*

του ΔΗΜΗΤΡΗ Ε. ΣΟΛΔΑΤΟΥ

Κατά την ανακαίνιση της Οικίας Ζαμπελίων, για την δημιουργία του «Ζαμπέλιου Κέντρου Γραμμάτων και Τεχνών Δήμου Λευκάδας», ανευρέθη σε κρύπτη του ισογείου –εντός ασημένιας πεποικιλμένης θήκης– το ημερολόγιο του δικαστικού λειτουργού, μέλους της Φιλικής Εταιρείας και μετέπειτα δραματουργού, Ιωάννου Ζαμπελίου. Ο εργάτης που ανακάλυψε το πολύτιμο αυτό χειρόγραφο το εμπιστεύθηκε σε μένα, μιας κι ήταν στενότατος φίλος μου κι εγώ εργαζόμουν εκείνον τον καιρό στην Χαραμόγλειο Ειδική Λευκαδιακή Βιβλιοθήκη.

Για να παραλάβω το χειρόγραφο, θα έπρεπε να κατατεθεί επισήμως. Του πρότεινα να το παραδώσει στον υπεύθυνο του έργου και κατόπιν, αφού ακολουθηθεί η νόμιμη διαδικασία, να περιληφθεί το πρωτότυπο ή αντίγραφό του στην Χαραμόγλειο.

Ομολογώ πως υπέκυψα στον πειρασμό να το φυλλομετρήσω κι έμεινα έκπληκτος απ’ το συναρπαστικό του περιεχόμενο. Αδυνατώντας ν’ αντισταθώ στην εσωτερική μου παρόρμηση, φωτοτύπησα μερικές σελίδες, εκείνες που με συνάρπασαν περισσότερο, και προέτρεψα τον φίλο μου να μην πει τίποτα σε κανέναν γι’ αυτό, πολύ δε περισσότερο πως το έφερε σ’ εμένα.

Εκείνος μού έδωσε τον λόγο του. Παρέδωσε το εύρημα σε κάποιον υπεύθυνο και συνέχισε την εργασία του. Σύντομα, όμως, το έργο διακόπηκε, όπως συμβαίνει πολλάκις στα έργα του δημοσίου τομέα. Όταν συνεχίστηκε η ανακαίνιση, ο υπεύθυνος είχε αντικατασταθεί. Κατά παρότρυνσή μου, ο φίλος μου ρώτησε τον αντικαταστάτη για την τύχη του ημερολογίου. Εκείνος δεν ήξερε τίποτα, πέραν του ότι ο προκάτοχός του εργάζονταν πλέον σε κατασκευαστική του εξωτερικού. Ήταν προφανές πως το χειρόγραφο είχε κάνει φτερά. Ίσως πωλήθηκε σε κάποιον συλλέκτη αντί αδράς αμοιβής. Ίσως το κράτησε ο ίδιος. Εξάλλου δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι το παρέλαβε. Καμία, πλην των φωτοτυπημένων σελίδων που βρίσκονται στην κατοχή μου και που σήμερα –μεταγραμμένες στην νέα ελληνική– δημοσιεύω εδώ, με κίνδυνο να κατηγορηθώ πως υπεξαίρεσα ολόκληρο το ημερολόγιο ή πως πρόκειται περί αποκυήματος της φαντασίας μου. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν παραθέτω ούτε μία φωτοτυπημένη σελίδα του χειρογράφου, ώστε ν’ αποφύγω οποιαδήποτε νομική συνέπεια αν κατηγορηθώ για υπεξαίρεση, ισχυριζόμενος –σε μια τέτοια περίπτωση– πως η όλη υπόθεση είναι επινοημένη.

Κυρίες και κύριοι, σας παρουσιάζω –παραμονές της Εθνικής Παλιγγενεσίας– τις εκλεκτότερες πατριωτικές σελίδες που διάβασα ποτέ, τα σπαράγματα του χαμένου ημερολογίου του δικαστικού λειτουργού, μέλους της Φιλικής Εταιρείας και μετέπειτα δραματουργού, Ιωάννου Ζαμπελίου.

