*

Από αναγνώστριά μας λάβαμε και δημοσιεύουμε την παρακάτω επιστολή. — ΝΠ

~.~

Κύριε Διευθυντά,

Με αφορμή την προχθεσινή επέτειο της εκδημίας του νομπελίστα Ιρλανδού ποιητή Seamus Heaney, θα ήθελα να αναφερθώ σε μία παρεξήγηση που έχει δημιουργηθεί σχετικά με τους συνταξιδιώτες του όταν περιηγήθηκε την Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1995, όπου και πληροφορήθηκε τη βράβευσή του με το Νομπέλ Λογοτεχνίας εκείνης της χρονιάς κατά ένα περιπετειώδη τρόπο.

Όπως φρόντισε κι ο ίδιος να το διαδώσει με συχνές συνεντεύξεις, ο Σέιμους Χήνυ, που απεβίωσε στις 30 Αυγούστου 2013, εκείνες τις μέρες του Οκτώβρη βρισκόταν για πρώτη φορά διακοπές στην Ελλάδα. Επισκεπτόταν όλους τους μυθικούς τόπους που έθρεφαν ακόμη τη φαντασία πολλών δυτικών, αρχής γενομένης από την Ακρόπολη. Κι ενώ η Σουηδική Ακαδημία και όλος ο κόσμος τον έψαχνε, αυτός απολάμβανε τις διακοπές του στην Πελοπόννησο, όπως είχε δηλώσει στο Βήμα:

«Πρώτη φορά επισκέφθηκα την Πελοπόννησο το 1995 και καθώς περνούσαμε απ’ όλα αυτά τα μέρη με τις μυθικές ονομασίες –το Αργος, τη Νεμέα, όπου ο Ηρακλής πάλεψε με το λιοντάρι– δυσκολευόμουν να πιστέψω ότι ήταν αληθινά. Οταν μπήκαμε στην Αρκαδία, ο δρόμος ήταν σκεπασμένος από μήλα –θα είχαν πέσει από κάποιο φορτηγό– και εμείς τα πατήσαμε με το αυτοκίνητο, τα λιώσαμε. Αυτό μου φάνηκε σαν οιωνός, ένας καλός οιωνός, και κάτι σαν ευλογία – όχι όπου κι όπου, στην Αρκαδία! Στην Πύλο, μάθαμε ότι με έψαχνε όλος ο κόσμος, της Σουηδικής Ακαδημίας συμπεριλαμβανομένης. Το τέλος εκείνου του ταξιδιού με βρήκε σ’ ένα ελικόπτερο, να πετάω προς την Αθήνα, νιώθοντας μάλλον ταραγμένος, αλλά και ευγνώμων που είχα τον χρόνο να ανασυνταχθώ». (περισσότερα…)

*

Δυο γέροντες με ποιητικές ανησυχίες κουβεντιάζουν σ’ ένα καφενείο, εν μέσω κυνικών καυμάτων.

Προχθές το πρωί που έπινα τον εσπρέσσο μου στη δροσιά μιας κλιματιζόμενης καφετερίας διαβάζοντας τον Πολιτισμό της Αναγέννησης του Γιάκομπ Μπούρκχαρτ, έπιασε το αυτί μου δυο γέροντες να συνομιλούν από το διπλανό τραπέζι. Από το σημείο που τους άκουσα, ό,τι πάνω-κάτω συγκράτησε η μνήμη μου σας μεταφέρω εδώ.

―Μα ας πάψουν πια επιτέλους τις δημόσιες επικρίσεις! Ας σταματήσουν να μιλούν διαρκώς προσβλητικά, με εμπάθεια και μίσος. Έχει δίκιο ο εκδότης! Γιατί συνεχίζεται ξανά και ξανά όλη αυτή η συζήτηση για τη λογοκλοπή; Μόνο αυτός είναι ένοχος ή βρήκαν τον αποδιοπομπαίο τράγο;

―Γιατί, μήπως κι αυτός έχει σταματήσει μες στα χρόνια την τακτική του; Κάθε τρεις και λίγο δεν παρουσιάζει όλο και καινούργια δείγματα της νοσηρής του συνήθειας;

