*

Λογοθεσίες από τον
ΗΡΑΚΛΗ ΛΟΓΟΘΕΤΗ

~

Εγκώμιο στις ωμοπλάτες

Όλα τα μέρη του γυναικείου σώματος έχουν εξυμνηθεί δεόντως αλλά ενώ πολλοί παρατηρούν με ζώπυρο ενδιαφέρον τις ωμοπλάτες που εξέχουν από ένα ξώπλατο φόρεμα ή διακρίνονται κάτω από λεπτό σάλι, λίγοι αποπειρώνται να γράψουν γι’ αυτές και ελάχιστοι καλλιτέχνες έχουν επιμείνει στην αισθητική τους ιδιοσυστασία. Οι ωμοπλάτες εντούτοις, αμέσως μετά τη γέφυρα του λαιμού που ενώνει το κεφάλι με το κορμί, είναι το πρώτο σημείο αποβίβασης του βλέμματος στη σωματική ήπειρο. Η ανάγλυφη γεωμετρία τους, ημιτελώς τριγωνική, συνδυάζοντας την ένταση της ακμής με την ηδύτητα της καμπύλης προδιατυπώνει τον χάρτη των επικείμενων ανακαλύψεων. Οι ωμοπλάτες χαρίζουν στους βραχίονες το ιδιαίτερο κινητικό τους ύφος και αποτελούν το ιδεώδες αντίδωρο για τα μαλλιά που ξεχύνονται πάνω τους. Το ρίγος που διατρέχει τη σπονδυλική στήλη ξεκινώντας από τις λαγόνες για να φτάσει σερπετό ως τον αυχένα κυλάει ανάμεσά τους. Τα υπερήφανα τόξα τους δίνουν τη δεσπόζουσα γραμμή στη έγερση του παραστήματος και το σφρίγος τους προικοδοτεί όλους τους τεταμένους χορούς από το τάνγκο ως το φλαμένκο. Οι στίλβουσες ωμοπλάτες είναι τα προγεφυρώματα της ανυπότακτης ομορφιάς. (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Τις τελευταίες εβδομάδες, η οικονομία των ΗΠΑ έχει δείξει σημάδια απροσδόκητης ανθεκτικότητας, τόσο στο μέτωπο των καταναλωτών όσο και στην αγορά εργασίας. Ακόμη και οι χρηματοπιστωτικές αγορές, παρά την υποβάθμιση του αμερικανικού δημόσιου χρέους από τη Moody’s, καλωσόρισαν τις εμπορικές συμφωνίες που υπογράφηκαν πρώτα με το Ηνωμένο Βασίλειο και μετά με την Κίνα. Αυτές οι εξελίξεις φαίνεται να δείχνουν ότι η αρχική επιθετική πολιτική του Τραμπ μπορεί να μετριαστεί από τις αντιδράσεις των χρηματιστηρίων και των αγορών ομολόγων, από τα συμφέροντα του εκλογικού σώματος — που εξαρτάται από το διεθνές εμπόριο για την παραγωγή και την πώληση των υπηρεσιών τους– και από τους Αμερικανούς καταναλωτές, που δεν μπορούν να κάνουν χωρίς εισαγόμενα αγαθά.

Ωστόσο, αυτές οι συμφωνίες –οι οποίες είναι και προσωρινές– δεν μας επαναφέρουν στην κατάσταση την πριν από τις 2 Απριλίου, τη λεγόμενη «Ημέρα της Απελευθέρωσης», όσον αφορά τους μέσους δασμούς. Επιπλέον, δεν εξαλείφουν την αβεβαιότητα γύρω από τα μέτρα της κυβέρνησης Τραμπ, ενώ επικυρώνουν ουσιαστικά το τέλος της πολυμερούς προσέγγισης που είχε χαρακτηρίσει τις μεταπολεμικές εμπορικές συμφωνίες, πρώτα στο πλαίσιο της GATT και μετά στον ΠΟΕ.

Το διεθνές εμπόριο γίνεται έτσι ένα όργανο πολιτικής πίεσης παρά ένα μέσο για τη μεγιστοποίηση της συλλογικής ευημερίας, όπως φαντάζονται οι φιλελεύθεροι οικονομολόγοι (Σμιθ, Ρικάρντο, κ.λπ.). Εξάλλου πάντα τέτοιο ήταν και με αυτόν τον τρόπο λειτουργούσε, παρά τις φαντασιώσεις τους. Σε αυτό το άκρως πολιτικά αβέβαιο πλαίσιο, η πρόβλεψη των επιδόσεων της αμερικανικής οικονομίας –και κατ’ επέκταση της παγκόσμιας οικονομίας– γίνεται εξαιρετικά περίπλοκη. Ως εκ τούτου, είναι προτιμότερο να κατασκευάζονται διαφορετικά σενάρια και να αναστοχαζόμαστε πάνω σε αυτά. (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Η αμερικανική οικονομία εξαρτάται όλο και περισσότερο από το πλουσιότερο 10% του πληθυσμού. Με όλες τις προβλέψιμες συνέπειες όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ και την προκαλούμενη δυσαρέσκεια για τις αυξανόμενες ανισότητες, η οποία με τη σειρά της τροφοδοτεί τον λαϊκισμό σε έναν διαρκή φαύλο κύκλο.

