*

Μετάφραση-Σχόλια-Επιμέλεια στήλης
ΦΩΤΗΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Ι

Η ερωτική σκηνή από την Ιστορία Δύο Εραστών
(1444)

Ένα από τα δημοφιλέστερα μυθιστορήματα του 15ου αιώνα ήταν η Ιστορία Δύο Εραστών  του Σιεννέζου συγγραφέα Αινεία Σύλβιου Βαρθολομαίου Πικκολομίνι (μετέπειτα Πάπα Πίου Β’). H Ιστορία Δύο Εραστών (Historia de Duobus Amantibus) είναι ένα επιστολικό μυθιστόρημα που αφηγείται τον φλογερό και παράνομο έρωτα της Λουκρητίας, μιας παντρεμένης γυναίκας, και του Ευρύαλου, ενός ανερχόμενου ευγενούς. Χίλια-μύρια εμπόδια στήνονται ανάμεσα στους ερωτευμένους, αλλά κάποια στιγμή κατορθώνουν να έλθουν σε σωματική επαφή. Το απόσπασμα περιγράφει αυτήν τη σκηνή:

«Η Λουκρητία φορούσε μια ελαφριά ρόμπα η οποία κολλούσε στο σώμα της δίχως καμία πτύχωση, δεν έκρυβε ούτε το στήθος ούτε τους γοφούς της και αναδείκνυε τα άκρα της όπως ακριβώς ήταν. Ο λαιμός της ήταν κατάλευκος, τα μάτια της έλαμπαν σαν τον ήλιο, το βλέμμα της ήταν χαρούμενο, το πρόσωπό της ζωντανό και τα μάγουλά της σαν κρίνοι ανακατεμένοι με κατακόκκινα τριαντάφυλλα. Γέλιο γλυκό και σεμνό γέμιζε το στόμα της. Το ντεκολτέ της ήταν βαθύ και τα στήθη της φούσκωναν σαν ρόδια, έτσι που καθένας θα λαχταρούσε να τα αγγίξει.

Ο Ευρύαλος δεν μπορούσε πια να συγκρατηθεί, ξέχασε τον φόβο του και παραμέρισε κάθε σεμνότητα. Πλησίασε κοντά της και είπε: ‘‘Επιτέλους, ας απολαύσουμε τον έρωτά μας’’ και ταίριαξε τις πράξεις του με τα λόγια του. Όμως εκείνη αντιστεκόταν και παρακαλούσε γα την τιμή και την υπόληψή της, επιμένοντας ότι η αγάπη τους δεν απαιτούσε τίποτα περισσότερο από λόγια και φιλιά. Σε αυτό, ο Ευρύαλος χαμογέλασε: ‘‘Είναι γνωστό ότι ήρθα εδώ ή όχι; Αν είναι, δεν υπάρχει κανένας που δεν θα υποψιαστεί το χειρότερο, και είναι τόσο ανόητο να χάνεις τη φήμη σου για το τίποτα. Αν πάλι πράγματι κανείς δεν γνωρίζει ότι ήρθα εδώ, τότε δεν θα το μάθει ούτε κι αυτό. Ζούμε μια υπόσχεση αγάπης και προτιμώ να πεθάνω προτού τη στερηθώ’’ .

‘‘Μα είναι λάθος!’’ , φώναξε εκείνη, και αυτός απάντησε: ‘‘Λάθος είναι να μην αξιοποιούμε τα καλά πράγματα όταν μας δίνονται. Θα αφήσω μήπως να χαθεί η ευκαιρία που αναζητούσα τόσο καιρό και επιθυμούσα τόσο διακαώς;’’ . Της άρπαξε το φόρεμα, και αφού η Λουκρητία αντιστάθηκε χωρίς επιθυμία να επικρατήσει, εκείνος υπερίσχυσε εύκολα».

 ~.~

II

Για το όμορφο στήθος
(1535)

Το επίγραμμα «Για το όμορφο στήθος» («Du beau Tetin») του Κλεμάν Μαρό ήταν ένα από τα δημοφιλέστερα ποιήματα του 16ου αιώνα. Για δεκαετίες ολόκληρες μετά από αυτό, ποιητές θα συναγωνίζονταν στον τύπο του «blason», την περιπαικτική, κατά κανόνα, περιγραφή μερών της γυναικείας ανατομίας.