―Αρκετά όμως! Ο λογοκλόπος κι ο λογοκλόπος! Μας έχουν πρήξει! Δεν μας λένε δα και κάτι καινούργιο. Τον ξέρουμε όλοι τόσα χρόνια. Εμείς γιατί δεν παθιαζόμαστε και δεν φωνάζουμε; Εντάξει, δε λέω, είναι γραφική η περίπτωσή του, τα ίδια κάνει πάντα. Αλλά θα στήσουμε και λαϊκά δικαστήρια; Ιερά Εξέταση; Ρωμαϊκή αρένα είναι εδώ ή Κολοσσαίο; (περισσότερα…)

Sir Thomas Rowlandson (1756-1827),  L’Homme de la Rénaissance,
Bristol Museum & Art Gallery

*

Χ ά ρ η ς

Τὸ θέλω τοῦ κισσοῦ τὸ πλάνο ψήλωμα
σὲ ξένα ἀναστυλώματα δεμένο,
μ’ ἕνα βιβλιογραφικώτατο ξεχείλωμα
τὸ κάθε μου ἁμάρτημα ξεπλένω.

Το θέλω τὸ ἀδήλωτο τὸ δάνειο
σ’ αὐτὴ τὴν ὑψηλή μου ἐνατένισι,
στὸ στύλ μου τὸ ἀσυγχώρητα βαλκάνιο
προσδίδει μιὰ essence ἀπὸ Ἀναγέννησι.

ΑΑΡΩΝ ΜΝΗΣΙΒΙΑΔΗΣ

~.~

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Χρησιμοποιήθηκαν τὰ Φωτερὰ Σκοτάδια  τοῦ Γεωργίου Δροσίνη. Ὁ τίτλος ἀποτελεῖ ὀρθογραφικὸ ἐξελληνισμὸ ὁμώνυμου σονέττου τοῦ Λορέντζου Μαβίλη.

~.~

Βλ. ακόμη

Μιχάλης Παπαδόπουλος
Η «ΚΡΙΤΙΚΗ» ΚΑΙ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΗ ΒΛΑΒΙΑΝΟΥ

Γ. Μπλάνας, Γ. Πατίλης, Δ. Σολδάτος κ.ά.
ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΡΡΑΦΕΙΣ: ΜΙΑ ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΣΑΤΙΡΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ

Σοφία Κολοτούρου
ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΑΡΩΝ ΜΝΗΣΙΒΙΑΔΗ

*

*

*

*

του ΜΙΧΑΛΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

~.~

Η «ΚΡΙΤΙΚΗ»

(Όλα τα παρακάτω αποσπάσματα είναι παρμένα από τον ιστότοπο των Εκδόσεων Πατάκη.)

Διαβάζοντας την Αναγέννηση του Χάρη Βλαβιανού δεν μπορείς παρά να σκεφτείς πως είναι ένας διαφορετικός ποιητής από αυτό που έχουμε συνηθίσει τις τελευταίες δεκαετίες. […]

Προχωρώντας στην ανάγνωση τούτης της συλλογής, βλέπουμε μια διαδοχή πορτραίτων «ζωγραφισμένων» με τρόπο ώστε να προβάλλεται η σημασία που έχουν για τον ίδιο τα πρόσωπα που απεικονίζονται και τελικά σχηματίζεται με τον τρόπο αυτόν ένα πορτραίτο του ίδιου του ποιητή και της σκέψης του. […]

Η ποίηση του Βλαβιανού (και δεν είναι η πρώτη φορά) περιέργως και μυστηριωδώς, μέσα από τους διαλόγους αυτούς με τα αναγεννησιακά μοντέλα του, αναδεικνύει τη φιλοσοφία και την προσωπική του αισθητική, κυρίως όμως μια ποίηση που μυστηριωδώς αναδύεται και κυριαρχεί -κάτι που δεν εξηγείται εύκολα αλλά είναι αναμφισβήτητο, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στα «ιστορικά» ποιήματα του Καβάφη- και πρέπει να του πιστωθεί. […]

Είναι κάτι ανάλογο με αυτό που μας προκαλεί η ποίηση του Πάουντ, κάποιες φορές και αυτή του Έλιοτ, πίσω από το μανδύα της κρυπτικής τους πεζολογίας. […]

Γιατί, αρέσει-δεν αρέσει, ο Βλαβιανός -και ειδικότερα σε τούτη τη συλλογή του- συνομιλεί παρήγορα και απελευθερωτικά με το ευρωπαϊκό πνεύμα.