(περισσότερα…)

Kurt Schwitters (1887-1948)

*

Ω Εσύ, αγαπημένη και των 27 μου αισθήσεων, Σου αγαπώ!
Εσού Εσένα Εσέ, ημείς υμείς – – – – εμείς;
Άκου, κι ας φαίνονται ξεκάρφωτα όλ’  αυτά!

Ποια είσαι, ω απροσμέτρητη;
Μην είσαι… είσαι αλήθεια αυτή;
Ο κόσμος λέει ότι είσαι εσύ…
Άσ’ τους να λένε, άσ’ τους να πουν,
πού παν τα τέσσερα δεν ξέρουν να σου πουν.

Φορείς το καπελάκι Σου στα πόδια
και επί τας χείρας πορπατείς
πάνω στα χέρια πηαίνεις.

Γεια και χαρά σου, χαιρετώ
τα κόκκινα τα ρούχα Σου τ’ ασπροπριονισμένα,
την Άννα την Λουλούδινη κόκκινη εγώ την αγαπώ,
κόκκινη, ω ναι, αγαπώ και Σου!
Εσού Εσένα Εσέ, ημείς υμείς – – – – εμείς;
Άκου, φωτιά τα κάρβουνα πήραν τα παγερά!
Άννα Λουλούδινη, Άννα κοκκίνω μου Ανθιστή,
άκου τι λέει ο κόσμος!

Γρίφος (ο ευρών αμοιφθήσεται):

1) Η Άννα η Ανθηρή διαθέτει ένα πουλί!
2) Η Άννα η Ανθηρή είναι κόκκινη!
3) Τι χρώμα έχει το πουλί; (περισσότερα…)

*

Rembrandt Harmenszoon van Rijn:
De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp

1

Σκηνὴ πᾶς ὁ βίος καὶ παίγνιον
ΠΑΛΛΑΔΑΣ

Το πήρε απ’ ό,τι φαίνεται ζεστά,
πολύ ζεστά το πράμα η αφεντιά-τους.
Δείχνει μυώνες, τένοντες, οστά
με γνώση ο ανατόμος (petasatus),

κι αυτοί ρίχνουν ανήσυχες ματιές
πότε σ’ εμένα, πότε στο βιβλίο
με τις τεμαχισμένες ζωγραφιές.
Στο σκηνικό-τους μέσα το γελοίο

χωρίς κοστούμι, ασάλευτος, μουγγός
έχω κι εγώ τον ρόλο-μου βεβαίως
και θα τον παίξω πρόθυμα. Ευτυχώς
που ξέρω κιόλας: θά ’ναι ο τελευταίος. (περισσότερα…)

