*

Τον Μάρτιο του 2014, δηλαδή μετά την ανατροπή του νομίμως εκλεγμένου προέδρου Γιανουκόβιτς, τη σφαγή στο Μέγαρο των Συνδικάτων της Οδησσού, την κατάληψη της Κριμαίας από τη Μόσχα και την ένοπλη εξέγερση των Ρωσσοουκρανών στο Ντονμπάς, ο Χέλμουτ Σμιτ, ο σπουδαίος Γερμανός πρώην καγκελάριος, παραχώρησε μια βαρυσήμαντη συνέντευξη στην εφημερίδα Bild. Και δεν μάσησε τα λόγια του για τα γεγονότα στη χώρα του Δνείπερου.

«Η απόπειρα της ΕΕ και της Κομμισιόν να προσαρτήσει την Ουκρανία είναι μεγαλομανία, δεν έχουμε καμία δουλειά εκεί. Οι γραφειοκράτες στις Βρυξέλλες δεν καταλαβαίνουν τι κάνουν. Και εξαναγκάζουν την Ουκρανία να αποφασίσει, ελεύθερα τάχα μου, μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Δεν είναι ώρα αυτή ν΄ ανοίγουμε με ρητορεύματα τον δρόμο προς τον Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και σίγουρα δεν είναι για περισσότερους νατοϊκούς εξοπλισμούς. Αλλά ο κίνδυνος να χειροτερέψει η κατάσταση, όπως τον Αύγουστο του 1914, αυξάνεται μέρα με τη μέρα».

Ο διάδοχος του στη καγκελαρία, Χέλμουτ Κολ, την ίδια εκείνη περίοδο μιλώντας στον Τύπο, συμπλήρωνε στο ίδιο πνεύμα: (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

1.

Εδώ και περίπου 30 χρόνια πάνω κάτω, οι υπέρμαχοι της ενοποίησης της ΕΕ αναφέρονται σε αυτή ως το κυριότερο επίτευγμα του «μετανεωτερικού κόσμου». Σύμφωνα με τις αντιλήψεις αυτές, η ΕΕ διαφοροποιείται τόσο από τα συμβατικά εθνικά κράτη του «νεωτερικού κόσμου» όσο και από τον «προνεωτερικό κόσμο», δηλαδή το χάος που προηγήθηκε του εθνικού κράτους και έπεται των αυτοκρατοριών^[1]. Η μετανεωτερική ΕΕ προσφέρει το όραμα ενός μεταμοντέρνου^[2] «συνεργατικού διακυβερνητικού χώρου», με κοινό επίπεδο ελευθεριών και κοινή ασφάλεια, με μειωμένη εθνική κυριαρχία – στοιχείο που χαρακτήριζε όλες τις αυτοκρατορίες στην ιστορία.

Μέσα από τις μακροχρόνιες διαδικασίες του ευρωπαϊκού state-building, η ΕΕ σχηματοποιείται σιγά-σιγά σε ένα «μεταμοντέρνο σύστημα», που έχει σαφή χαρακτηριστικά μεταεθνικής, μετακυριαρχικής ή μετακρατικής πολιτείας.^[3] Ένα τέτοιο μετανεωτερικό μόρφωμα καθοδηγούμενο από μεταμοντέρνες αντιλήψεις αλλά και από αντιλήψεις «εκσυγχρονιστικού ορθολογισμού» τύπου Χάμπερμας, αποτελεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο καμία χώρα δεν κυριαρχεί αλλά παράγονται αρχές που δεν είναι εθνικές αλλά ηθικές και νομικοκανονιστικές^[4].

Τα κράτη που συγκροτούν την ΕΕ επιχειρούν να διαμορφώσουν το πρώτο μεταεθνικό διακυβερνητικό μόρφωμα στην παγκόσμια ιστορία. Αυτό το μόρφωμα αποκτά μια διακριτότητα μέσα από τη χρήση πολλαπλών μέσων επηρεασμού του διεθνούς περιβάλλοντος, αποκλειόμενης της στρατιωτικής ισχύος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα ιδιαίτερο διακρατικό μόρφωμα που, μόνο ως τέτοιο^[5], θεωρεί ότι ο πόλεμος –η τραυματική ευρωπαϊκή εμπειρία των δύο παγκόσμιων πολέμων προβάλλεται ως βασικό επιχείρημα– αποτελεί αποτυχία της πολιτικής.