***

Κάπου εκεί μπορεί ενταχθεί το τελευταίο βιβλίο του Χάρη Βλαβιανού: στη χορεία των ποιητών που, εντυπωσιασμένοι τόσο από καλλιτεχνήματα όσο και από άλλου είδους επιδόσεις λαμπρών φυσιογνωμιών της Αναγέννησης, στιχουργούν τα κριτικά τους σχόλια. […]

Η αντίστοιχη «ευαισθησία» του Χάρη Βλαβιανού είναι καταφανής, όπως σε όλα τα βιβλία του άλλωστε, αλλά ιδιαίτερα στο συγκεκριμένο. Οι «συνομιλίες» του με τους κάθε λογής Αναγεννησιακούς και τα γνωστά ή άγνωστα περιστατικά των βίων τους, με βάση τα οποία τους απευθύνεται, το αποδεικνύουν σαφώς. […]

Ωστόσο, χωρίς να είναι ιστορικός, ο Βλαβιανός μοιάζει να έχει υιοθετήσει την καινοτομία που είχαν εισαγάγει πριν έναν περίπου αιώνα οι γάλλοι ιστορικοί της σχολής των Annales. Ιστορικοί οι οποίοι, πέρα από μεγάλα γεγονότα, ηγεμονικά σχέδια και κοινωνικές σχέσεις που διαμορφώνουν την ιστορία, αναζητούσαν και ό,τι χαρακτήριζαν ως «νοοτροπία» μιας εποχής, εισάγοντας στην ιστορική έρευνα την προσέγγιση της «διαισθητικής φαντασίας». Η Αναγέννηση του Βλαβιανού μπορεί να θεωρηθεί, επίσης, εξαιρετικό δείγμα μιας δημιουργικής επανόδου στην άσκηση αυτής της «φαντασίας.

(περισσότερα…)

του ΓΙΑΝΝΗ ΛΕΙΒΑΔΑ

Ξεκινώ αυτό το σημείωμα σχετικά με το φαινόμενο της λογοκλοπής, συνθέτοντας τρία παλαιότερα, αδημοσίευτα στον λογοτεχνικό και στον βιβλιοκριτικό Τύπο, σημειώματα, του 2001, του 2009 και του 2016, τα οποία εξοπλίζουν την τοποθέτησή μου με ορισμένες προκαταρτικές νύξεις, οι οποίες θαρρώ πως είναι αναγκαίες.

Αυτός που χρησιμοποιεί οτιδήποτε εκτός από τον εαυτό του για να κατανοήσει τον εαυτό του και κατά συνέπεια το σύμπαν γύρω του, είναι ιδεολόγος της πνευματικής οκνηρίας. Αντιθέτως, ο ποιητής είναι ποιητής επειδή ο ίδιος αποτελεί το μέσο, το εργαλείο, κατανόησης του εαυτού του και κατά συνέπεια του σύμπαντος γύρω του.

Αυτή η, άλλοτε ειδική και άλλοτε περιπτωσιακή, εκδήλωση «χρήσης» εξωτερικών υποκειμένων και μη δικών μέσων για να φτάσει κανείς στην υπόληψη του εκδοθέντος ποιητού αποσαφηνίζει -δίχως να χρειαστεί να φτάσει στα όρια της επεξηγηματικής μεθόδου- πως ο ψωρικός είναι ψωρικός στο κίνητρό του, όπως ο ανόητος είναι ανόητος στη γλώσσα του. (περισσότερα…)

Το Νέο Πλανόδιον λυπάται πολύ που τις τελευταίες ημέρες τείνει να γίνει μονοθεματικό και οι τακτικές μας αναρτήσεις καθυστερούν. Όμως οι εξελίξεις στο σκάνδαλο της λογοκλοπής είναι ραγδαίες, και με τον «μεγάλο» Τύπο φιμωμένο, ο μόνος δίαυλος επικοινωνίας και ενημέρωσης είναι ακριβώς τα ανεξάρτητα περιοδικά και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Χθες είχαμε μια σημαντική εξέλιξη. Τρία μέλη της Βουλής των Ελλήνων κατέθεσαν επίκαιρες ερωτήσεις προς τους υπουργούς Παιδείας, Πολιτισμού και Δικαιοσύνης για το ζήτημα, επικαλούμενοι ακριβώς την κοινή Ανοιχτή μας Επιστολή των 30 περιοδικών, ιδρυμάτων και ενώσεων. (Βλ. στο τέλος παραπομπές.) Πολύ σύντομα η κ. Μενδώνη, η κ. Κεραμέως και ο κ. Τσιάρας θα κληθούν να δώσουν εξηγήσεις στο Κοινοβούλιο για την υπόθεση Σταμάτη, την υπόθεση Βλαβιανού και γενικά για την θεσμική ατιμωρησία των λογοκλόπων στη χώρα. Θα παρακολουθήσουμε πολύ προσεκτικά τις τοποθετήσεις τους.