*

Λογοθεσίες από τον
ΗΡΑΚΛΗ ΛΟΓΟΘΕΤΗ

~

Οι ανάξιοι που μας αξίζουν

Ερωτώμενος γιατί ψήφισε τον εξοστρακισμό του Αριστείδη ένας Αθηναίος πολίτης απάντησε: Βαρέθηκα να τον λένε δίκαιο! Μ’ αυτό το αξεπέραστο πρότυπο πορευόμαστε ως τα σήμερα. Εξοστρακίζουμε τους άξιους και επιβραβεύουμε τους ανάξιους. Δεν επιλέγουμε απλώς κατ’ ομοίωσιν αλλά τη χειρότερη εκδοχή του προσώπου μας. Ο ολίγος τον ολίγιστο, ο μπαγαπόντης τον φαταούλα, ο ημιμαθής το ντουβάρι. Η προσωπικότητα μόνο κατ’ εξαίρεσιν γίνεται ανεκτή ενώ από τη φτυσιά σε υποδεέστερα μούτρα (επισήμως καλείται ψήφος), αντλείται προφανώς κάποιο είδος διαστροφικής ικανοποίησης. Έτσι εξηγείται ότι στην πλειονότητά του το πολιτικό προσωπικό της χώρας απαρτίζεται από λιγονούσηδες που στερούνται έστω και στοιχειώδους μακροσκοπικής οράσεως. Κόπτονται δήθεν για την Οικονομία και εννοούν αποκλειστικά τον αδυσώπητο εκχρηματισμό των κοινωνικών σχέσεων γιατί δεν νογάνε ότι το μέλλον του ανθρώπου εξαρτάται από τη δικαιότερη κατανομή του πλούτου και την ολιγάρκεια στη διαχείριση των φυσικών πόρων. Παριστάνουν τους τεχνοκράτες και δεν νογάνε καν ότι σε συνθήκες παγκόσμιου ανταγωνισμού για την καινοτομία, η ανάπτυξη είναι αδιαχώριστη από την τεχνική παιδεία. Έτσι, κάποιοι αναφέρονται θαυμαστικά στην επιστημονική πρωτοπορία του Ισραήλ και ύστερα ψηφίζουν για την έρευνα και την τεχνολογία ένα κονδύλιο γελοίο. Δεν νογάνε τη διαφορά ούτε σε καθαρούς αριθμούς. Μιλούν για Άμυνα και εννοούν αποκλειστικά αεροπλάνα και βαπόρια γιατί δεν έχουν την ικανότητα μεθερμηνείας της έννοιας του εξοπλισμού. Επομένως δεν νογάνε ότι μια σειρά μεγάλων, διεθνούς εμβέλειας, πανεπιστημιουπόλεων στα ακριτικά νησιά που θα φιλοξενούσαν εκτός από τους Έλληνες εκατό χιλιάδες ξένους καθηγητές, φοιτητές και ερευνητές, στην πλειονότητά τους ευρωπαίους, θα καθιστούσε κάθε επιβουλή από την Τουρκία αδύνατη. Αν αυτό το πρόγραμμα του Μεγάλου Τείχους ξεκινούσε από το 1922, όπου φάνηκε πιά ότι ήταν απολύτως αναγκαίο, ή έστω πενήντα χρόνια αργότερα, σήμερα θα είχαμε προχωρήσει αρκετά στην υλοποίησή του. Αλλά είπαμε, οι άνθρωποι είναι κοντόθωροι, δεν νογάνε — όπως δεν νογάμε κι εμείς που τους ψηφίζουμε. (περισσότερα…)

*

Προλόγισμα-Μετάφραση ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΓΑΘΟΚΛΗΣ

* ~ *

Ἑκατὸ χρόνια πίσω, τὸ 1924, ὁ Πάμπλο Νερούδα ἐκδίδει σὲ ἡλικία 19 ἐτῶν, ἀπ’ τὶς Ἐκδόσεις Nascimento, τὸ ἐμβληματικὸ Veinte poemas de amor y una canción desesperada. Εἶναι ἡ δεύτερη ποιητική του δουλειά. Ἔχει προηγηθεῖ, μόλις ἕναν χρόνο πρίν, τὸ Crepusculario ἀπ’ τὶς Ἐκδόσεις Claridad (γιὰ τὴν ἔκδοση τοῦ ὁποίου, σύμφωνα μὲ τὸν ἀστικὸ μύθο, ὁ Νερούδα πουλάει μέχρι καὶ τὸ χρυσὸ ρολόι ποὺ τοῦ δώρισε ὁ πατέρας του). Ἡ κριτικὴ δὲν ἀγκαλιάζει ἀμέσως τὸ ἔργο. Μάλιστα ὁ Νερούδα ἀρθρογραφεῖ σχετικὰ ὑπερασπιζόμενος τοὺς στίχους του. Τὸ 1932 κυκλοφορεῖ ἡ δεύτερη ἔκδοση μὲ κάποιες ἀλλαγές. Αὐτὴ ἀποτελεῖ καὶ τὴν ὁριστικὴ μορφὴ τῆς συλλογῆς ἡ ἀποδοχὴ τῆς ὁποίας, ἀπ’ τὸ παγκόσμιο ἀναγνωστικὸ κοινό, ὑπῆρξε ἐνθουσιώδης (μόνο στὴν ἱσπανικὴ γλώσσα, μέχρι τὸ 1973, ϑὰ πωληθοῦν περισσότερα ἀπὸ δύο ἑκατομμύρια ἀντίτυπα καὶ τὸ 1976 ἡ ϕωνὴ τῆς Λατινικῆς Ἀμερικῆς, ἡ Μερσέδες Σόσα, ϑὰ τραγουδήσει τὸ ὑπ’ ἀριθμὸν XV ὑπὸ ἀντίξοες πολιτικὲς συνθῆκες). Τὴν ἀπήχηση τοῦ ἔργου οὔτε ὁ ἴδιος ὁ ποιητὴς μπορεῖ νὰ ἐξηγήσει, παρὰ τὶς κατὰ καιροὺς ἀναλύσεις· ὅπως γιὰ παράδειγμα ὅτι στὰ ποιήματα ἐνυπάρχουν δύο ἱστορίες ἀγάπης: ἡ ἐφηβικὴ τῆς ἐπαρχίας καὶ ἡ ὡριμότερη, ἡ ϕοιτητική, τῆς μεγαλούπολης (ἡ Μαρισόλ καὶ ἡ Μαρισόμπρα) — λεπτομέρειες ποὺ προσθέτουν πολλὰ ἀλλὰ μᾶλλον τίποτα προκειμένου κανεὶς ν’ ἀπολαύσει τὸ ἔργο.