Οι Ευρωπαίοι τείνουν να αντιλαμβάνονται το δικό τους μεταμοντέρνο σύστημα ως μέρος ενός γενικότερου συστήματος, στο οποίο η έννοια του συσχετισμού δυνάμεων πρέπει να αντικατασταθεί από έννοιες όπως η «απόρριψη της ισχύος» και η «αυτοεπιβαλλόμενη συμπεριφορά». Αυτό τους οδηγεί στην απόρριψη του κλασικού raison d’état από την εποχή του Μακιαβέλλι, δηλαδή της αποτελεσματικότητας –άρα, εν πολλοίς, και της μη ηθικής– της λειτουργίας του κράτους, και στην αντικατάστασή του από μια συγχορδία, όσο και να φαντάζει αντιφατικό, οικουμενικής και σχετικιστικής ηθικής στις διεθνείς υποθέσεις.^[6]. (περισσότερα…)

*

ΟΙ ΗΠΑ ΣΗΜΕΡΑ #6
γράφει ο Κώστας Μελάς

~.~

1.

Ένα από τα θεμέλια της δασμολογικής πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ είναι η πεποίθηση ότι οι υψηλότεροι δασμοί θα αυξήσουν σημαντικά την απασχόληση στον τομέα της μεταποίησης. Η μεταποίηση θωρείται ότι αποτελεί τομέα υψηλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας μεσαίας ειδίκευσης, απαραίτητη βάση για τη δημιουργία σταθερών μεταποιητικών πυρήνων παραγωγής και σημαντική πηγή καινοτομίας.

Πολλοί υποστηρικτές της πολιτικής επιβολής των δασμών υποστηρίζουν ότι ο τομέας της μεταποίησης των ΗΠΑ έχει υποβαθμιστεί κυρίως λόγω της εύκολης πρόσβασης των ξένων αγαθών στις ΗΠΑ, κατά συνέπεια και των εμπορικών ελλειμμάτων που δημιουργούνται. Συνεπώς, σκέφτονται ότι η χρήση δασμών μπορεί να εξαλείψει τα εμπορικά ελλείμματα, να ενισχύσει τον εγχώριο μεταποιητικό τομέα και να αναιρέσει τις ζημιές του παρελθόντος που προκλήθηκαν την εποχή της παγκοσμιοποίησης.

Μερικοί από αυτούς επισημαίνουν την αμερικανική εμπειρία της εκβιομηχάνισης πίσω από τα υψηλά δασμολογικά τείχη στα τέλη του 19^ου αιώνα, υποδηλώνοντας ότι αυτό μπορεί να αναπαραχθεί σήμερα. Όμως η εύκολη και απρόσεκτη ιστορική αναγωγή σε περασμένες ιστορικές περιόδους δεν είναι ο καλύτερος σύμβουλος για μελλοντικές λύσεις.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν τότε κυρίως μια αγροτική οικονομία, με ταχεία αύξηση της παραγωγικότητας στη γεωργία που απελευθέρωσε μεγάλη προσφορά εργασίας για τη βιομηχανία (καθώς και για τον αναπτυσσόμενο τομέα των υπηρεσιών). Αυτή η πηγή προσφοράς εργασίας είχε εξαφανιστεί προ πολλού μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά την μεταπολεμική περίοδο, υπήρξε μια σταθερή μείωση του μεριδίου απασχόλησης της μεταποίησης, καθώς οι εργαζόμενοι μετακινήθηκαν στον τομέα των υπηρεσιών, όπου η αύξηση της παραγωγικότητας (μέχρι πρόσφατα) ήταν χαμηλότερη από τον αντίστοιχο ρυθμό στη μεταποίηση. Όπως αναφέρεται[1], αυτό συνέβη σε όλες τις οικονομίες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, ανεξάρτητα από το αν είχαν εμπορικά ελλείμματα ή πλεονάσματα, και πουθενά αυτή η κατάσταση δεν έχει αντιστραφεί. (περισσότερα…)

*

ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ & ΠΑΡΑΜΟΝΙΜΑ | 09:25
Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Τι σημαίνει ιδεολογική ηγεμονία; Να εξαναγκάζεις και τον εχθρό σου ακόμη να χρησιμοποιεί τη δική σου γλώσσα, τις δικές σου έννοιες, τη δική σου ρητορική.