Το συμπέρασμα προέρχεται από μελέτη της Moody’s Analytics^[1], η οποία βασίζεται σε στοιχεία της Fed. Σύμφωνα με την έρευνα, το 10% του πληθυσμού που κερδίζει τουλάχιστον 250.000 δολλάρια τον χρόνο είναι υπαίτιο τώρα για το 49,7% των δαπανών που πραγματοποιούν οι Αμερικανοί καταναλωτές, δηλαδή το ήμισυ του συνόλου. Αγοράζει είδη πολυτελείας, πραγματοποιεί ακριβές διακοπές, ίσως σπίτια, οδηγούμενο από κέρδη στο χρηματιστήριο ή από την ανατίμηση της ακίνητης περιουσίας που έχει ήδη υπό την κατοχή του. Μόνο από τον Σεπτέμβριο του 2023 έως τον Σεπτέμβριο του 2024, αύξησε τις αγορές κατά 12%. Αντιθέτως όλα τα άλλα κοινωνικά στρώματα, δηλαδή η μεσαία και εργατική τάξη, παρουσιάζουν μείωση των καταναλωτικών δαπανών τους. (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη υπαρξιακή κρίση από την ημέρα της δημιουργίας της. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει επιτακτικά να καθορίσουν το μέλλον του μορφώματος που έχουν δημιουργήσει. Όσο και αν κανείς δεν θέλει να το ακούσει, πόσο μάλλον να το παραδεχθεί, βρίσκονται αντιμέτωποι με δύο επιλογές: την πρόταξη και την επαναφορά του εθνικού κράτους ή την ευρωπαϊκή πολιτική ολοκλήρωση.

Οι περισσότεροι ηγέτες συμφωνούν ότι η δεύτερη επιλογή είναι η μόνη βιώσιμη λύση για τη διασφάλιση της ειρήνης, της ευημερίας και της προόδου για τους πολίτες τους. Λίγοι, ωστόσο, έχουν δείξει ότι είναι έτοιμοι να βγάλουν τα απαραίτητα συμπεράσματα για τις απαιτούμενες πολιτικές πρωτοβουλίες που επισύρει μια τέτοια επιλογή. Ακόμη περισσότερο, κανείς δεν συζητά για τις πραγματικές δυνατότητες αυτής της επιλογής, εντός του ευρωπαϊκού μορφώματος του οποίου έχουν καταρρεύσει στην κυριολεξία όλες οι σταθερές πάνω στις οποίες πορεύθηκε μέχρι τώρα.

Η εικόνα που κυριαρχεί είναι αυτή μιας Ευρώπης «πολιορκημένης». Από παντού. Στο εξωτερικό μέτωπο, μετά την ουσιαστική απόσυρση των αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας και τον γενικότερο σχεδιασμό της νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας του Προέδρου Τραμπ, αλλά και μετά τη νέα οικονομική πολιτική του. Στο εσωτερικό μέτωπο, από την ανυπαρξία ηγεσίας μετά την πλήρη αποδυνάμωση των κυβερνήσεων Γερμανίας και Γαλλίας, που αποτελούσαν τον άξονα των όποιων εξελίξεων. (περισσότερα…)

*

ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ & ΠΑΡΑΜΟΝΙΜΑ | 04:25
Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Σε πολλά, η κηδεία του πάπα Φραγκίσκου θυμίζει εκείνην της βασίλισσας Ελισάβετ λίγα χρόνια πριν. Στον ξεπεσμό τους οι θεσμοί προσφέρονται περισσότερο για το θεαθήναι. Ο καθολικισμός σε Ευρώπη και Αμερική έχει χάσει την ικμάδα του και η θητεία του Μπεργκόλιο στο Βατικανό δεν άλλαξε κάτι ουσιώδες σε αυτό. Ωστόσο, η Αγία Έδρα είναι και θα παραμείνει για το ορατό μέλλον μια τεράστια διοικητική μηχανή με δεκάδες εκατομμύρια εργαζόμενους εξαρτώμενους εμμέσως ή αμέσως από αυτήν και οικονομικούς πόρους ανάλογους.

Αντιστρόφως ανάλογη όμως είναι πλέον η ιδεολογική και κοινωνική της επιρροή. Όταν ο δημόσιος λόγος σου δεν διακρίνεται πλέον επαρκώς από το ζαργκόν του γουοκισμού ή όποιας άλλης σημαίας ευκαιρίας, στην πράξη αυτό που σε στηρίζει είναι η αδράνεια, η ταχύτητά σου είναι η κεκτημένη, κι αυτή είναι φθίνουσα.

Βεβαίως, ο καθολικισμός δεν είναι η Ορθοδοξία του Βαρθολομαίου, ο οποίος οδήγησε τον θεσμό του οποίου προΐσταται στην πολιτική εξαέρωση – βλ. προπάντων Ουκρανία. Δυνάμεις ζωτικές διαθέτει ο καθολικισμός στην Αφρική και στην Ασία. Ίσως εκεί βρίσκεται και το μέλλον του όσο στην Ευρώπη και την Αμερική θα εκτοπίζεται από το Ισλάμ και τους νεοδιαμαρτυρομένους. Ή ίσως πάλι μια νέα εμπνευσμένη ηγεσία μπορέσει να τον ανασυντάξει.