Διαβάζοντας τὰ ποιήματα ἀναδύεται ἡ αἴσθηση τοῦ «ἀπέλπιδου», τοῦ «ἀνεκπλήρωτου», τοῦ «τέλους» ὄχι ὅμως ὡς ἀδιέξοδο ἀλλὰ ὡς ζώπυρο χαρμόσυνης ἀφετηρίας. Στίχοι πηγαῖοι ἀφιερωμένοι στὸν πηγαῖο ἔρωτα, τὸν ἰδεατό. Τὸν ἔρωτα ποὺ εἶναι καταδικασμένος νὰ συντριβεῖ κάτω ἀπ’ τὸ ϐάρος του καὶ ἐπακόλουθα νὰ γεννήσει —μέσα ἀπὸ ἕνα λυρικὸ Bing Bang— τοὺς γαλαξίες καὶ τ’ ἀστέρια στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου.

Δ. Ἀ.
Πρωτοχρονιὰ 2025

Ἀπ’ ὅσο γνωρίζω, στὴν ἑλληνικὴ ἀγορὰ κυκλοφοροῦν οἱ ἑξῆς πλήρεις μεταφράσεις —οἱ ὁποῖες καὶ μὲ ϐοήθησαν νὰ ξεπεράσω, οὐκ ὀλίγες ϕορές, ποικίλα μεταφραστικὰ ἐμπόδια: τῆς Δανάης Στρατηγοπούλου (Μετρονόμος 2023 & Νέοι Ἄνθρωποι 1973), τοῦ Βασίλη Λαλιώτη (Ἱδεόγραμμα 2004 & Bibliothèque 2023) καὶ τοῦ Γιώργου Κεντρωτῆ (Τυπωθήτω, 2006). Τέλος, mil gracias στὴ ϕιλόλογο Φαίη Κακαβᾶ γιὰ τὶς πολύτιμες ἐπισημάνσεις της. Ὁ ρόλος της ὑπῆρξε καταλυτικός. Σ’ ευχαριστῶ, Φαίη!

*

(περισσότερα…)

*

«Οι Ευρωπαίοι είναι οι άρρωστοι του πλανήτη σήμερα. Δεν έχουν ιδέα ποια μπορεί να είναι η μοίρα της Ευρώπης, γιατί η λέξη πεπρωμένο δεν έχει κανένα νόημα για αυτούς. Κυβερνούμενη από εκτοπλάσματα ή υπνοβάτες, που δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να πολεμήσουν, αλλά τώρα είναι έτοιμοι να εμπλέξουν τον λαό τους σε έναν πυρηνικό πόλεμο, η Ευρώπη βρίσκεται σε κατάσταση πολιτισμικής εξάντλησης, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Σπένγκλερ. Αυτά τα τρομερά λόγια του Σιοράν έρχονται στο μυαλό: “Μάταια η Δύση αναζητά μια μορφή αγωνίας αντάξια του παρελθόντος της”».