Χθες επίσης η Εταιρεία Συγγραφέων κυκλοφόρησε ένα κατάπτυστο κείμενο όπου εμμέσως πλην σαφώς προειδοποιούνται όχι οι καταγγελλόμενοι, αλλά οι καταγγέλλοντες-μέλη της Εταιρείας ότι θα διαγραφούν επειδή αντιδρούν στη συγκάλυψη!! Μας φαίνεται αδιανόητο ότι ένα τέτοιο κείμενο, που είναι και νομικώς επίμεμπτο, συνυπογράφεται από τα αξιότιμα μέλη του ΔΣ της Εταιρείας. Και εδώ, σύντομα θα κληθούν όλοι να πάρουν θέση. [1]

Έχουμε ανοίξει έναν οχετό, αγαπητοί φίλοι, του οποίου οι τερατώδεις διαστάσεις ακόμη και τώρα μάς διαφεύγουν. Τις μέρες αυτές, εμείς της Πρωτοβουλίας κατά της Λογοκλοπής είδαμε φίλους και συνεργάτες μας προσωπικούς να «δελεάζονται» παντοιοτρόπως ή και να εκβιάζονται ευθέως ώστε να μας στρέψουν την πλάτη. Όπως έγραφε χθες ο Γιάννης Πατίλης στο Ιστολόγιό του, όπως γράφει σήμερα ο Γιώργος Μπλάνας εδώ σε μας, έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους που δεν ορρωδούν προ ουδενός.

Στο μεταξύ η Ανοιχτή Επιστολή μας συνεχίζει την πορεία της. Σήμερα την αναδημοσιεύουν το Ποιείν και το περιοδικό Πρόταγμα – Πολιτική ομάδα για την Αυτονομία, φορείς που και οι δύο έχουν δώσει αγώνα εδώ και χρόνια κατά της λογοκλοπής. Τους ευχαριστούμε.

ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ

[1] Παραθέτουμε το κείμενό της Εταιρείας Συγγραφέων που κυκλοφόρησε χθες αλληλογραφικά. Έως τώρα δεν έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της Εταιρείας.

Το έργο των συγγραφέων και η προσφορά τους κρίνονται από τους αναγνώστες τους

Η Εταιρεία Συγγραφέων έχει ηλεκτρονική και ταχυδρομική διεύθυνση, όπου απευθύνονται όσοι πράγματι επιθυμούν να επικοινωνήσουν μαζί της. Κάποιοι επέλεξαν να την εγκαλέσουν πριν επικοινωνήσουν μαζί της.

Το καταστατικό της Εταιρείας Συγγραφέων προβλέπει δυνατότητα αποβολής με απόφαση του Δ.Σ., αν μέλος της Εταιρείας ενεργεί εκ προθέσεως αντίθετα προς τους σκοπούς της ή αμελεί τις υποχρεώσεις του.

Για σοβαρά θέματα, προηγείται εξέτασή τους από το ανώτατο όργανο της Εταιρείας, τη Γενική Συνέλευση, που αποφαίνεται παίρνοντας υπόψη στοιχεία που έχουν κατατεθεί από όλες τις πλευρές.

Ως μείζων φορέας προάσπισης της ελευθερίας του λόγου, η Εταιρεία Συγγραφέων θεωρεί ότι το έργο των συγγραφέων και γενικότερα η προσφορά τους κρίνονται διαρκώς από τους αναγνώστες τους.

Το Δ.Σ. της Εταιρείας Συγγραφέων
29 Ιουνίου 2020

ΕΠΙ ΤΟΥ… ΠΙΕΣΤΗΡΙΟΥ, Τετάρτη 1.7.2020, 14.00

Όταν το καράβι βουλιάζει, τα ποντίκια πρώτα το εγκαταλείπουν!