Οι ρωμαϊκές πομπές πάντως δεν πρόκειται να τον σώσουν. Σε μια Ευρώπη πλήρως εκτουρισμένη, ακόμη και ο Ύπατος Ποντίφηξ δεν μοιάζει κάποτε παρά ως ένα ακόμη spettacolo.

///

Κάνουμε κάτι καλύτερα όταν το κάνουμε για τον Άλλον. Δεν έχει σημασία αν είναι ομοϊδεάτης ή κολλητός μας, αν είναι το Έθνος ή η ερωμένη μας, αν υπάρχει πράγματι ή είναι σκιά μισοφανταστική σαν τη Βεατρίκη ή τη Λάουρα. Σημασία έχει ότι μας οιστρηλατεί να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας.

///

Το ειρηνευτικό σχέδιο των Αμερικανών για την Ουκρανία, που διόλου τυχαία διέρρευσε την προτεραία των συνομιλιών στο Λονδίνο, επιβεβαιώνει το ήδη διαφανέν: για την Ουάσιγκτον του Τραμπ, το ουκρανικό ζήτημα έχει διευθετηθεί. Οι Ρώσσοι νίκησαν και το Κίεβο οφείλει να καθυποταχθεί. Το ερώτημα του ποιος φέρει την ευθύνη αυτής της ήττας, που είναι ήττα τεράστια και για το ΝΑΤΟ και σύμπασα τη «συλλογική Δύση», κατά Τραμπ έχει επίσης, και φιλαληθώς, απαντηθεί: ο Ομπάμα και ο Μπάιντεν, οι neo-cons και οι Δημοκρατικοί, το βαθύ κράτος και το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα που γεννούν διαρκώς πολέμους.

Τους όρους της προταθείσης συμφωνίας ήταν εκ προοιμίου σαφές ότι ο Ζελένσκυ δεν γινόταν να τους αποδεχτεί – η ρητορική του όλα αυτά τα χρόνια του το απαγορεύει. Αυτό ήταν και το νόημα της διαρροής: να εκτεθεί το Κίεβο ως αδιάλλακτο και να δοθεί στους μεν Ρώσσους η ευκαιρία να ολοκληρώσουν την κατάκτηση των εδαφών που επιθυμούν, στους δε Αμερικανούς ένα ευλογοφανές πρόσχημα για να αποσυρθούν από τις διαπραγματεύσεις και να νίψουν τα χείρας τους. (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

1.

Η αναστολή των δασμών άνω του 10% για όλες τις χώρες εκτός της Κίνας –όπου αντιθέτως οι δασμοί αυξήθηκαν σε 125% προκαλώντας μειδιάματα για το chicken game που παίζεται μεταξύ των δύο χωρών– προκάλεσε μια πρόσκαιρη ευφορία στις χρηματιστηριακές και χρηματοπιστωτικές αγορές. Το αρνητικό κλίμα επανήλθε μετά από δύο μέρες λόγω του φόβου για ύφεση στην οικονομία των ΗΠΑ. Βέβαια είχε προηγηθεί η «απώλεια» κεφαλαιοποίησης πάνω από 6 τρισ. δολλαρίων τέσσερις μόλις μέρες μετά την, κατά τον Τραμπ, «Ημέρα της Απελευθέρωσης». Παράλληλα, οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων αυξήθηκαν τουλάχιστον κατά 60 σημεία βάσης σε λιγότερο από δύο μέρες, καθώς οι επενδυτές τα εγκατέλειψαν μη θεωρώντας τα πλέον ασφαλή, και η αγοραστική δύναμη του δολαρίου μειώθηκε (τουλάχιστον 8% απώλεσε το δολλάριο σε σχέση με το ευρώ από την ημέρα που ανέλαβε πρόεδρος ο Τραμπ) καθώς οι ξένοι απέσυραν έξω από τις ΗΠΑ μεγάλο μέρος των τοποθετήσεών τους εκεί.

Αφού δήλωσε επανειλημμένα ότι δεν θα υπάρξουν εξαιρέσεις ή οπισθοδρόμηση, ο Τραμπ αντέκρουσε τον εαυτό του και έκανε πίσω. Η ξαφνική αλλαγή κατεύθυνσης ήταν αξιοσημείωτη ακόμη και για έναν πρόεδρο που έχει κάνει το απρόβλεπτο χαρακτηριστικό του: ο μεγιστάνας, στην πραγματικότητα, είχε ισχυριστεί ότι ήθελε να «απελευθερώσει» τους Αμερικανούς από ένα παγκόσμιο εμπορικό σύστημα που θεωρείται άδικο και το οποίο, όπως είπε, θα αναδιοργανώσει. Τότε όμως τι τον έκανε να αλλάξει γνώμη; Τουλάχιστον εν μέρει, σύμφωνα με πολλούς παρατηρητές, ήταν η κοινή πίεση που μπόρεσαν να ασκήσουν στον μεγιστάνα επενδυτές, νομοθέτες και δωρητές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.