Η πρόσφατη αυτή συνέντευξη του Γάλλου πολιτικού στοχαστή Αλαίν ντε Μπενουά παραχωρήθηκε στον ιστότοπο Breizh-info.com. Η μετάφραση είναι του Κώστα Χατζηαντωνίου.

///

Πώς ερμηνεύετε τις εξελίξεις στις διεθνείς σχέσεις μετά τις πρόσφατες δηλώσεις Τραμπ και Βανς για την Ουκρανία και τις επιπτώσεις τους στις σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών;

Έχω βιώσει μόνο ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός στη ζωή μου: την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την κατάρρευση του σοβιετικού συστήματος. Σκέφτομαι πως θα ζήσω και σε δεύτερο τώρα. Οι «παρατηρητές», ως συνήθως, δεν το είδαν να έρχεται. Η ιστορία ξαφνικά επιταχύνεται. Είμαστε σε σημείο που οι καθημερινές ειδήσεις παίρνουν την όψη δυστοπίας.

Η εκλογή Τραμπ είχε ήδη σημάνει μια μεγάλη ιστορική ρήξη. Ένα άλλο γεγονός ήταν η επανέναρξη των επαφών μεταξύ Λευκού Οίκου και Κρεμλίνου στις 12 Φεβρουαρίου. Δύο μέρες αργότερα, στο Μόναχο, ο αντιπρόεδρος Τζέυ Ντι Βανς Vance κήρυξε έναν πραγματικό ιδεολογικό πόλεμο σε μια Ευρώπη που κατακλύζεται από τη μετανάστευση και γίνεται λεία της συλλογικής αμνησίας, η οποία στα μάτια του, αποτελεί αντιμοντέλο παρακμής και πολιτισμικής αυτοκτονίας. Στη συνέχεια ήρθε η ανακοίνωση ότι η Ουκρανία δεν θα επανενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ και ότι δεν θα ανακτήσει τα εδάφη που έχασε στο Ντονμπάς ή την Κριμαία. Στις 3 Μαρτίου, ο Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να σταματήσει κάθε βοήθεια προς την Ουκρανία. Τελικά, γινόμαστε μάρτυρες της διάλυσης της Ατλαντικής Συμμαχίας. Ναι. Ακόμα κι αν μας λείπει η προοπτική, ζούμε σε μια ιστορική στιγμή.

Τι μας λέει ο παραισθησιογόνος καυγάς της 28ης Φεβρουαρίου στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι;

Το να μένεις στα ξεσπάσματα είναι σαν να κοιτάς το δάχτυλο που δείχνει τη Σελήνη. Σημασία έχει τι ειπώθηκε. Αντιμέτωπος με τον Ζελένσκι που διακηρύσσει την άρνησή του να σταματήσει έναν πόλεμο που δεν μπορεί να κερδίσει και ζητώντας «εγγυήσεις ασφαλείας» που οι Αμερικανοί είναι απρόθυμοι να του χορηγήσουν, ο Τραμπ του υπενθύμισε ότι δεν είναι σε θέση να υπαγορεύσει όρους επειδή δεν έχει διαπραγματευτικά χαρτιά ή ατού στα χέρια του. Του είπε επίσης ότι αν δεν αποδεχτεί αυτό που του προσφέρεται, θα αναγκαζόταν να υπογράψει μια συμφωνία ακόμη πιο δυσμενή για τη χώρα του, ή αλλιώς να προχωρήσει στην ολοκληρωτική συνθηκολόγηση.

