευτα η κριτική που έχομε». Η φράση, του Ζήσιμου Λορεντζάτου, σηκώνει πολλή κουβέντα. Η κριτική σκέψη και η δημιουργική πράξη βρίσκονται σε συνάφεια, όσο υψηλό ή χαμηλό είναι το επίπεδο της μιας, άλλο τόσο υψηλό ή χαμηλό είναι το επίπεδο της άλλης – αν καταλαβαίνω σωστά τον Λορεντζάτο, αυτό περίπου είναι το νόημα του λόγου του.

Νόημα που έχει πολύ ενδιαφέρουσες συνεπαγωγές. Αναφέρω μερικές:

– Η αντίληψη ότι οι μεταγενέστερες εποχές (ο χρόνος) κρίνουν δικαιότερα ή και τελεσίδικα την αξία ενός έργου, είναι αθεμελίωτη.
– Αν αυτές οι εποχές είναι εποχές δημιουργικής παρακμής, τότε ούτε τα αριστουργήματα του παρελθόντος θα είναι σε θέση να αξιολογήσουν ορθά.
– Ακόμη περισσότερο: οι εποχές της παρακμής είναι αναπόφευκτο να υποτιμήσουν τα πραγματικά αριστουργήματα του παρελθόντος και να υπερτιμήσουν τα έργα κατώτερης αξίας.
– Μόνο οι εποχές της ακμής μπορούν να κρίνουν δικαιότερα και τα δικά τους έργα και τα έργα της παράδοσης.

* * *

«Σε ΗΕLLENIC TRAIN μετονομάζεται από σήμερα η ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Το νέο όνομα παρουσιάστηκε σε εκδήλωση που έγινε σήμερα το πρωί στο μέγαρο της ΤΡΑΙΝΟΣΕ στην οδό Πετμεζά και Συγγρού, παρουσία των υπουργών Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Καραμανλή και Εθνικής Οικονομίας Χρήστου Σταϊκούρα.» (Οι εφημερίδες)

Αναμενόμενο. Μετά τα μύρια όσα Fuel Pass, Power Pass, Self Test, Rapid Test, Hellenic Experience Park, Piraeus Tower, Athens City Festival κ.ο.κ. με τα οποία μας φίλεψαν αυτά τα χρόνια, μια από τις τελευταίες μεγάλες εταιρείες της χώρας που διατηρούσε ελληνίζον, έστω, όνομα, παρενδύεται γλωσσικά με τις κυβερνητικές ευλογίες.

Η αλήθεια είναι ότι η αποκαθήλωση της ελληνικής από τον δημόσιο χώρο, η φολκλοροποίησή της και ο αποκλεισμός της από το κρίσιμο πεδίο της ονοματοδοσίας λ.χ. των επιχειρήσεων και των προϊόντων του εμπορίου, έχει βάθος δεκαετιών. Ποτέ όμως ο αφελληνισμός δεν ήταν τόσο ραγδαίος και τόσο αδιάντροπος όσο επί της παρούσης καταστάσεως. Πλέον η μπάλα έχει πάρει θεσμούς, διοικητικούς όρους και τοπόσημα.

To TurkAegean μας μάρανε.

* * *

Οι αποκαλύψεις για το είδος των «σχέσεων» που μια μεσαία συγκριτικά εταιρεία, η Uber, καλλιεργούσε με τον Μπάιντεν και τον Μακρόν είναι ό,τι πιο αποκαρδιωτικό για τη δυτική πολιτική έχει δει το φως της δημοσιότητας πολλά χρόνια τώρα. «Πες του ότι για κάθε λεπτό που με κάνει να περιμένω, θα έχει ένα λεπτό λιγότερο μαζί μου!». Μ’ αυτόν τον ιταμό αλλά και εντελώς αποκαλυπτικό τρόπο μιλούσε σε συνεργάτη του για τον νυν πρόεδρο, τότε αντιπρόεδρο του Ομπάμα, ο διευθύνων σύμβουλος της αμερικανικής πολυεθνικής το 2016.

Και τον ίδιο καιρό απολάμβανε τις γλοιώδες υπηρεσίες του Μακρόν, υπουργού οικονομικών τότε του Ολλάντ, στην προσπάθειά του να υπονομεύσει ό,τι απόμεινε από την εργασιακή νομοθεσία της Γαλλίας.

* * *

Κάθε έκτη μεταποιητική επιχείρηση της Γερμανίας έχει ήδη μειώσει την παραγωγή της λόγω των τιμών των καυσίμων. Τον Μάιο η χώρα σημείωσε για πρώτη φορά μετά από πάμπολλα χρόνια έλλειμμα στο εμπορικό της ισοζύγιο. Στη λίστα του Forbes των 100 μεγαλύτερων επιχειρήσεων του κόσμου, επίσης για πρώτη φορά, δεν περιλαμβάνεται καμία γερμανική (ή ευρωπαϊκή).

Μικρές ειδήσεις που φτιάχνουν την μεγάλη. Το τέλος του ουκρανικού πολέμου θα βρει την Ευρώπη γονατιστή και σερνάμενη. Εκεί που την καταδίκασε δηλαδή η ιθύνουσα τάξη που υποτίθεται ότι την κυβερνά.

Ευρώπη; Πύρ! Μπορεί να αυτοκτονήσει πολιτικά μια ήπειρος; Φυσικά και μπορεί. Τον λόγο μάς τον εξήγησε ο ποιητής. «Από βλακεία».

* * *

Είκοσι, τριάντα χρόνια πριν, ήταν ακόμη μια πληγή, καρφί σωστό στο μάτι. Τώρα δεν ενοχλεί, κι αυτήν ακόμη το ελληνικό καλοκαίρι την έχει υποτάξει. Ίσως την ετοιμάζει μάλιστα να γίνει ένα απ’ τα σύμβολά του. Το καλοκαίρι όλα τ’ αλέθει… Το ζύμωμα με τη ζωή και τη φύση αίρει ώς και την ασχήμια. Η άσπρη πλαστική πολυθρόνα μας προσμένει τον δυνατό ποιητή που θα της γράψει το εγκώμιο.

* * *

«Κοίτα να γίνεις άνθρωπος χρήσιμος στην κοινωνία». Η παμπάλαια παραίνεση (γενιές και γενιές μεγάλωσαν μ’ αυτήν) ακούγεται όλο και πιο σπάνια στις μέρες μας. Την έχει παραγκωνίσει ολότελα σχεδόν η αντίθετή της: «Κάνε τα όνειρά σου πραγματικότητα».

Αυτοπραγμάτωση αντί καθήκοντος, επιθυμία ατομική αντί δημόσιου χρέους – το είδωλο της ίδιας της ευτυχίας αναποδογυρισμένο μες σε μια-δυο δεκαετίες. Έχουν κι οι ευχές την ιδεολογία τους. Μακάρι να βρεθεί και ο ιστορικός τους.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ

*

*