Ο Παναγιώτης Κονδύλης εντοπίζει την συμβολική οριστικοποίηση της ήττας του Ancien Régime στην υιοθέτηση από τους αριστοκράτες απολογητές του της γλώσσας του κοσμικού διαφωτισμού. Γύρω στα 1800, ακόμη και οι οπαδοί της ελέω θεού μοναρχίας επιχειρηματολογούν κοσμικά και πεφωτισμένα. Αν θέλουν να ακουστούν, δεν μπορούν να κάνουν κι αλλιώς…

Η εξαέρωση της αριστεράς δηλώνεται καθαρά μετά το 1989 με τη νέα ρητορική των σοσιαλιστικών και εργατικών κομμάτων: εγκαταλείποντας την ταξική ανάλυση και την κριτική κατά του πλούτου, οι διάφοροι Μπλαιρ αρχίζουν να πιθηκίζουν το φιλελεύθερο ζαργκόν περί «ευκαιριών» και «ατελεύτητων δυνατοτήτων» του καπιταλισμού.

Σήμερα, ζούμε μια παρόμοια ιστορική στιγμή. Σε μια κυκλική κίνηση, το φιλελεύθερο ζαργκόν ξαναδίνει τη θέση του στην ωμή θεολογία. Δεν υπάρχει θέση για πολιτική λεπτολογία και ανάλυση. Στην κονίστρα δεν πολεμούν πλέον σκληρά συμφέροντα ή εξωραϊσμένες προσδοκίες: γιγαντομαχούν αυτοπροσώπως το Αγαθό και το Πονηρό, οι μάρτυρες και οι εγκληματίες, ο Θεός και οι εχθροί του.

Φυσικά οι ΗΠΑ, η Δύση ολόκληρη, έχουν μακρά παράδοση στην εκκοσμίκευση της θεολογικής γλώσσας του μεσσιανισμού. Όλα τα πολιτικά κινήματα των Νέων Χρόνων είναι μασκαρεμένες θρησκείες. Όμως αυτή η νέα πολιτική η ασκούμενη ουσιαστικά από του άμβωνος είναι ποιοτικά ένα σημείο καμπής.

Ήδη ο γουοκισμός και η πολιτική ορθοέπεια άνοιξαν τον δρόμο προς αυτή την αποκοσμίκευση της πολιτικής και έγιναν άθελά τους η Κερκόπορτα για την εν θριάμβω επιστροφή των ιεροκηρύκων. Οι δικαιωματιστές, μεθυσμένοι από την ισχύ τους, έφτιαξαν μια γλωσσική Ιερά Εξέταση όπου, κατά το πρότυπο της παλαιάς βλασφημίας των θείων, μια και μόνο λέξη κάποτε αρκούσε για να στείλει κάποιον απευθείας στο κολαστήριο. Θυμίζω το προφητικό Ανθρώπινο στίγμα του Φίλιπ Ροθ.

Τώρα λαμβάνουν τα επίχειρα. Διότι τα λεκτικά τους πολεμοφόδια όσο κι αν είναι θεολογικής γομώσεως, απέναντι στην γνήσια, την γυμνή, την φωναχτή θεολογία είναι ανίσχυρα. Τι να σου κάνει η διαρκής δαιμονολογία κατά της «ακροδεξιάς», όταν οι άλλοι σου μιλούν ευθέως για τον Σατανά τον ίδιο; (περισσότερα…)

*

ΟΙ ΗΠΑ ΣΗΜΕΡΑ #5
γράφει ο Κώστας Μελάς

~.~

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Τραμπ υποσχέθηκε να φέρει τις επιχειρήσεις πίσω στις Ηνωμένες Πολιτείες, να περιορίσει τον πληθωρισμό και να ενισχύσει την ανάπτυξη της οικονομίας. Ωστόσο, τα στοιχεία του Αυγούστου αποκάλυψαν ότι η ανάπτυξη παραπαίει, ενώ αυτοί που έχουν πληγεί περισσότερο είναι οι χειρώνακτες εργαζόμενοι (τα λεγόμενα μπλε κολάρα), οι οποίοι αποτελούν και τη βάση των ψηφοφόρων του Τραμπ. Η αβεβαιότητα γύρω από τους δασμούς, που εισήγαγε ο ίδιος ο Τραμπ, έχει ανακόψει τις προσλήψεις. Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας τον Αύγουστο 2025, έπεσε στις 22.000 έναντι πρόβλεψης για 75.000 και δημιουργία 77.000 τον Ιούλιο 2025.