Οι αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου προσπάθησαν να παρουσιάσουν αυτή τη στροφή ως εξαρχής μέρος ενός έξυπνου σχεδίου, για να τρομάξουν οι πάντες και στη συνέχεια να υποχρεωθούν να διαπραγματευτούν. Όμως, σύμφωνα με τους Financial Times, με το κραχ του χρηματιστηρίου και την αύξηση της πίεσης, ο υπουργός Οικονομικών Σκόττ Μπέσσεντ –που θεωρείται στη Ουώλ Στρηττ ο πιο αξιόπιστος από τους σημερινούς συμβούλους του Λευκού Οίκου– κατάφερε να πείσει τον Τραμπ να αναστείλει την αύξηση των δασμών σε χώρες με τις οποίες οι ΗΠΑ είχαν ιστορικά καλές σχέσεις και να επικεντρωθεί αποκλειστικά, ή σχεδόν αποκλειστικά, στην Κίνα. (περισσότερα…)

*

ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ & ΠΑΡΑΜΟΝΙΜΑ | 03:25
Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Βαυκαλίζεται η ΕΕ ότι αν ξοδέψει μερικές εκατοντάδες δισ. ευρώ σε εξοπλισμούς θα αντιμετωπίσει το αμυντικό της έλλειμμα, τώρα που οι Αμερικανοί του Τραμπ της στρέφουν την πλάτη. Αυτό που κανείς από τους ιθύνοντές της δεν θέλει να δει είναι ότι ο στρατός και τα όπλα του είναι πράγματα δευτερεύοντα. Το πρώτιστο στη μάχη είναι αυτό που παλιά ονομάζαμε πολεμικό φρόνημα, η στρατιωτική κουλτούρα δηλαδή με την πιο ευρεία της έννοια, που ξεκινάει από τη γαλούχηση των μικρών παιδιών, ιδίως των αγοριών, και φτάνει στην προβολή ιδεωδών όπως ο πατριωτισμός και η αυτοθυσία.

Για λόγους που δεν είναι της στιγμής, ο δυτικός λιμπεραλισμός από τη δεκαετία του 1960 και μετά προέγραψε σταδιακά αυτά τα ιδεώδη, δωρίζοντάς τα στην νεοδεξιά, και συντελώντας έτσι τα μάλα στη γιγάντωσή της. Αρκεί να δει κανείς τα σχολικά εγχειρίδια, και εδώ σε μας, για να το διαπιστώσει. Και αρκεί να τα αντιπαραβάλλει με τα ανάλογά τους σε κράτη όπως το Ισραήλ, η Ρωσσία, η Ουκρανία, η Τουρκία, η Κίνα. Ακόμη και η ίδια η έννοια «πολεμικό φρόνημα» σήμερα εκλαμβάνεται ως «φασιστική» – σε πλήρη αγνόηση της ιστορίας, αφού τον αληθινό φασισμό το πολεμικό φρόνημα των λαών της Ανατολής και της Δύσης ήταν που τον συνέτριψε…

Δεν είναι τυχαίο ότι παρά την οικονομική και τεχνολογική τους υπεροχή οι ΗΠΑ δεν έχουν νικήσει σε κανέναν από τους μείζονες πολέμους στους οποίους συμμετείχαν τις τελευταίες δεκαετίες. Ούτε βέβαια ότι η Ευρώπη, από την κρίση του Σουέζ και εντεύθεν, με την εξαίρεση ίσως του πολέμου στα Φώκλαντ, εκπαραθυρώνεται από παντού – τελευταία οι Γάλλοι από την υποσαχάρια Αφρική.

Ποιοι θα κληθούν να χειριστούν όλα αυτά τα πανάκριβα εξοπλιστικά «πακέτα», αυτό είναι το ερώτημα. Για την ώρα, οι Ευρωπαίοι ούτε τους τωρινούς αναιμικούς στρατούς τους δεν καταφέρνουν να στελεχώσουν…

///

Ο θεός αγάπη εστί, διδάσκει ο Ιωάννης. Και η αγάπη; Αδυναμία! τον συμπληρώνει, εκ πείρας, ο Μπρεχτ. Σημαίνει άραγε αυτό ότι ο Θεός της Αγάπης δεν μπορεί να είναι παρά εκ φύσεως αδύναμος; Πράγματι, «παντοαδύναμο» τον αποκαλεί σ’ έναν στίχο του ο Ηλίας Λάγιος.

(Ότι τον κόσμο ολόκληρο τον έφτιαξε η ανημπόρια ενός ερωτευμένου, τι όμορφη σκέψη ωστόσο…)

///

Ποιο υπήρξε ιστορικά το σημαντικότερο θέμα της παγκόσμιας λογοτεχνίας; Αν το ερώτημα ακούγεται ερεθιστικό, ωχριά εμπρός στην απάντηση: η εκδίκηση.

