πανεπιστήμιο

«Διαφορετικότητα»: Μια λέξη-μασκαράς

*

Έχουμε συχνά αναφερθεί στην ειρωνεία του πράγματος: Eνώ η λέξη «διαφορετικότητα» παπαγαλίζεται παντού, είναι το αντίθετό της, η αποβλακωτική ομοιογένεια, που επιβάλλεται στην πράξη.

Τα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα είναι εδώ το κλασικό παράδειγμα. Υπάρχει κολλέγιο ή πανεπιστήμιο που σέβεται τον εαυτό του και δεν διατυμπανίζει τη στράτευσή του υπέρ της «ποικιλομορφίας» στις μέρες μας; Είναι αδύνατο να ξεφυλίσσετε τα διαφημιστικά φυλλάδια οποιουδήποτε τυπικού κολλεγίου, πόσο μάλλον να πατήσετε το πόδι σας στην πανεπιστημιούπολη, χωρίς να κατακλυστείτε από διαβεβαιώσεις ότι η διαφορετικότητα εδώ είναι η πιο αγαπημένη αξία, το ιδεώδες στο οποίο υποτάσσεται κάθε άλλη επιδίωξη.

Αλλά όταν εξετάζετε τι πράγματι διδάσκουν και κηρύττουν αυτά τα πανεπιστήμια (και πόσο μεγάλο μέρος της διδασκαλίας τους δεν είναι στην πράξη παρά ένα κοσμικό κήρυγμα, δηλαδή ένα είδος κατήχησης), αποδεικνύεται ότι η άκαμπτη συμμόρφωση είναι το ζητούμενο. Συνηθίζαμε να γελάμε με ανθρώπους των οποίων ο τίτλος ήταν κάποια παραλλαγή του «Αντιπρύτανης επί ζητημάτων διαφορετικότητας». «Αστειεύεστε, έτσι;» ήταν η απάντηση. «Τι κάνει ένας αντιπρύτανης της διαφορετικότητας;»

Τώρα κανείς δεν γελάει. Παρά την πρόγκα, η συναίνεση του γουοκισμού συνεχίζει απτόητη, αν και όχι εντελώς ανυπότακτη, τη βασιλεία της.

Το συμπέρασμα είναι ότι σε ένα ολοένα και ευρύτερο φάσμα θεμάτων μόνο μια γνώμη δικαιούται την πατέντα της διαφορετικότητας. Οι πανεπιστημιακοί αξιωματούχοι αυτού του είδους δεν είναι εκεί για να επιβλέπουν την ακαδημαϊκή αριστεία αλλά για να επιβάλλουν την κοινωνική και ηθική συμμόρφωση. Η φιλοδοξία τους δεν είναι πρωτότυπη. Οι Γερμανοί στο πρώτο μισό του περασμένου αιώνα επινόησαν έναν όρο για την όλη διαδικασία: Gleichschaltung, «ευθυγράμμιση» ή συμμόρφωση κάθε πτυχής της ζωής προς την κυρίαρχη ιδεολογία. Οι κομισάριοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται στην πρώτη γραμμή μιας νέας Gleichschaltung. Αλλά οι Αμερικανοί αριστερίζοντες έχουν αποδειχθεί ταχείς μαθητές τους και έχουν φτάσει ή ξεπεράσει τους μέντορές τους στην επιβολή της συμμόρφωσης. (περισσότερα…)

Απνευμάτιστο και πανεπιζήμιο

*

Λογοθεσίες από τον
ΗΡΑΚΛΗ ΛΟΓΟΘΕΤΗ

*

Απνευμάτιστο και πανεπιζήμιο

Στα Έξι Μαθήματα για την Παιδεία, ο Νίτσε περιγελά την αξίωση του πανεπιστημίου να θεωρείται ανώτατο πνευματικό ίδρυμα και διαπιστώνει ότι στην μουντή του ατμόσφαιρα μαραίνονται τα καλύτερα άνθη της ευγενικής νεολαίας. Σήμερα, στο καθυστερημένο μνημόσυνο, ενάμιση αιώνα  μετά την άκλαυτη κηδεία του, χύνονται πολλά δάκρυα. Τα περισσότερα ειλικρινή, δεν αντιλέγω, αλλά περιττά εκεί όπου θα αρκούσε ένας πικρός μορφασμός, αφού το δημόσιο πανεπιστήμιο έχει ήδη αλωθεί προ πολλού με τη διαστροφική έκπτωση της γνώσης από αγαθό σε προϊόν και την επιχειρησιακή ανασύνταξη της virtus από τον ελληνικό περίπατο της Αρετής στον στρατιωτικό βηματισμό της Δυνάμεως. Οι σχολές των θετικών επιστημών λειτουργούν ως προπαιδευτικά παραρτήματα της εταιρικής διάρθρωσης του καπιταλισμού, μεριμνώντας για τη σύνδεση των αποφοίτων με την αγορά και όχι με την κοινωνία  και τις ανάγκες της. Ενώ οι θεωρητικές, αντί να ασχολούνται με την καλλιέργεια των προϋποθέσεων της αυθεντικής σκέψης, βγάζουν με το τσουβάλι, ως επιβεβαίωση του Κίρκεγκωρ, «δούλους παραπομπών και αχθοφόρους υποσημειώσεων» — για ν’ αφήσω στην άκρη τα πομφολυγοξεράσματα των «αφυπνισμένων» δικαιωματικών σχολών. Προς τι λοιπόν τόσος θρήνος και τόσος κοπετός; Κουκιά τρώει κανείς, κουκιά μολογάει. Το ότι σήμερα ιδιωτικοποιούνται και επισήμως δεν αλλάζει και πολλά στο πιάτο – που εξακολουθεί να σερβίρεται με τα ίδια υλικά: εξίσου ευτελή αλλά πιο ακριβά.

~.~

Στις ανταύγειες του 1821

Όλες οι ιδέες για τις οποίες αξίζει να μαχηθεί κανείς είναι προορισμένες να ηττηθούν, έτσι τουλάχιστον λέει μελαγχολικά ο Σίλερ στους Ληστές. Οι κλεφταρματολοί του ’21 έδειξαν όμως ότι το αρνητικό πρόσημο αυτού του ρομαντικού προτάγματος μπορεί καμιά φορά να αντιστραφεί. Κάθε ευγενική ιδέα είναι ραγδαία στη σύλληψη, παράτολμη στην εκτέλεση και αβέβαιη στην έκβαση. Γι αυτό η νίκη της ανταμείβεται διπλά και τρίδιπλα στο γραφείο των μεγάλων ιστορικών στοιχημάτων. Και η λάμψη της γίνεται εμφανέστερη στο πρόσωπο όσων δεν πρόλαβαν να τη χαρούν: (περισσότερα…)

Γλωσσικές νότες η

 

[ Νύξεις για τα πάθη των λέξεων  ]

του ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Το να ’σαι συγγραφέας Έλληνας και να υποστηρίζεις σοβαρά ότι τα αρχαία σού είναι ξένη γλώσσα, ότι η διδασκαλία τους είναι παρά φύσιν, ότι η εξοικείωση με την παλιότερη γραμματεία μας δεν έχει να κάνει σε τίποτα με το πώς βάζεις εσύ τις λέξεις σου σε μια σειρά κ.τ.τ., είναι σαν να ’σαι δρομέας και να ισχυρίζεσαι ότι μπορείς να κάνεις και χωρίς τα πόδια.
(περισσότερα…)