*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Ο ελληνικός τίτλος φτωχή λεζάντα κάτω από τον υπερμεγέθη τίτλο του αμερικάνικου πρωτότυπου. Λέξεις γνωστές ή και συχνόχρηστες όπως μπεστσέλλερ, Χόλλυγουντ, Πούλιτζερ, όλες λατινογραμμένες. Το ίδιο το όνομα του οίκου φραγκολεβαντίνικο: AΘΕΝΣ Bookstore – Publications, με το ναΰδριο στο πλάι κωμική υπόμνηση άραγε ποιου ελληνισμού; Λες κι ο εκδότης ντρέπεται που τυπώνει στα ελληνικά και προσπαθεί όσο γίνεται να το κρύψει.

~.~

Η πίστη ότι η θρησκεία κάποτε θα εξαλειφθεί, ότι της μέλλεται να γίνει μνήμη μακρινή μιας παρωχημένης βαρβαρότητας, είναι ισόκυρη με την πίστη ότι η ανθρωπότητα κάποτε θα αφήσει οριστικά πίσω της τη βία, το έγκλημα και τους πολέμους. Επιπλέον δε είναι και οξύμωρη, μόνο πιστοί των άθεων θρησκειών, του Λόγου, της Επιστήμης, της Προόδου ή των Φώτων, μπορούν να ισχυρίζονται ότι οι ένθεες θρησκείες είναι περιττές – ώστε να διεκδικήσουν τον θρόνο τους.

Τρεις αιώνες εκκοσμίκευσης όμως δεν μπόρεσαν να εξαλείψουν καν την πίστη των ανθρώπων στο «κακό μάτι» ή στα ωροσκόπια, πώς δικαιολογείται η τόση αισιοδοξία; Απλούστατα, δεν δικαιολογείται. Η εξαγγελία της νίκης επί του κακού είναι κι αυτή θρησκευτική, συμπεριλαμβάνεται στο πιστεύω κάθε μεταβρααμικού μεσσιανισμού, υπερβατικού ή εκκοσμικευμένου, με αυτόν τον δεύτερο να μιμείται τον πρώτο.

Αν οι λεγόμενοι «άθεοι» (άλλη μια οξύμωρη λέξη) επικρατούσαν ποτέ, θα έστρεφαν τον διαφωτιστικό φανατισμό τους ο ένας εναντίον του άλλου, τόσοι ανάγκη έχουν τον Διάβολο, τον Σατανά, που νομιμοποιεί την αξίωσή τους επί της εξουσίας. Όπως καλή ώρα γίνεται τώρα λ.χ. στους κόλπους κάθε επιστήμης που αποκτά περιστασιακά ισχύ και δημοσιότητα, όπου οι σεισμολόγοι σφάζονται με τους σεισμολόγους, οι επιδημιολόγοι με τους επιδημιολόγους, οι οικονομολόγοι με τους οικονομολόγους κ.ο.κ.

Και είναι καλό που σφάζονται! Χρειάστηκαν αιώνες για να αποτινάξουμε από πάνω μας το ιερατείο των ράσων. Δεν μας χρειάζεται ένα καινούργιο με μπλούζες ιατρικές και στηθοσκόπια.

~ . ~

Δύο είδη έμπνευσης. Η πρώτη, η καθαρά δημιουργική, είναι πυρετική, ακολουθεί έναν ρυθμό ή μια αδιευκρίνιστη υπαγόρευση, χωρίς στην πραγματικότητα να τα ελέγχει. Η δεύτερη, την ονομάζω περατωτική, εκ των υστέρων ελέγχει τα πάντα. Γυαλίζει τις θολάδες, μαζεύει τα μπόσικα, συμπληρώνει τις ελλείψεις. Κάποτε, σπάνια, είναι εκείνη που φωταγωγεί στα αλήθεια το έργο: που με μια πινελιά, ένα μέλισμα, μια λέξη φέρνει στην επιφάνεια το κρυμμένο δυναμικό του.

Η πρώτη έμπνευση έρχεται ακάλεστη, είναι επιτακτική, δεσποτική, δεν σου αφήνει περιθώρια για αναβολές και δεύτερες σκέψεις. Η δεύτερη είναι ακατάδεκτη, την κυνηγάς και σ’ αρνείται ή σε επισκέπτεται πάνω εκεί που είσαι έτοιμος να τα παρατήσεις, τη δέκατη ώρα της προσπάθειας.

Οι δυο τους έχουνε άλλους γονείς, την έμπνευση την πρώτη τη γεννάει η στιγμή, τη δεύτερη η ρουτίνα. Κι όμως στο τέλος μοιάζουν δίδυμες.

~.~

Η Αρμενία κατηγορεί τους συμμάχους της ότι την εγκατέλειψαν μόνη κατά του Αζερμπαϊτζάν, οι Κούρδοι της Συρίας διαπιστώνουν ότι οι Ρώσσοι και Αμερικανοί εταίροι τους έδωσαν το πράσινο φως στον Ερντογάν ώστε να τους βάλει στο στόχαστρο, και ο Μπόρις Τζόνσον αποκαλύπτει ότι οι Γερμανοί στην αρχή του ρωσοουκρανικού πολέμου ήλπιζαν στην ταχεία κατάρρευση του Κιέβου.

