ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ
(329-390 μ.Χ.)

ΠΟΙΗΜΑ ΜΑ΄

Προς Μάξιμον *

Τι είναι πάλι αυτά; Τολμάς κι εσύ να γράφεις, Μάξιμε; Τολμάς,
λοιπόν, να γράφεις; Ε, αυτό κι αν είναι αναίδεια, σκέτος
κυνισμός! Βέβαια, σήμερα οι πάντες τολμούν τα πάντα.
Τι καιροί! Σαν μανιτάρια ξεπετάγονται οι επαΐοντες στρατηγοί
κι οι ευγενείς επίσκοποι να δρέψουν δάφνες
για το καλό που δεν τους άφησε η νωθρότητα να κάνουν.
Τι καταφέρνουν; Να πνίγουν τα βλαστάρια της αρετής.
Αποθρασύνθηκε η χωριατιά. Όχι πως κάνει κανένα μεγάλο
κακό με τα μικροκουτσομπολιά της, αλλά, να, δεν είναι σωστό.
Ας παριστάνει, λοιπόν, όποιος θέλει τον γελωτοποιό,
χωρίς να ξέρει πώς (γιατί κι αυτό απαιτεί
γνώση) ας παριστάνει τον μεγάλο τοξότη, ας ανοίγει φτερά
κι ας πετάει στα σύννεφα. Η πράξη έχει σημασία, η γνώση…
υπάρχει τέτοιο πράγμα; Μήπως έγινες κι εσύ
μουσόπνευστος ‒ κατά πως λέγαν οι παλιοί;
Μήπως διεύρυνε το πνεύμα σου κανένα φύλλο δάφνης
ή παραστράτησες κι έπεσες μέσα σε τίποτα ιερά νερά
κι έπειτα, εσύ ο άμετρος, ανάβλυσες μέτρα;
Απίστευτα πράγματα!
Προφήτης ο Σαούλ – συγγραφέας ο Μάξιμος!
Μα έτσι ποιος δεν είναι προφήτης; Έχεις χέρι;
Γράψε. Χαρτί υπάρχει άφθονο, η πέννα
είναι εύχρηστη – ας γράψουν και τα γραΐδια.
Λέγε, γράφε, γέμιζε θέατρα, δρέπε αναίσχυντα
χειροκροτήματα. Λίγοι οι σοφοί, πολλοί οι παράφοροι
Μάξιμοι στο ακροατήριο. Σ’ αυτούς αρέσεις – τους σοφούς,
συγκροτημένους και καλλιεργημένους… χαιρέτα τους.
Γέλα μαζί τους﮲ κι αν δεν σου φτάνει,
πες ό,τι θέλεις ‒ θεμιτό κι αθέμιτο. Αντέχουμε. Εξάλλου,
η παρρησία σου είναι άκρως διασκεδαστική –
έχουμε βέβαια το δικαίωμα να γελάσουμε λιγάκι
κι εμείς. Πόσο μάλλον τώρα, που υπάρχουν πλήθος
ευκαιρίες. Καλλιέργησε ελεύθερα το πνεύμα
της ρητορικής και άσκησε την τέχνη
του γαυγίσματος σ’ αυτούς που σ’ ενοχλούν.
Λόγοι μου, γράμματα και ιδέες, θα φωνάξω μια και δυο
κι άλλες τόσες: Τολμάς κι εσύ να γράφεις; Πού
κι από ποιον και πότε έμαθες – για πες μου;
Δικό σου είναι το χέρι; Χθες ακόμα βολευόσουν
με ξεροκόμματα, που σου προσπόριζαν
η γελοία άσπρη προβιά σου, της ζωής σου
ο σκυλοκαβγάς και τα γρυλίσματά σου.
Τότε η γραφή ήταν για σένα ό,τι η λύρα
για τον γάιδαρο, το κύμα για το βόδι, η ζυγαριά για τα θαλασσινά.
Τώρα μας προέκυψες Ορφέας και κρέμονται όλοι
από τα δάχτυλά σου. Ή Αμφίονας, που παίζει
στις πέτρες μουσική να χτίσουν μόνες τείχη.
Κοίτα θαύματα που κάνει ο κυνισμός, όταν καλοπερνάει.

Σε αποθράσυναν, μου φαίνεται οι μαμές,
συνέταιροι και συνεργοί σου. Βέβαια, σ’ αυτές
φαίνεσαι κύκνος, που λαλεί μελωδικά στ’ αυτιά τους,
σαν ψίθυρος του ζέφυρου σ’ ολόχαρα μεσούρανα φτερά.
Και τι γράφεις; Ενάντια σε ποιον, σκυλί;
Σε άνθρωπο που είναι ολόκληρος γραφή:
ό,τι η ροή για το νερό κι η ζέστη για το πυρ;
Περιττό να επισημάνω πως ενώ δεν αδίκησα ποτέ
κανέναν ‒όχι με πρόθεση τουλάχιστον‒ υπέφερα τα μύρια
όσα αισχρά. Ανόητε, αγράμματε, θρασύ﮲ τι κάνεις;
Περήφανο άλογο σ’ αγώνα δρόμου προσκαλείς;
Λιοντάρι προκαλείς σε πάλη; Έστω μέχρι εκεί
μπορεί να φτάσει ο νους σου: υποθέτεις
πως δεν θα κάνω νύχια και δόντια την γραφή του,
για χάρη σου. Λοιπόν, σε διαβεβαιώ,
πως στο σημείο αυτό ‒αν και το μόνο‒ είσαι σοφός.
Ποιος σοβαρός άνθρωπος θ’ άνοιγε καυγά μ’ έναν σκύλο;

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΛΑΝΑΣ

 

 

* Ο Αιγύπτιος κυνικός φιλόσοφος Μάξιμος βαπτίστηκε χριστιανός από τον ίδιο τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό, ο οποίος τον αγαπούσε και τον επαινούσε. Ωστόσο ο Μάξιμος επιδόθηκε σε δολοπλοκίες κατά του Γρηγορίου και για ένα διάστημα υπήρξε αντικανονικός Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως. Στην ίδια Σύνοδο που καθαίρεσε τον Μάξιμο, υπέβαλε ο Γρηγόριος την παραίτησή του από τον Πατριαρχικό Θρόνο, αηδιασμένος από το γεμάτο συνωμοσίες και αυτοκρατορικές παρεμβάσεις περιβάλλον της Εκκλησίας.