Μόλις τώρα έγινε γνωστή η μελοδραματική παραίτηση του Βλαβιανού από την Εταιρεία Συγγραφέων. Η υστεροβουλία της παραίτησης είναι διάφανη. Με απόπειρα συγκάλυψης της απάτης έχουμε να κάνουμε, όπως λέει και ο Ντ. Σιώτης. Νομίζει ότι αν δεν έχει την ιδιότητα του μέλους, θα πάψει η πίεση προς το ΔΣ της Εταιρείας ώστε να ελέγξει τις πράξεις του.

Ε, κάνει πολύ μεγάλο λάθος!

Όχι μόνο επειδή υπήρξε μέλος κατά τη στιγμή της δημοσίευσης των έργων «του», άρα η Εταιρεία αναδρομικώς υποχρεούται ηθικά και καταστατικά να τον ελέγξει. Ειδάλλως ο κάθε λογοκλόπος μπορεί να δηλώνει συγγραφέας καλυπτόμενος από την Εταιρεία και στο τέλος όταν η κατάσταση ζορίσει να παίρνει το καπελάκι του παριστάνοντας από πάνω και τον διωκόμενο! Το ΔΣ πρέπει να κρίνει τα τεκμήρια και να αποφανθεί επισήμως για τις καταγγελίες.

Αλλά και επειδή το απόστημα πλέον άνοιξε, είναι και άλλοι μαζί του που τον συναγωνίζονται στο όργιο της… «διακειμενικότητας» και είμαστε μόλις στην αρχή.

Η λογοκλοπή δεν είναι χαριτωμένο χόμπυ, παραξενιά μερικών λοξών. Είναι απάτη. Οι λογοκλόποι θα λογοδοτήσουν.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

• Επίκαιρη Ερώτηση στην Υπουργό Πολιτισμού για την υπόθεση Χάρη Βλαβιανού.
• Επίκαιρη Ερώτηση στην Υπουργό Παιδείας για την υπόθεση Αλέξη Σταμάτη.
• Επίκαιρη Ερώτηση στον Υπουργό Δικαιοσύνης για την ατιμωρησία των λογοκλόπων.

του ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΠΛΑΝΑ

Νομικός δεν είμαι, συνεπώς δεν μπορώ να αποφανθώ περί λογοκλοπής από νομική άποψη. Δεν έχω, ωστόσο, λόγους ‒το αντίθετο μάλιστα‒ για να υποψιάζομαι καν πως οι προσφάτως καταγγέλλοντες τον Χάρη Βλαβιανό για συστηματική λογοκλοπή αγνοούν και τις νομικές διαστάσεις του θέματος.

Εγώ την λογοκλοπή μπορώ να την κρίνω με κάποια ασφάλεια μόνο από ηθική ή και αισθητική άποψη. Στην περίπτωση του Χάρη Βλαβιανού, ο οποίος ξεκίνησε με αρκετές προοπτικές, τις οποίες πολύ γρήγορα διέψευσε, παρατηρώ τα παρακάτω.

Πρώτον, οι στίχοι, οι στροφές, τα χωρία και οι ιδέες ολόκληρων ποιημάτων άλλων που ενσωματώνει ή ακολουθεί, όταν δεν είναι απλές μεταφράσεις, όχι μόνο δεν στέκονται στο ύψος των πρωτοτύπων, αλλά αποτελούν αδέξιες παραλλαγές. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει νομίζω πως τα ποιήματά του δεν έχουν την ποιότητα την οποία διαφημίζει ο ίδιος, οι εκδότες του και οι παρουσιαστές του. Δίνουν έντονα την εντύπωση πως αποτελούν ομοιώματα ποιημάτων ή τουλάχιστον μη ποιημάτων τα οποία διεκδικούν ρόλο ποιημάτων, μέσω ελλιπούς κατανόησης κριτικών θεωριών περί μετά- (post-) ποίησης. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει κάποια αισθητική πρόταση, αν ο ποιητής είχε κατανοήσει σε βάθος τις λειτουργίες αυτομεταμόρφωσης του ποιητικού λόγου και βέβαια ήταν ικανός να χειριστεί την γλώσσα με τρόπο δημιουργικό. Στην περίπτωση του Χάρη Βλαβιανού έχουμε μόνο ατυχείς προσπάθειες, οι οποίες καταφεύγουν σε κοινότοπα αφηγηματικά τεχνάσματα.