Ευτυχώς, οι δικοί μας προστάτες είναι φερέγγυοι. Και είναι εντελώς βέβαιο ότι αν μας ορμήξουν οι Τούρκοι, σε δυο-τρεις μέρες το πολύ, θα επέμβουν για να μας σώσουν.

~.~

«Εάν ο Μιλόσεβιτς θέλει πραγματικά οι πολίτες της Σερβίας να έχουν νερό και ρεύμα, το μόνο που έχει να κάνει είναι να αποδεχθεί τους όρους του ΝΑΤΟ και τότε θα σταματήσουμε την εκστρατεία. Μέχρι να το κάνει αυτό, θα συνεχίσουμε τις επιθέσεις στους στόχους που παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια στο στρατό του. Αν αυτό έχει συνέπειες για τον σερβικό πληθυσμό, αυτό είναι πρόβλημα του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.»

JAMIE SHEA, εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ, 25.5.1999

«Η επιθετικότητα της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων των επίμονων και ασυνείδητων επιθέσεών της κατά των ουκρανικών πολιτικών και ενεργειακών υποδομών, στερεί από εκατομμύρια Ουκρανούς βασικές ανθρώπινες υπηρεσίες. Οι απαράδεκτες ενέργειες της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων των υβριδικών δραστηριοτήτων και του ενεργειακού εκβιασμού, υπονομεύουν τη διεθνή τάξη την εδραζόμενη σε κανόνες.»

ΝΑΤΟ, Δήλωση της Συνόδου των Υπ. Εξωτερικών, 28.11.2022

~.~

Τον «ελληνισμό του λευκού μαρμάρου» η Δύση, και να μην τον έβρισκε, θα τον εφεύρισκε. Τα πολύχρωμα γλυπτά, που οι νέες αρχαιολογικές έρευνες φέρνουν τα τελευταία χρόνια στο φως, τα ιριδίζοντα αρχιτεκτονικά μέλη των ιερών αντανακλούν μια αίσθηση ζωής τόσο μεσογειακή, τόσο ανατολίτικη, που οι ασπρόμαυροι αρχαιοδίφες του Βορρά από τον Βίνκελμαν ώς τις μέρες μας θα δυσκολεύονταν πολύ να την χωρέσουν στον εύτακτο κόσμο τους. Ακόμη και ο, σε πολλά, μεσημβρινός Γκαίτε, δυσαρεστήθηκε όταν πρωταντίκρισε τους ναούς της Magna Grecia – του παραφάνηκαν ογκώδεις και άχαροι για τα μέτρα του. Όμως την «Μέσα Ελλάδα», την ακαλλώπιστη, την αδρή αρχαιότητα, αν θέλει να τη δει κανείς, πρέπει να την αναζητήσει όχι στο ιδεώδες σκιόφως του Πλάτωνα, αλλά στα παρδαλά πετούμενα του Αριστοφάνη.

~.~

Στην Πλατεία Βικτωρίας διημερεύει ώς αργά το Café des poètes. Στο Ναύπλιο χρόνια πολλά δρόσιζε τους επισκέπτες του με αναψυκτικά το Λυρικόν. (Tώρα, πολύ ταιριαστά, το βαφτίσανε Circulo). O Καψάλης υμνωδεί κάπου το Κομμωτήριο Σονέτο. (Υπάρχει ακόμη, μου λένε, Μαρασλή & Δεινοκράτους γωνία.) Προφανώς εκεί όμως δεν σερβίρουν καφέ. Poême ονομάζει η Lancome ένα διάσημο άρωμά της, που έχει μάλιστα και υπότιτλο με γραμματολογικό ενδιαφέρον: Parfum romantique. Το πιο διάσημο άγαλμα του Πεσσόα ως γνωστόν είναι έξω από το Brasileira, το περίφημο καφέ της Λισσαβώνας. Το Кафе Пушкинъ στη Μόσχα είναι στην πραγματικότητα ρεστωράν. (Η σχέση του με τον Πούσκιν παραμένει ανεξιχνίαστη). Ο Γκαρθία Λόρκα αναρωτήθηκε κάποτε πότε θα υπάρξει επιτέλους ένα Ανθοπωλείο Ρουβέν Δαρίο. (Υπάρχει τώρα ένα, στη Γουαδαλαχάρα του Μεξικού, στον δρόμο που φέρει το όνομα του σπουδαίου Νικαραγουανού). Κι από Café Hugo, Rimbaud, Dante, Goethe, Shakespeare κ.ο.κ. όπου γης, άλλο τίποτα…

(Η Ποίηση και η Αγορά. Ζήτημα που δεν έχει ώς τώρα προσεχθεί όπως του αξίζει.)

~.~

«Η προσευχή είναι η λάμψη που εκπέμπει το είναι μας σαν αναφλέγεται αιφνίδια, είναι ένας δρόμος ατέρμονος κι άσκοπος, η βάναυση συνοδός των ελπίδων μας που διασχίζουν αέναα το σύμπαν χωρίς προορισμό.»
Επιστολή στη Adelmina «Mimi» Romanelli, 5 Ιανουαρίου 1910

(Στις 4.12.1875 γεννήθηκε στην Πράγα της Βοημίας ο Ρενέ Καρλ Γιόχαν Βίλχελμ Γιόζεφ Μαρία Ρίλκε.)

ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ

*

*

*

*

*

*