Ας σημειώσουμε πρώτα ότι δεν υπάρχει τίποτα ασυνήθιστο στην τύχη της Ουκρανίας να διευθετηθεί αυτή μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών, αφού η Ρωσία και το ΝΑΤΟ ήταν οι πραγματικοί εμπόλεμοι. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν εξαρχής ένας πόλεμος με πληρεξούσια. Ταυτόχρονα, καταλαβαίνουμε ότι δεν έχασε μόνο η Ουκρανία. Ο Εμμανουέλ Τοντ δικαίως ανακοίνωσε: «Η δουλειά του Τραμπ θα είναι να διαχειριστεί την αμερικανική ήττα από τους Ρώσους». Πράγματι, περί αυτού πρόκειται. Πράγμα που μας οδηγεί να δούμε αυτόν τον φρικτό αδελφοκτόνο πόλεμο, που έχει διαρκέσει τώρα τρία χρόνια, με διαφορετικό πρίσμα. Ένας πόλεμος που προσωπικά τον βρίσκω ανυπόφορο γιατί έχω φίλους Ουκρανούς και Ρώσους φίλους και δεν νιώθω τίποτα άλλο παρά θλίψη βλέποντάς τους να αλληλοσφάζονται. (περισσότερα…)

*

του ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΤΣΟΓΙΑΝΝΗ

Πενήντα και πλέον χρόνια έχουν περάσει από τότε που πρωτοεμφανίστηκε το Κουρδιστό πορτοκάλι του Στάνλεϋ Κούμπρικ στις κινηματογραφικές αίθουσες. Έχει μήπως πια ξεκουρδιστεί; Έχει άραγε το σκάνδαλο που συνιστά η ταινία χάσει την πρωτογενή του οξύτητα, και, αν ναι, κατά τη διάρκεια αυτών των πενήντα χρόνων, έχουμε συμφιλιωθεί με την τραχύτητα των θεμάτων της;

Σίγουρα, στις μεταπολεμικές κοινωνίες οι ανοχές μας απέναντι στη βία μπορεί να έχουν διευρυνθεί και αμβλυνθεί. Η βία δεν είναι απλώς η παραβίαση ενός κοινωνικού συμβoλαίου, ο τραυματισμός της ενσυναίσθησης ως ασφάλειας της κοινωνικής αλληλεγγύης και του κοινωνικού δεσμού. Πολύ ευκολότερα τώρα την εντάσσουμε μέσα στα συμφραζόμενά της, τη διασυνδέουμε με βαθύτερες κοινωνικές αιτίες, την εκλογικεύουμε και, ίσως, τη δικαιολογούμε. Η βία πλέον δεν είναι η μάσκα του κακού: ποικίλων ειδών λόγοι, γνωστικοί κλάδοι, πειθαρχικές νοοτροπίες την έχουν κάνει πιο προσιτή, της έχουν προσδώσει ένα πιο «ανθρώπινο» πρόσωπο, καταδικαστέο μεν, αλλά αναπόφευκτο συστατικό της ανθρώπινης κατάστασης. Η βία πλέον έχει ένα ισχυρότερο άλλοθι.

Η βιαιότητα των σκηνών στην ταινία του Κούμπρικ μπορεί, βέβαια, να μην έχει ξεπεραστεί τελείως: ο αισθητηριακός τρόπος πρόσληψης της κινηματογραφικής εικόνας δίνει στην αναπαράσταση της βίας μια ποιότητα που απευθύνεται σε κάποιες ανεξάλειπτες σταθερές της ανθρώπινης ψυχολογίας· ο θεατής μπορεί να καταλαβαίνει τη βία εγκεφαλικά αλλά η εκλογίκευση δεν μπορεί να εξαλείψει παντελώς τους συγκινησιακούς κραδασμούς που ξεκινούν από τον αμφιβληστροειδή του και τα ακουστικά του ερεθίσματα. Ο Άλεξ, ο βίαιος έφηβος της ταινίας, θα στοιχειώνει πάντα τη βελούδινη βολή του θεατή. Έτσι, τα πενήντα χρόνια που πέρασαν μπορεί να μετατόπισαν κάπως τα όρια ανοχής μας απέναντι στην κατάφωρα αντικοινωνική συμπεριφορά που παρουσιάζεται στην οθόνη, και στη νομιμότητα της αναπαράστασής της, δεν ξερίζωσαν όμως την ανακλαστική αντίδρασή μας απέναντί της.