Οι κλάδοι που υποφέρουν είναι η μεταποίηση, οι κατασκευές, η ενέργεια και η εξόρυξη, όπου έχουν χαθεί συνολικά 25.000 θέσεις εργασίας. Το χονδρικό εμπόριο έχει επίσης πληγεί σοβαρά με απώλεια 12.000 θέσεων εργασίας. Επιπλέον, η απαγόρευση και τα σκληρά μέτρα ενάντια στη μετανάστευση δεν έχει βοηθήσει στην πρόσληψη νέων Αμερικανών εργαζομένων.

Ως απάντηση στη μείωση των νέων θέσεων εργασίας , ο Τραμπ αποφάσισε να απομακρύνει την επικεφαλής του Στατιστικού Γραφείου Εργασίας, Erika McEntarfer, κατηγορώντας την ότι χειραγώγησε (παρότι την είχε διορίσει ο ίδιος!) την έκθεση για την απασχόληση του Ιουλίου, η οποία ήδη έδειχνε μια επιβράδυνση της αγοράς εργασίας.

Στη θέση της διόρισε έναν έμπιστο του οικονομολόγο, αλλά άσχετο με το συγκεκριμένο αντικείμενο, τον Erwin John Antoni, από το Heritage Foundation, το ακροδεξιό think tank που συνέβαλε στη σύνταξη του Project 2025, της δεύτερης εκλογικής πλατφόρμας του νυν προέδρου. Προφανώς, η θεραπεία που επέλεξε ο Τραμπ είναι χειρότερη από την ασθένεια. (περισσότερα…)

*

της ΑΝΤΩΝΙΑΣ ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΥ

~.~

Φαίνεται πως τη στιγμή που ο σκοπευτής πάτησε τη σκανδάλη, συνέβησαν ακαριαία δύο πράγματα: ο φιλελεύθερος συντηρητικός ντιμπέιτερ Τσάρλι Κερκ  άρθρωσε τις τελευταίες του λέξεις, οι οποίες για άλλη μια φορά, κατά ειρωνική σύμπτωση, σχημάτιζαν ερώτηση (οι ερωτήσεις, εχθροί των δογμάτων, καλούν σε συζήτηση) και, δεύτερον, ο ιδεολογικός αντίποδας του φιλελεύθερου συντηρητισμού, ο αυτοαποκαλούμενος «προοδευτικός» κόσμος, καταξέσκισε, με έξαλλη χαρά και εκρηκτική ανακούφιση, όποια υπολείμματα προοδευτισμού (και αξιοπρέπειας) του είχαν απομείνει μετά την εμβάπτισή του στην αποδομιστική woke παράκρουση των τελευταίων πολλών ετών. Επειδή, αλήθεια, από την υιοθέτηση της άποψης ότι η γλώσσα δεν είναι παρά ένα μέσο διαιώνισης εξουσιαστικών δομών μέχρι την απόρριψη του διαλόγου ως διαύλου επικοινωνίας είναι μισό τσιγάρο δρόμος, και με το άλλο μισό έχεις φτάσει στο μίσος – στην έξαλλη ή μετά βίας κεκαλυμμένη χαρά για τη δολοφονία κάποιου που έχει αντίθετες απόψεις και σε καλεί σε διάλογο.

Εδώ εδράζεται και το επιχείρημά τους ότι ο Κερκ «διέδιδε το μίσος», «έχει βλάψει την κοινότητα των LGBTQ+», «ήταν ρατσιστής» και άλλα παρόμοια, συνεπώς ήταν «φασίστας», «ακροδεξιός» και μάλλον «πήρε αυτό που του άξιζε».