Τι άλλο είναι η Ιλιάδα, αν όχι μια αρμαθιά εκδικήσεων; Οι Έλληνες εκδικούνται τους Τρώες, ο Μενέλαος τον Πάρη, ο Αχιλλέας τον Αγαμέμνονα, ο Αχιλλέας τον Έκτορα, κ.ο.κ., κ.ο.κ. Τι είναι η Οδύσσεια παρά η ιστορία μιας εκδίκησης; Του Ποσειδώνα εις βάρος του πολυμήχανου βασιλιά της Ιθάκης γιατί τύφλωσε τον προσφιλή του γιο Πολύφημο. Και μιας δεύτερης: του ίδιου του Οδυσσέα αυτή τη φορά κατά των Μνηστήρων. Ποιο είναι το θέμα της Ορέστειας, της Μήδειας, της Εκάβης, του Αίαντα, της Ηλέκτρας, τόσων και τόσων τραγωδιών; Ποιο είναι το θέμα των Ιερών Γραφών του μονοθεϊσμού, από τη σφαγή του Χρυσού Μόσχου ώς τις παραινέσεις του Κορανίου για την εξολόθρευση των ειδωλολατρών, αν όχι μια διαρκής εκδίκηση; Τι άλλο είναι η εκδίωξη των Πρωτοπλάστων, τι άλλο είναι η Κόλαση η ίδια, εκείνη των Χριστιανών ή του Δάντη, παρά η εκδίκηση του Θεού για την απείθεια των ανθρώπων; Τι άλλο μας αφηγούνται ο Άμλετ και ο Ληρ, ο Θούριος του Ρήγα και ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν, τα Ανεμοδαρμένα Ύψη και ο Κόμης Μοντεχρίστος, το Έγκλημα και Τιμωρία και ο Μόμπυ Ντικ, η Φόνισσα και ο Καπετάν Μιχάλης, αν όχι μια σειρά εκδικήσεων μικρών και μεγάλων, ποθεινών και εμπράκτων, οριστικών και ματαιωμένων;

Είτε ως θεία δίκη είτε ως αυτοδικία προσωπική, η εκδίκηση είναι διαρκώς παρούσα στα λόγια των ανθρώπων. Ίσως επειδή η δικαιοσύνη είναι ισόποσα απούσα από τις πράξεις τους.

/// (περισσότερα…)

*

«Οι Ευρωπαίοι είναι οι άρρωστοι του πλανήτη σήμερα. Δεν έχουν ιδέα ποια μπορεί να είναι η μοίρα της Ευρώπης, γιατί η λέξη πεπρωμένο δεν έχει κανένα νόημα για αυτούς. Κυβερνούμενη από εκτοπλάσματα ή υπνοβάτες, που δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να πολεμήσουν, αλλά τώρα είναι έτοιμοι να εμπλέξουν τον λαό τους σε έναν πυρηνικό πόλεμο, η Ευρώπη βρίσκεται σε κατάσταση πολιτισμικής εξάντλησης, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Σπένγκλερ. Αυτά τα τρομερά λόγια του Σιοράν έρχονται στο μυαλό: “Μάταια η Δύση αναζητά μια μορφή αγωνίας αντάξια του παρελθόντος της”».

Η πρόσφατη αυτή συνέντευξη του Γάλλου πολιτικού στοχαστή Αλαίν ντε Μπενουά παραχωρήθηκε στον ιστότοπο Breizh-info.com. Η μετάφραση είναι του Κώστα Χατζηαντωνίου.

///

Πώς ερμηνεύετε τις εξελίξεις στις διεθνείς σχέσεις μετά τις πρόσφατες δηλώσεις Τραμπ και Βανς για την Ουκρανία και τις επιπτώσεις τους στις σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών;

Έχω βιώσει μόνο ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός στη ζωή μου: την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την κατάρρευση του σοβιετικού συστήματος. Σκέφτομαι πως θα ζήσω και σε δεύτερο τώρα. Οι «παρατηρητές», ως συνήθως, δεν το είδαν να έρχεται. Η ιστορία ξαφνικά επιταχύνεται. Είμαστε σε σημείο που οι καθημερινές ειδήσεις παίρνουν την όψη δυστοπίας.

Η εκλογή Τραμπ είχε ήδη σημάνει μια μεγάλη ιστορική ρήξη. Ένα άλλο γεγονός ήταν η επανέναρξη των επαφών μεταξύ Λευκού Οίκου και Κρεμλίνου στις 12 Φεβρουαρίου. Δύο μέρες αργότερα, στο Μόναχο, ο αντιπρόεδρος Τζέυ Ντι Βανς Vance κήρυξε έναν πραγματικό ιδεολογικό πόλεμο σε μια Ευρώπη που κατακλύζεται από τη μετανάστευση και γίνεται λεία της συλλογικής αμνησίας, η οποία στα μάτια του, αποτελεί αντιμοντέλο παρακμής και πολιτισμικής αυτοκτονίας. Στη συνέχεια ήρθε η ανακοίνωση ότι η Ουκρανία δεν θα επανενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ και ότι δεν θα ανακτήσει τα εδάφη που έχασε στο Ντονμπάς ή την Κριμαία. Στις 3 Μαρτίου, ο Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να σταματήσει κάθε βοήθεια προς την Ουκρανία. Τελικά, γινόμαστε μάρτυρες της διάλυσης της Ατλαντικής Συμμαχίας. Ναι. Ακόμα κι αν μας λείπει η προοπτική, ζούμε σε μια ιστορική στιγμή.