Επιστέγασμα μιας δεκαετίας ραγδαίων ανατροπών στις συμπεριφορές και στην ψυχολογία του κοινού, η ταινία κατάφερε τελικά να περάσει το ήθος και το έθος της βιαιότητας που εξεικονίζει. Όχι χωρίς παράπλευρες απώλειες, βέβαια. Για χρόνια η ταινία ήταν απαγορευμένη στην Αγγλία, για παράδειγμα. Βέβαια, η ταινία νομιμοποιεί το σκάνδαλό της, κατ’ αντιδιαστολή, μέσα από το αφήγημα της κρατικής πειθαρχικής καταστολής, μέσα από τη θεσμισμένη νόμιμη βία των κρατικών φορέων, αλλά και μέσα από την αμυδρή και φευγαλέα ελπίδα που αφήνει να διαφανεί ότι είναι διαχειρίσιμη, ότι μπορεί να «θεραπευτεί». (περισσότερα…)

*

τοῦ ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Γενάρης τοῦ 1919. Ὁ Μεγάλος Πόλεμος ἔχει τελειώσει, ὁ Κάιζερ ἐκθρονιστεῖ, ἡ Δημοκρατία τῆς Βαϊμάρης εἶναι στὰ σπάργανα, οἱ μπολσεβίκοι ἔχουν δεκατέσσερις μῆνες ποὺ καβάλησαν τὴν ἐξουσία στὴ Ρωσσία, οἱ ὁμοΐδεάτες τους σπαρτακιστὲς μόλις δοκίμασαν νὰ τοὺς μιμηθοῦν στὴ Γερμανία. Σ’ αὐτὴ τὴν περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα, ὁ μεγαλύτερος πολιτικὸς στοχαστὴς τῆς ἐποχῆς, ἀπὸ τοὺς μέγιστους στὴ διαχρονία, καλεῖται ἀπὸ ἕναν φοιτητικὸ σύλλογο νὰ δώσει στὸ Μόναχο μιὰ διάλεξη γιὰ τὴν πολιτική.

Τὸ νεανικὸ ἀκροατήριό του, τὸ ξέρει, σὲ μεγάλο βαθμὸ εἶναι διαβρωμένο ἀπὸ τὸν τυφλὸ ἠθικισμό. Ὁ ἀκραῖος πασιφισμὸς ἔχει ζευγαρώσει μὲ τὴ σοσιαλίζουσα στράτευση καὶ μὲ θέρμη θρησκευτικὴ ἀπαιτοῦν ἀπὸ τὴν πολιτικὴ καὶ τοὺς πολιτικοὺς νὰ κάνουν δυνατὰ τὰ ἀδύνατα, νὰ πραγματώσουν τὰ ἐξωπραγματικά.

Ὁ ὁμιλητής, ποὺ ὡς δάσκαλος ἀκαδημαϊκὸς γνωρίζει καλὰ αὐτὰ τὰ παιδιὰ καὶ δὲν ἔχει παραιτηθεῖ ἀπὸ τὴν προσπάθεια νὰ τὰ συνετίσει, δὲν θὰ μασήσει τὰ λόγια του. «Κοκορόμυαλους», «ἀνθρώπους χωρὶς ψυχικὴ σταθερότητα», θὰ ἀποκαλέσει ὅσους νομίζουν ὅτι εἶναι σὲ θέση νὰ ἐπιβάλουν στὴν πολιτικὴ πράξη τὴν ἰδεαλιστικὴ ἠθικὴ τοῦ φρονήματος ἀπὸ τὴν ὁποία διακατέχονται. Ὁ πολιτικὸς ὀφείλει νὰ δρᾶ μὲ βάση τὴν ρεαλιστικὴ ἠθικὴ τῆς εὐθύνης, λαμβάνοντας ὑπ’ ὄψιν του τὴν ἀνθρώπινη φύση καὶ τὶς ἀδυναμίες της. Νὰ μὴ φλερτάρει μὲ τὶς «δαιμονικὲς δυνάμεις» ποὺ ξεμυαλίζουν τοὺς πολλοὺς πετῶντας τους σὰν δόλωμα τὰ ἰδεώδη, γιὰ νὰ τοὺς ρίξουν μετὰ στὸ βάραθρο.