Η γλώσσα είναι φυσικό να καθρεφτίζει την εποχή και τις κοινωνίες στις οποίες μιλιέται. Και αλλάζει μέσα στα χρόνια, όπως αλλάζουν και οι εποχές και οι κοινωνίες. Όταν οι άνθρωποι παύουν να τη χρησιμοποιούν ως αυτό που είναι, ως το κατεξοχήν μέσο επικοινωνίας, παύουν να είναι άνθρωποι και γίνονται κτήνη – αφενός γιατί παραιτούνται από το βασικότερο ανθρώπινο χαρακτηριστικό τους, τον ορθό λόγο, και αφετέρου γιατί, σε συναισθηματικό επίπεδο, χάνουν αυτό που καταλαβαίνουμε με τη λέξη «ανθρωπιά».

Είναι αλλόκοτο να παρακολουθείς ντιμπέιτ του Τσάρλι Κερκ με νέους ανθρώπους που εμφανίζονται μπροστά του και ουρλιάζουν στο μικρόφωνο «Μου κάνεις κακό!», κι όταν τους ρωτάει γιατί, του απαντούν «Επειδή είσαι κατά των εκτρώσεων!», «Επειδή είσαι κατά της φυλομετάβασης!» κτλ. κτλ. Πώς μπορεί κάποιος να κάνει κακό σε κάποιον άλλον μόνο και μόνο με τις απόψεις του για διάφορα θέματα που απασχολούν την εποχή του; (περισσότερα…)

*

ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ & ΠΑΡΑΜΟΝΙΜΑ | 08:25
Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Διαβάζω πάντα με ενδιαφέρον για όλες αυτές τις λίστες που στήνονται εδώ και έξω: Τα 100 καλύτερα βιβλία του 21^ου αιώνα, Τα 10 καλύτερα μυθιστορήματα της εποχής μας, Οι 20 κορυφαίοι συγγραφείς μετά το 1970, κλπ., κλπ… Και στις άλλες τέχνες, τις έχουσες μακρά παράδοση τουλάχιστον, τα ίδια.

Χρήσιμα είναι κάποτε όλα αυτά, ως δηλώσεις κριτικής προτίμησης. Σε ότι αφορά όμως την αντοχή της αξιολόγησης, ο κόπος είναι μάταιος. Κανόνες, έργα από τα λογιζόμενα «κλασσικά», ο καιρός μας δεν μπορεί να δώσει. Όχι επειδή δεν υπάρχουν κείμενα με αρετές συγκρίσιμες με εκείνες των κλασσικών του παρελθόντος – το ταλέντο ποτέ δεν στερεύει, αν δεν πάψει η καλλιέργειά του. Αλλά επειδή δεν υπάρχει η «περιρρέουσα ατμοσφαίρα», για να θυμηθώ τον Ροΐδη, που καταξιώνει και υψώνει τους «κλασσικούς». Ο παράγων χρόνος, προπάντων.

«Κλασσικό» είναι πάντα το έργο αναφοράς, που μας ελκύει ή μας απωθεί, αδιάφορο, αλλά πάντως είναι αδύνατο να αγνοήσουμε. Και που ως εκ της παρουσίας του απασχολεί διαρκώς όχι απλώς μια δράκα ή μια αγέλη afficionados, αλλά την ευρεία συλλογικότητα. Πού γίνεται επίκεντρο διαχρονικών συζητήσεων και παθών, σημείο προσανατολισμού, και θεμέλιο των κοσμοεικόνων μας.

Αυτού του είδους την καθοδηγητική, οιονεί θρησκευτική σημασία του έργου τέχνης, ο τωρινός ηδονικός ατομοκεντρισμός την έχει εξατμίσει. Τα έργα δεν είναι προορισμοί στους οποίους οι γενεές επανερχόνται διά βίου. Είναι πρόσκαιρες και ευκαιριακές στάσεις για την τάδε ή τη δείνα ομάδα, που δεν δεσμεύουν κανέναν άλλο πλην εκείνης και, το κυριότερο, δεν δημιουργούν συνήθως γραμμές κατιόντων, μαθητών ή επιγόνων.

Ποιος μαθητεύει εξάλλου σήμερα; Για το αυτοπραγματούμενο άτομο, και η ίδια η έννοια της διδαχής είναι προσβολή, πατρωνάρισμα ανεπιθύμητο της αυτογενούς του και ανυπέρθετης ανεξαρτησίας.