Τι μας λέει ο παραισθησιογόνος καυγάς της 28ης Φεβρουαρίου στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι;

Το να μένεις στα ξεσπάσματα είναι σαν να κοιτάς το δάχτυλο που δείχνει τη Σελήνη. Σημασία έχει τι ειπώθηκε. Αντιμέτωπος με τον Ζελένσκι που διακηρύσσει την άρνησή του να σταματήσει έναν πόλεμο που δεν μπορεί να κερδίσει και ζητώντας «εγγυήσεις ασφαλείας» που οι Αμερικανοί είναι απρόθυμοι να του χορηγήσουν, ο Τραμπ του υπενθύμισε ότι δεν είναι σε θέση να υπαγορεύσει όρους επειδή δεν έχει διαπραγματευτικά χαρτιά ή ατού στα χέρια του. Του είπε επίσης ότι αν δεν αποδεχτεί αυτό που του προσφέρεται, θα αναγκαζόταν να υπογράψει μια συμφωνία ακόμη πιο δυσμενή για τη χώρα του, ή αλλιώς να προχωρήσει στην ολοκληρωτική συνθηκολόγηση.

Ας σημειώσουμε πρώτα ότι δεν υπάρχει τίποτα ασυνήθιστο στην τύχη της Ουκρανίας να διευθετηθεί αυτή μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών, αφού η Ρωσία και το ΝΑΤΟ ήταν οι πραγματικοί εμπόλεμοι. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν εξαρχής ένας πόλεμος με πληρεξούσια. Ταυτόχρονα, καταλαβαίνουμε ότι δεν έχασε μόνο η Ουκρανία. Ο Εμμανουέλ Τοντ δικαίως ανακοίνωσε: «Η δουλειά του Τραμπ θα είναι να διαχειριστεί την αμερικανική ήττα από τους Ρώσους». Πράγματι, περί αυτού πρόκειται. Πράγμα που μας οδηγεί να δούμε αυτόν τον φρικτό αδελφοκτόνο πόλεμο, που έχει διαρκέσει τώρα τρία χρόνια, με διαφορετικό πρίσμα. Ένας πόλεμος που προσωπικά τον βρίσκω ανυπόφορο γιατί έχω φίλους Ουκρανούς και Ρώσους φίλους και δεν νιώθω τίποτα άλλο παρά θλίψη βλέποντάς τους να αλληλοσφάζονται. (περισσότερα…)

*

του ΗΛΙΑ ΜΑΛΕΒΙΤΗ

Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ, κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας (2017-2020) παρείχε φονικά όπλα στην Ουκρανία, κάτι που είχε αρνηθεί να πράξει ο προκάτοχός του Ομπάμα, (τους πυραύλους Javelin που υπενθύμισε στον Ζελένσκι, όταν άναψαν τα αίματα προχθές), ήταν φιλο-Ουκρανός, ηθικά ανεπίληπτος, ακριβοδίκαιος και υπέρμαχος της δημοκρατίας;

Και τώρα, κατά τη δεύτερη θητεία του, που έχει ξακαθαρίσει σε κάθε τόνο ότι θέλει να φέρει την ειρήνη στο πολεμικό μέτωπο, και ότι δεν προσφέρει στρατιωτικές εγγυήσεις που απαιτεί ο Ζελένσκι ως αντάλλαγμα της συμφωνίας για την εκμετάλλευση των ουκρανικών σπανίων γαιών, είναι ανάλγητος, φιλο-Ρώσος, κυνικός και στυγνός εκμεταλλευτής;