Η δεύτερη παρατήρησή μου τώρα. Ο Χάρης Βλαβιανός δίνει την εντύπωση μιας κατασκευής του ιδίου. Ακολουθώντας κάθε είδους θεμιτές ή αθέμιτες κοινωνικές πρακτικές, εξασφαλίζει όχι εκτιμήσεις, αλλά εγκώμια για τις εργασίες του – εγκώμια των οποίων η σταθερά επαναλαμβανόμενη ομοιότητα δείχνει πως έχουν προέλευση τον ίδιο (υπό την μορφή δελτίων τύπου ή και προσωπικών υπαγορεύσεων). Εδώ το έργο έπεται της φήμης, όχι μόνο εμποδίζοντας την άμεση ανάγνωση και εκτίμηση, αλλά επιβάλλοντας αυτές που προαποφασίζουν ειδικοί και μη παρουσιαστές του έργου.

Το γεγονός πως γράφω ο ίδιος ποίηση, δεν μου επιτρέπει (αντίθετα με καθιστά κάπως «αναξιόπιστο») για να συνεχίσω με την αντικειμενική ‒ούτως ειπείν‒ εκτίμηση του ολέθριου για τον ίδιο δρόμου που έχει πάρει ο Χάρης Βλαβιανός. Είμαι αναγκασμένος, ωστόσο, να γράψω όλα τα ως άνω εκ του γεγονότος πως για πολύ καιρό υποστήριξα τις αρχικές προοπτικές του, προκαλώντας τα ειρωνικά σχόλια ομοτέχνων μου, οι οποίοι μου καταλογίζουν την επιβολή (τουλάχιστον στην αρχή) αυτού του ανθρώπου στα γράμματά μας.

Ασφαλώς, δεν αποδέχομαι μια τέτοιου είδους κατηγορία. Συχνότατα ο κριτικός προδίδεται από τον ποιητή που εκτιμά. Ο χώρος της ποίησης στη σημερινή Ελλάδα δίνει την εντύπωση μιας έρημης χώρας με νοσηρό κλίμα. Θα ήμουν ο τελευταίος που θα απέδιδα αυτήν την κατάσταση αποκλειστικά στον Χάρη Βλαβιανό (παρ’ όλο που έκανε ό,τι περνάει από το χέρι του για να τη δημιουργήσει). Είμαστε όλοι, όσοι διεκδικούμε τον τίτλο του ποιητή, υπεύθυνοι γι’ αυτήν. Δεν δημιουργήσαμε αισθητική συνείδηση – παρόλο που ένας-ένας είχαμε και έχουμε και με το παραπάνω. Δεν συνομιλήσαμε ποτέ για την σχέση μας με το ευρύτερο πολιτισμικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Δεν δημιουργήσαμε αντισώματα. Το αντίθετο, συρθήκαμε πίσω από το ρεύμα της εποχής.

Όμως αν για κάτι αξίζει η ποίηση είναι πως δεν ακολουθεί το ρεύμα της εποχής της, αλλά το δημιουργεί ή τέλος πάντων προσπαθεί να το δημιουργήσει. Μπορεί αυτό να μοιάζει αφελές, εξωπραγματικό, αν αναλογιστεί κανείς την δεσποτεία αλλότριων προς την τέχνη πανίσχυρων κοινωνικών παραγόντων, μα τίποτα δεν δικαιολογεί την δειλία μας – ίσα-ίσα μας καταδικάζει στην ασημαντότητα.  Αν κάνω λάθος, ο θεός της ποίησης ας μη με δεχθεί στον παράδεισό του.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΛΑΝΑΣ

Προς κάθε αρμόδιο

ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Η γελοιοποίηση των θεσμών

«ΓΙΑΤΙ ΕΝΑΣ ΣΟΒΑΡΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ μιας σοβαρής εφημερίδας δεν ασχολείται σοβαρά με το θέμα της λογοκλοπής στην Ελλάδα; Γιατί η Εταιρεία Συγγραφέων σιωπά;» Αυτά τα ερωτήματα απεύθυνε τις προάλλες στο facebook ο ποιητής Ντίνος Σιώτης. Αφορμή βεβαίως η αποκάλυψη του συγγραφέα Νίκου Σαραντάκου ότι το δημοσιευμένο στο Βήμα άρθρο του Αλέξη Σταμάτη, απόσπασμα του οποίου τέθηκε στις φετινές Πανελλήνιες Εξετάσεις, είναι προϊόν λογοκλοπής. Μια μέρα αργότερα, ο ίδιος έφερε στο φως και άλλη λογοκλοπή του Σταμάτη, για άλλο άρθρο του στην ίδια εφημερίδα.