«Στήθος, στήθος άλκιμο, λευκότερο από αυγό,
Στήθος εσύ μετάξινο, λευκό και δροσερό.
Στήθος που τριαντάφυλλα φέρνεις σε αμηχανία
Στήθος το τόσο όμορφο, με σύγκριση καμία.
Στήθος στητό, κι ακόμα παραπέρα
Μία μικρή πολύτιμη και φιλντισένια σφαίρα
Έχει θαρρείς στο κέντρο της περήφανα πλαγιάσει
Μούρο μικρό και όμορφο ή, ναι, ένα κεράσι.
Ποτέ κανείς δεν το κοιτά, μήτε το ψηλαφεί
Μα σας ορκίζομαι πως στέκει τούτη η περιγραφή:
Στήθος με κόκκινο και τρυφερό το χείλος
Στήθος π’ ίσως της κίνησης δεν είναι καλός φίλος.
Αλήθεια, ούτε έρχεται, μα ούτε κάπου πάει
Ούτε ποτέ του τρέχει, ούτε χοροπηδάει.
Στήθος αριστερό, εσύ στήθος γλυκό
Κράτα απ’ το ταίρι απόσταση – να ’σαι διακριτικό.
Στήθος που αντανακλάς, απ’ άκρη σ’ άκρη πάντα
Το σώμα της κατόχου σου, κι όλα τα επισυμβάντα.
Όσους σε αντικρύζουνε βαρύς ο πόθος πνίγει
Το χέρι τους να σε κρατά και τόσο να σε σφίγγει.
Μα πρέπει κανείς να συγκρατιέται, ποτέ να μην σιμώνει
Αλλιώς δεν θα σωθεί, αφού μια άλλη ορμή φυτρώνει.
Ω στήθος τέλειου σχήματος και μεγέθους,
Στήθος που’ σαι πηγή λαχτάρας, μα και πένθους
Στήθος μέρα και νύχτα ακούγεσαι τόσο πολύ να κράζεις
‘‘Βρείτε μου άντρα!’’ – για άνδρες, για άνδρες παντού κοιτάζεις.
Στήθος που σε φουσκώνουνε όμορφα οι παλμοί
Και το φαράγγι σου μικραίνει σχεδόν μια σπιθαμή.
Άξιον έπαινο λοιπόν και λόγια απ’ τα μεγάλα
Θα δώσουμε κεινού που σ’ έπηξε στο γάλα
Κάνοντας το στήθος μιας νεαρής αγνής
Στήθος γυναίκας τέλειας, όμορφης, ζωντανής.»

~.~

III

Φιλί Ενδέκατο
(1541)

Μία από τις δημοφιλέστερες ποιητικές συλλογές του 16ου αιώνα ήταν το Βιβλίο των Φιλιών (Liber Basiorum) του Ολλανδού νεο-λατίνου ποιητή Γιοχάννες Σεκούντους. Γράφοντας στην παράδοση του Κάτουλλου, ο Σεκούντους εξερευνά αισθησιακά, ηθικά και φιλοσοφικά το φιλί σε 19 ποιήματα που απευθύνονται στη Νέαιρα, την Ισπανίδα ερωμένη του. Δημοσιευμένη μετά τον θάνατό του, είναι η πρώτη ποιητική συλλογή με αποκλειστικό θέμα το φιλί.

«Φιλιά ακραία κι άσεμνα λένε πολλοί πως δίνω
Κι όχι σαν εκείνα που μας δίδαξαν πατέρες ρυτιδιασμένοι.
Σαν σφίγγω λοιπόν το λαιμό σου με τα φιλήδονα χέρια μου
Και πεθαίνω στα φιλιά σου, φως μου,
Πρέπει άραγε να λογαριάζω μ’ αγωνία τι λέει κάποιος για μένα
Όταν μετά βίας μπορώ να θυμηθώ ποιος είμαι και πού βρίσκομαι;
Η πανέμορφη Νέαιρα γέλασε σαν το άκουσε αυτό
Ύστερα τύλιξε τα χέρια τα χιονάτα γύρω απ’ το λαιμό μου
Μού ’δωσε φιλί πιο λάγνο απ’ όποιο έδωσε ποτέ
Η γητεύτρα Αφροδίτη στον Άρη
Και μου ’πε: ‘‘—Τι φοβάσαι την κρίση των πουριτανών;
Δικαστήριο αρμόδιο για την υπόθεσή σου
Είναι μόνο το δικό μου’’»

*