Ούτε το ένα ούτε το άλλο, ούτε στην πρώτη ούτε στη δεύτερη περίπτωση. Τόσο πριν όσο και τώρα, τα συμφέροντα των ΗΠΑ θεωρεί ότι εξυπηρετεί και την πολιτική της, όπως αυτά διαμορφώνονται ήδη από την περίοδο Ομπάμα και όπως τα αντιλαμβάνεται πλέον ο ίδιος. Τότε ως προσπάθεια επέκτασης της αμερικανικής σφαίρας επιρροής και περικύκλωσης της Ρωσσίας, μα και αποκοπής της Ευρώπης από τη Ρωσσία, τώρα (που έχει κιόλας εξασφαλιστεί η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ) ως απεμπλοκή της Ρωσσίας από έναν σφιχτό εναγκαλισμό με την Κίνα και αναγνώριση εν τοις πράγμασι της ύπαρξης ενός πολυπολικού κόσμου. Ωμά και απερίφραστα, άλλοτε συγκεκαλυμμένα και υπό τον πέπλο της ηθικής, άλλοτε απροσχημάτιστα, επιθετικά κι εκβιαστικά οι ΗΠΑ (όπως και κάθε ισχυρή χώρα) εξακολουθούν να πράττουν αυτό που έπρατταν πάντα, την επιδίωξη του εκάστοτε σκοπούμενου συμφέροντός τους και της επιβολής της ισχύος τους, με τον πλέον πρόσφορο τρόπο. Εάν οι Ευρωπαίοι (ή οι δύσμοιροι Ουκρανοί), εθισμένοι στην άκριτη υποτέλεια που μεταπολεμικά έχουν επιδείξει στις ΗΠΑ, νομίζουν ότι η ατλαντική υπερδύναμη ενδιαφέρεται για την οικουμενική επικράτηση των ηθικών αξιών, της αλήθειας και του δικαίου, μόνο και μόνο επειδή κάποια χρονική στιγμή συνέπεσε η αμερικανική ρητορεία να χαϊδεύει ώτα και κοινά ευρωπαϊκά συμφέροντα, αυτό λέει πολλά για την ευρωπαϊκή αντιληπτικότητα και ευήθεια. Εν ολίγοις, εκεί όπου η αυτοσυντήρηση θα έπρεπε να είναι το κύριο και βασικό θεμέλιο των ευρωπαϊκών κοινωνιών, προκρίθηκε η ψευδαισθητική συμμόρφωση με οιονεί θρησκευτικού κύρους ηθικές επιταγές, που μασκάρευαν την πλήρη συμμόρφωση στις αμερικανικές επιταγές. Γι’ αυτό εξάλλου προκρίνονται και πάλι τώρα οι τόσες ηθικολογικές εξάρσεις και συναισθηματικές αντιδράσεις τόσο απέναντι στον πόλεμο όσο και προς την αλλαγή φρουράς της αμερικανικής υπερδύναμης, ταυτόχρονα με την απλουστευτική δαιμονοποίηση του Πούτιν και της Ρωσσίας ως του απόλυτου κακού. Συζήτηση και δράση για πιθανή και τελεσφόρο διέξοδο από την εξάρτηση και τον εγκλωβισμό από τα τείχη που οι Ευρωπαίοι έφτιαξαν με τα ίδια τους τα χέρια ουδεμία. Αρές, εξορκισμοί, αναθέματα και πού και πού καταφυγή σε ηθικοπλαστικές οιμωγές, συνοδευμένες ενίοτε με ειρωνική απαξίωση για τους «βαρβάρους». Το σάστισμα και η αγωνία βέβαια, της ζωής χωρίς την ασφάλεια της αμερικανικής προστασίας πια, δεν κρύβεται.

Κι όλα αυτά μέσα σε έναν τραγέλαφο λογικών αντιφάσεων: οι ίδιοι άνθρωποι που λοιδορούν ως αδύναμο τον Πούτιν γιατί δεν μπορεί να φτάσει ως το Κίεβο και έχει ανάγκη τη συνδρομή των βορειοκορεατικών στρατιωτικών δυνάμεων, για να τα βγάλει στοιχεωδώς πέρα, ιδεοληπτικά και εμμονικά κραυγάζουν καθημερινώς το μάντρα της τεράστιας απειλής που συνιστά η Ρωσσία για την Ευρώπη… (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Οι παραδοσιακές ευρωπαϊκές πολιτικές ελίτ συνεχίζουν να υποχωρούν εκλογικά και να κινούνται προς τα δεξιά, αλλά διατηρούν ακόμη σημαντικές δυνάμεις. Οι δυνάμεις της άκρας δεξιάς αναπτύσσονται δυναμικά, αλλά δεν καταφέρνουν να κυριαρχήσουν, λόγω και των δικών τους εσωτερικών αντιθέσεων, ενώ οι εναλλακτικές στα αριστερά είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες. Σ’ αυτές, επικρατεί ο αποπροσανατολισμός και ο κατακερματισμός διαχρονικό χαρακτηριστικό των δυνάμεων του συγκεκριμένου χώρου[1].

Η Γερμανία δεν είναι μόνο ο καθρέπτης ενός σημαντικού μέρους του ευρωπαϊκού τοπίου, είναι κάτι παραπάνω: η καρδιά της Ευρώπης. Δυστυχώς, η Γερμανία ακόμη και σήμερα φαίνεται να μη διαθέτει αυτό που ονομάζουμε κυρίαρχο κράτος[2]. Τούτο προκύπτει κυρίως από το ρόλο της στη διεθνή σκηνή όπου μια Γερμανία χωρίς όραμα (όπως η Ευρώπη[3]) συνεχίζει να μην ενεργεί, αλλά απλώς να αντιδρά βιαστικά σε γεγονότα που διαμορφώθηκαν από άλλους.

Η περίπτωση της Ρωσίας είναι εμβληματική. Όταν ξέσπασε η ουκρανική σύγκρουση, Ευρωπαίοι ηγέτες όπως ο καγκελάριος Σολτς και ο πρόεδρος Μακρόν ήταν απρόθυμοι να συμμετάσχουν στην εκστρατεία στρατιωτικής βοήθειας για την υποστήριξη της Ουκρανίας που προωθούσαν οι ΗΠΑ του Μπάιντεν. Αναζήτησαν στιγμές διαλόγου με τη Μόσχα, χωρίς ωστόσο να έχουν το θάρρος να βγουν από τη γραμμή και να αμφισβητήσουν ανοιχτά την Ουάσιγκτον[4].