Και ακόμη, για ποια πάθη μιλάμε; Οι αγάπες μας ξεθυμαίνουν το ίδιο εύκολα με τα μίση μας. Έτσι μας θέλει ο εσωτερικευμένος καταναλωτισμός μας, να κορδωνόμαστε για τους πέντε-δέκα «κλασσικούς» τελευταίας εσοδείας που έχουμε στοιβάξει στο κομοδίνο μας, αλλά ανίκανους να δοθούμε, να αφοσιωθούμε σε κανέναν. Πώς να αντλήσουμε το μέγιστο από έναν συγγραφέα λοιπόν, ποιο βιβλίο έχει την ευκαιρία να μετρήσει πράγματι, όχι στην ατομική (σ’ αυτήν κι ένα φυλλάδιο διαφημιστικό μπορεί να φέρει τα πάνω-κάτω), αλλά στη συλλογική μας βιοπορία;

Όμως, όπως προείπα, το λάθος εδώ δεν είναι –δεν είναι αποκλειστικά, τουλάχιστον– των συγγραφέων. Κανείς συγγραφέας, όσο σημαντικός και αν είναι, δεν αντέχει την συνέκθεση με τους χιλιάδες άλλους κατώτερους που συνωστίζονται πλάι του. Στείλε τον Όμηρο ή τον Σαίξπηρ σε μια Διεθνή Έκθεση Βιβλίου και θα πάρεις έναν ακόμη γραφιά που ιδρώνει για να αποσπάσει λίγη προσοχή από τους παρατρεχάμενους. Για την Παλατινή Ανθολογία έχουν να πουν ότι μέσα της «αλληλοσυντρίβονται αριστουργήματα». (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

~.~

«Πετυχαίνεις περισσότερα όταν είσαι ευγενικός και
οπλισμένος παρά όταν είσαι μόνο ευγενικός.»
AL CAPONE

1.

Η σημερινή κατάρρευση της ΕΕ πηγάζει από τη σύγχυση που τρέφει σχετικά με τη φύση της εξουσίας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ήθελαν να πιστεύουν^[1](;) ότι η ηθική στάση μπορεί να υποκαταστήσει την υλική δύναμη και τα νομικά πλαίσια μπορούν να περιορίσουν τους δρώντες που δεν αναγνωρίζουν κανέναν νόμο παρά μόνο τη δύναμη.

Προφανώς πρόκειται για μια απόλυτη φιλελεύθερη αντίληψη (δεν την ορίζω ως πολιτική διότι ο φιλελευθερισμός δεν έχει τίποτε σχετικό με το Πολιτικό)^[2]. Ο ιστορικός φιλελευθερισμός[3] που εγκαθιδρύθηκε με πλείστους πολέμους, με ποταμούς αίματος και σφαγές αθώων αρνείται να παραδεχθεί την απλή ρήση του Μαρά, που έμεινε στην ιστορία ως «παράδοξο του Μαρά και το οποίο αποτελεί το απόλυτο λογικό και πραγματικό όριο της φιλελεύθερης πολιτικής φιλοσοφίας:

«Η ελευθερία πρέπει να επιβληθεί με τη βία και έχει έρθει η στιγμή να οργανωθεί προσωρινά ο δεσποτισμός της ελευθερίας για να συντρίψει τον δεσποτισμό των βασιλιάδων»^[4].

Ο φιλελευθερισμός δεν μπορεί να δράσει πολιτικά αν δεν μεταμφιεστεί. Αν μεταμφιεστεί προσαρμοζόμενος στην πραγματικότητα, προδίδει τις αρχές που διακηρύττει ότι πιστεύει. Αν φωνασκεί ότι τις σέβεται, ενώ στην πράξη δρα πολιτικά, ψεύδεται ασύστολα και κοροϊδεύει τους κυριαρχούμενους, με τη βοήθεια ενός μηχανισμού παραγωγής ψευδαισθήσεων, ο οποίος, στις μέρες μας, είναι τόσο ισχυρός που συναγωνίζεται –αν δεν τους έχει ξεπεράσει– επάξια τους αντίστοιχους των «ολοκληρωτικών» καθεστώτων».