«Ὁ εἰρηνιστὴς ποὺ πράττει κατὰ τὸ Εὐαγγέλιο τὰ ὅπλα θὰ τὰ ἀρνηθεῖ ἢ θὰ τὰ καταθέσει, ὅπως τὸ πρότειναν μερικοὶ στὴ Γερμανία, ὡς χρέος του ἠθικὸ γιὰ νὰ βάλει τέλος στὸν πόλεμο καί, μαζὶ μ’ αὐτόν, σὲ κάθε πόλεμο. Ὁ πολιτικὸς θὰ πεῖ: μόνο ἀσφαλὲς μέσον γιὰ νὰ ἀποκλειστεῖ ὁ πόλεμος στὸ προβλεπτὸ μέλλον θὰ ἦταν ἡ διηνεκὴς εἰρήνευση ἐπὶ τῇ βάσει τοῦ παρόντος status quo. Τότε οἱ λαοὶ θὰ ρωτοῦσαν: πρὸς τί ὁ πόλεμος ἀφοῦ ἡ παροῦσα κατάσταση ἔτσι κι ἀλλιῶς δὲν ἀλλάζει; Ἡ διεξαγωγή του θὰ ὁδηγοῦσε ad absurdum – πράγμα ποὺ τώρα δὲν συμβαίνει. Διότι γιὰ τοὺς νικητές –ἂν μή τι ἄλλο, γιὰ ἕνα τμῆμα τους– ὁ πόλεμος πολιτικὰ συμφέρει. Καὶ φταίει σ’ αὐτὸ ἐκείνη ἡ στάση ποὺ μᾶς ἀπαγόρευσε νὰ τοὺς ἀντισταθοῦμε. Καὶ ἔτσι, ὅταν πιὰ θὰ ἔχει παρέλθει ἡ περίοδος τῆς τωρινῆς ἐξουθένωσης, ἀπαξιωμένη θὰ εἶναι ἡ εἰρήνη, ὄχι ὁ πόλεμος: εἶναι κι αὐτὴ μιὰ συνέπεια τῆς ἀπόλυτης ἠθικῆς.» (περισσότερα…)

*

A. CHECKLIST

Θυμίζω :

1 .  Τα Αντικαρκινικά από το φαρμακείο του ΕΟΠΠΥ. Μου τελειώνουν. Μην μπερδευτείς, έχει αλλάξει το όνομα, τώρα μου γράφουν τα γενόσημα. Ό,τι λέει στην άυλη. Μέχρι να γίνω άυλη κι εγώ.

Συγγνώμη. Το ξέρω. Το υποσχέθηκα.

2 .  Το Απομονωτήριο Λοιμυπόπτων Ζώων, του Σινιόσογλου (γράφει νουβέλες τώρα, ζήλεψε κι αυτός), από το βιβλιοπωλείο. Και τα καινούργια ποιήματα του Τσόκου και του Κουτσουρέλη. Κίχλη επίσης. Θα τους πλουτίσουμε.

3 .  Μια μερέντα από το μίνι μάρκετ. Μην αρχίσεις πάλι, μου αρέσει.

4 .  Να δεις για το εισιτήριο και το διαμονητήριο. Φεύγεις σε λίγο, μην τ’ αργείς. Θυμάσαι τι έγινε την άλλη φορά. Ακόμα, σημείωσέ το από τώρα: καμιά φωτογραφία από μαρμαροθέτημα θέλει η Κατερίνα, για το περιοδικό. Δεν την αφήνουνε να πάει, αλλ’ αυτή εκεί. Τέλος πάντων.

5 .  Το πιο σημαντικό: Το χάπι της επόμενης ημέρας (Ellaone ή Norlevo, όποιο βρεις) από το φαρμακείο στη γωνία. Για την κυρία Μυρτώ πες, αν λείπει η Βάσω κι είναι το χαζό. Έχω συνεννοηθεί. (περισσότερα…)