Τώρα, αντιμέτωποι με τη διαπραγματευτική πρωτοβουλία του Τραμπ, και μη θέλοντας να παραδεχτούν την ήττα τους επί του πεδίου αλλά και επί της ιδεολογίας, συνεχίζουν να προβάλλουν εντέχνως το ιδεολογικό χάσμα που τους χωρίζει από τον Αμερικανό πρόεδρο, παραμένοντας πιστοί στις κατευθύνσεις της προηγούμενης κυβέρνησης[5]. Γράφω «εντέχνως», διότι όπως θα δούμε στη συνέχεια, ουσιαστικά υποκύπτουν στα αιτήματα του Τραμπ.

Αντί να αναλάβουν πρωτοβουλία, ανοίγοντας παράλληλα ένα ευρωπαϊκό τραπέζι διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία, κάτι που οι ΗΠΑ ρητά απαγόρευαν επί Μπάιντεν ενώ τώρα το κάνουν οι ίδιες, σκοπεύουν να συνεχίσουν τη σύγκρουση με κάθε κόστος, επικαλούμενες τον φανταστικό κίνδυνο μιας ρωσικής κατάκτησης της Ευρώπης[6]. (περισσότερα…)

*

Λογοθεσίες από τον
ΗΡΑΚΛΗ ΛΟΓΟΘΕΤΗ

~

Μαθήματα από τη Σιβηρία

Ψηλά στον αρκτικό κύκλο, γράφει ο Βαρλαάμ Σαλάμωφ, υπάρχει ένα νανόπευκο, που έχει τη σοφία να οσμίζεται την αλλαγή του καιρού. Γι’ αυτό, μέρες πριν πλακώσουν οι θυελλώδεις άνεμοι και ο βαρύς χιονιάς, αρχίζει να πλαγιάζει ίσα που γίνεται ένα με τη γη και περιμένει να περάσει το κακό. Αυτό θα έπρεπε να κάνουν αν είχαν μυαλό, πριν από τις 28 του μηνός, και όσοι απαρτίζουν το δικό μας κυβερνητικό νανόπευκο. Να σκύψουν όλοι μαζί, ο πρωθυπουργικός κορμός και τα υπουργικά κλαδιά του, ώσπου να γίνουν ένα με το χώμα και να λουφάξουν. Μια κυβέρνηση για τα μπάζα όμως δεν μπορεί να σκεφτεί — γι’ αυτό θα φάει το κεφάλι της.

///

Παρανοϊκός ρεαλισμός

Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου η αμερικανική ρωσοφοβία ανακάλυπτε καταχθόνιους πράκτορες στην ερημική Αριζόνα και οι ψαράδες κάθε ειδυλλιακής λίμνης εντόπιζαν εχθρικά υποβρύχια τσέπης να κινούνται ύποπτα ανάμεσα στα καλάμια τους. Φιλήσυχοι οικογενειάρχες έσκαβαν αντιπυρηνικά λαγούμια στο κελάρι και έφηβοι που έστηναν ερασιτεχνικούς σταθμούς στον αχυρώνα έπιαναν αινιγματικά μηνύματα από βραχνές ραδιοσυχνότητες. Παραλλήλως, ιπτάμενοι δίσκοι περιπολούσαν από το Τέξας μέχρι την Αλάσκα και αυτοσχέδιοι πολιτοφύλακες περνούσαν καταυλισμούς ξυλοκόπων για βάσεις αρειανών. Κακόβουλοι κυκλώνες κατάπιναν μαχητικά αεροσκάφη στην Ανταρκτική και μυστηριώδη πειράματα στη Φιλαδέλφεια εξαφάνιζαν ολόκληρα πλοία.

Σήμερα ο κόσμος φαίνεται διαυγέστερος — αλλά μόνο στην κακοήθειά του. Οι κάμερες αγρυπνούν ακόμα και στο ασύχναστο σοκάκι των μύχιων πόθων μας και η προσωπική μας ζωή αστυνομεύεται με ελάχιστα προσχήματα, τα συρτάρια με τα εσώρουχά μας ανακατεύονται από το μακρύ χέρι των διαφημιστικών εταιρειών και οι σεξουαλικές προτιμήσεις του καθενός κάνουν τον γύρο του διαδικτύου. Τα ίδια και στη δημόσια σφαίρα. Οι άλλοτε ανομολόγητες «μαύρες» επιχειρήσεις προβάλλονται σε όλα τα κανάλια, οι εμπιστευτικές διαπραγματεύσεις κοινολογούν το περιεχόμενό τους και οι απόκρυφες συνθήκες δημοσιεύονται πριν καν υπογραφούν. Τα ρεζιλίκια των μυστικών υπηρεσιών βρίσκονται στο μενού του βραδινού δελτίου ειδήσεων και οι στρατιωτικές μετακινήσεις στη Γάζα ή στην Ουκρανία, δορυφορούνται από ανελέητη δημοσιότητα. Ο Τραμπ είναι τόσο ξεπατοκαλάθας που δεν μπορεί να κρατήσει για τον εαυτό του ούτε μια ιδιωτική συνομιλία, ο Βανς είναι απροκάλυπτα ωμός στο δημόσιο βήμα και ο Μάσκ δεν κάνει κανένα επιχειρηματικό βήμα χωρίς να το προαναγγείλει πανηγυρικά. (περισσότερα…)