Η νομιμότητα (ακριβώς όπως θεωρεί ο Μακιαβέλλι και τελείως αντίστροφα απ’ ότι πιστεύει ο Καντ) δεν είναι προϋπόθεση, αλλά προϊόν του πολιτικού αγώνα. Ο νόμος είναι τυπική έκφραση της κατίσχυσης. (περισσότερα…)

*

της ΜΑΡΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΟΥ

«Η ποίηση και η λογοτεχνία με θέμα την ατομική βόμβα γράφτηκαν από συγγραφείς, ποιητές κι ανώνυμους ανθρώπους που έζησαν την εμπειρία του να μένεις άναυδος, να στέκεσαι μουδιασμένος μπροστά στην εμπειρία μαζικών θανάτων – γράφτηκαν, επειδή, δεν είχαμε την επιλογή να σωπάσουμε»
ΣΑΝΤΑΚΟ ΚΟΥΡΙΧΑΡΑ (1913-2005)

Η Σαντάκο Ντόι γεννήθηκε το 1913 στη Χιροσίμα, δευτερότοκη κόρη μιας αγροτικής οικογένειας. Δημοσίευσε το πρώτο της ποίημα σε τοπική εφημερίδα το 1930. Στα δεκαοκτώ της, γνώρισε τον Τανταΐτσι Κουριχάρα, με τον οποίο θα περνούσε τα επόμενα πενήντα χρόνια της ζωής της. Παντρεύτηκαν κρυφά, καθώς ο Κουριχάρα ήταν ανεπιθύμητος από την πατρική της οικογένεια, λόγω των αριστερών πολιτικών του πεποιθήσεων. Το 1940 κατετάγη στον Αυτοκρατορικό Ιαπωνικό στρατό και πολέμησε στην Κίνα· λίγους μήνες αργότερα, επέστρεψε στη Χιροσίμα και συνελήφθη, διότι κατήγγειλε τις κτηνωδίες που διέπραξαν οι Ιάπωνες εις βάρους αμάχων στη Σαγκάη. Στις 6 Αυγούστου 1945, η Σαντάκο βρισκόταν με τα δύο τους παιδιά τέσσερα χιλιόμετρα από το υπόκεντρο της έκρηξης της ατομικής βόμβας. Η ποιητική της συλλογή Μαύρα αυγά (Kuroi tamago, 1946) αποτυπώνει την εμπειρία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς και τη φρίκη της ρίψης της βόμβας. Τα Μαύρα αυγά υποβλήθηκαν μεταπολεμικά σε λογοκρισία από την Αμερικανική Στρατιωτική Διοίκηση και δεκατέσσερα ποιήματα αφαιρέθηκαν.

Τι κομίζει ο ποιητικός λόγος της Σαντάκο Κουριχάρα στον σημερινό αναγνώστη; Την οδυνηρή μαρτυρία ενός ιστορικά οριακού γεγονότος. Η ποιητική της γραφή, άλλοτε γίνεται μαντήλι για να σκουπίσει τις πληγές του μαρτυρίου των τραυματιών, κι άλλοτε κιβωτός του ιστορικού τραύματος, κενοτάφιο. Κινείται με άνεση ανάμεσα στην αυστηρή δομή των τάνκα (κλασική ιαπωνική ποιητική μορφή του 8ου μ.Χ. αιώνα, αρχαιότερη των χαϊκού) και τον νεωτερικό ελεύθερο στίχο. Το γνωστότερο ποίημα της, το οποίο αναδύθηκε μέσα από τις στάχτες της Χιροσίμα, είναι το «Ας υποδεχθούμε τη νέα ζωή»:

Νύχτα στο υπόγειο ενός στιβαρού κτιρίου, που τώρα κατέρρευσε
Τραυματίες της ατομικής βόμβας στοιβαγμένοι στο δωμάτιο·
Ήταν σκοτάδι – ούτ’ ένα κερί.
Οσμή φρέσκου αίματος, δυσωδία θανάτου,
ασφυξία ιδρωμένων σωμάτων, βογγητά.
Ξαφνικά, ακούγεται μια φωνή:
«Γεννάω!»
Σ’ εκείνο το κολαστήριο,
μια γυναίκα είχε ωδίνες.
Τι να κάναμε, στο θεοσκόταδο, χωρίς ούτ’ ένα σπίρτο; (περισσότερα…)

*

ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ & ΠΑΡΑΜΟΝΙΜΑ | 07:25
Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Εξακολουθούν να πιστεύουν στο αδέκαστο των θεσμών, επιμένουν να παρακολουθούν τα καθιερωμένα ΜΜΕ, ιδίως την τηλεόραση, εμπιστεύονται ακόμη το κράτος και τις ανακοινώσεις του. Και ψηφίζουν αναλόγως – χαρίζοντας θηριώδεις πλειοψηφίες είτε στον Φρήντριχ Μερτς στη Γερμανία, είτε στον Κυριάκο Μητσοτάκη εδώ σε μας, είτε σε κάποιον ομογάλακτό τους σε κάποια άλλη χώρα.

Ο λόγος είναι για τους ηλικιώμενους ψηφοφόρους, χονδρικά για τους 65άρηδες και άνω. Είτε επειδή συνεχίζουν να βλέπουν την πραγματικότητα με τα γυαλιά της, ανέφελης ακόμη, νεότητας και ωριμότητάς τους, είτε επειδή έχουν την ψευδαίσθηση ότι έτσι δεν θα διακυβεύσουν τις συντάξεις τους, είτε επειδή λόγω ηλικίας και μόνον αποστρέφονται τους «ριζοσπαστισμούς» και τις «περιπέτειες», στην πράξη πρόκειται για την τελευταία πληθυσμιακή ομάδα που στηρίζει το υφιστάμενο πολιτικό status quo.

Με τις αγωνίες των επιγενομένων, των μεσήλικων και των νέων, μεγάλη επαφή δεν έχουν. Ίσα ίσα, στην ελληνική κρίση κατ’ ουσίαν συνασπίστηκαν εναντίον τους: την ώρα που η νεολαία έπαιρνε μαζικά τον δρόμο της ξενιτιάς, όλα τα πολιτικά μας κόμματα ανεξαιρέτως έδιναν τον αγώνα τον καλό για να μη μειωθούν οι συντάξεις – αυτή ήταν η πρώτιστή τους προτεραιότητα. Επαφή με τα τεκταινόμενα στον κόσμο δεν έχουν ή έχουν διαταραγμένη: σε Ευρώπη και ΗΠΑ στην πλειονότητά τους στήριξαν τυφλά τα μέτρα του κορωνοϊού, ενώ σήμερα κραδαίνουν τις σημαίες της Ουκρανίας και θεωρούν ότι το Ισραήλ και ο Νετανιάχου στη Γάζα «αυτοαμύνονται» – το είπαμε άλλωστε, εμπιστεύονται τα μεγάλα ΜΜΕ και τις κυβερνητικές δηλώσεις.

Το κυριότερο; Επειδή δημογραφικά είναι η πολυπληθέστερη ομάδα και επειδή η συμμετοχή τους στις εκλογές είναι ιδιαίτερα αυξημένη σε σχέση με τα άλλα ηλικιακά στρώματα που συχνά απέχουν επιδεικτικά, η επιρροή τους στα πολιτικά πράγματα είναι άκρως δυσανάλογη. Παντού, υπεραντιπροσωπεύονται.

Γεγονός που, με τη σειρά του, ενισχύει τη συνολική δυσπιστία για την δημοκρατικότητα του πολιτικού συστήματος και εμποδίζει κάθε απόπειρα ανανέωσής του – καθιστώντας το ακόμη απωθητικότερο για τη νεολαία και φουσκώνοντας ακόμη περαιτέρω τη δική τους αφύσικη ισχύ. Φαύλος κύκλος…

///

σονέτο ’97

Ἔζησε σ᾿ ἄλλες ἐποχές. Ὡς νέος δέν τά πήγαινε καλά οὔτε μέ τόν λυρισμό οὔτε μέ τόν κυνισμό – δυστύχησε μετρίως. Ὡριμάζοντας κατάλαβε.

Τά χρόνια πέρασαν. Σκαρφάλωσε τίς δεκαετίες στίχο-στίχο. Ἔμαθε ὅλα τά τεχνάσματα τῆς ποίησης ἀλλά ἔμεινε ἔντιμος – κατά τό δυνατόν. (περισσότερα…)