Ας αναλογιστούμε μια στιγμή ποιοι και πόσοι θεσμοί εκτίθενται εδώ. Πρώτα απ’ όλα βεβαίως εκτίθεται η εφημερίδα που εξέλαβε και δημοσίευσε τα κλοπιμαία κείμενα ως πρωτότυπα. Ασφαλώς δεν γνώριζε την προέλευσή τους. Παρ’ όλα αυτά, δεν χρωστά μια συγγνώμη στους αναγνώστες της; Ύστερα, προφανώς, εκτίθενται οι θεματοθέτες των εξετάσεων και το Υπουργείο Παιδείας που τις διοργανώνει. Δεν οφείλουν μια εξήγηση σε γονείς, δασκάλους και μαθητές για τη φτωχή τους κρίση; Κατόπιν, οι θεσμοί που έχουν να κάνουν με τη λογοτεχνία και το βιβλίο στη χώρα μας: οι ενώσεις των συγγραφέων όπως η Εταιρεία Συγγραφέων και οι ενώσεις των εκδοτών. Δεν κατανοούν πόσο βαριά είναι η σκιά της δυσπιστίας που πέφτει πάνω σε όλα τα μέλη τους, σε κάθε άνθρωπο που εργάζεται έντιμα και δημιουργικά στο πεδίο της γραφής; Τέλος, εκτίθεται ο Τύπος, μικρός και μεγάλος, της χώρας. Πώς είναι δυνατόν εφημερίδες, ειδησεογραφικοί ιστότοποι, λογοτεχνικά περιοδικά τόσες μέρες τώρα, στη συντριπτική τους πλειονότητα, να κάνουν ωσάν να μη συνέβη τίποτε; Και αντί για έρευνες διαφωτιστικές του ζητήματος να δημοσιεύουν ρεπορτάζ με τον Σταμάτη να δηλώνει… συγκινημένος και υπερήφανος που το «κείμενό του» επελέγη για τις εξετάσεις; (Έως τη στιγμή αυτή, μόνον η Καθημερινή, προς τιμήν της, έχει αναφερθεί στο ζήτημα). 

Η περίπτωση του Σταμάτη είναι δυστυχώς μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Προ ημερών, το Κρατικό Βραβείο Ποίησης απονεμήθηκε σε βιβλίο του Χάρη Βλαβιανού. Κανείς Έλληνας συγγραφέας δεν έχει καταγγελθεί τόσες φορές στο παρελθόν, από τόσο πολλούς και με τόσο πολλά και αδιάσειστα πειστήρια, για την ακατάπαυστη λογοκλεπτική του δράση. Ο λαός λέει ότι πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι. Αναρωτιέται λοιπόν κανείς: τα μέλη της κριτικής επιτροπής των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας και το Υπουργείο Πολιτισμού που τα εποπτεύει, τα συνυπολόγησαν όλα αυτά στην κρίση τους; Προστάτευσαν τον εαυτό τους, έκαναν έστω έναν προληπτικό έλεγχο; Ή μήπως προσχώρησαν και αυτά στην κλεπτοκρατική θεωρία ορισμένων απολογητών της λογοκλοπής που βλέπουν στην πράξη της υπεξαίρεσης του ξένου κόπου και της εξαπάτησης του αναγνώστη ένα θεμιτό διακειμενικό παίγνιο;

Σε χώρες του εξωτερικού που σέβονται τον αναγνώστη, η κατακραυγή είναι τέτοια που οι αποδεδειγμένα λογοκλόποι (πολλώ δε μάλλον οι κατ’ επανάληψιν) είναι αδύνατο να εξακολουθήσουν να επαγγέλλονται σοβαρά τον συγγραφέα. Στη Γερμανία, τη Γαλλία, τις ΗΠΑ, σε όλο σχεδόν τον κόσμο, μεγαλόσχημοι πολιτικοί, ιεράρχες, πολυβραβευμένοι δημοσιογράφοι, για ατοπήματα κάποτε λιγότερο σοβαρά αναγκάστηκαν να παραιτηθούν από τη θέση τους και να ζητήσουν δημοσίως συγγνώμη. «Πρόσφατα, εισήγαγα στίχους άλλων ποιητών στα έργα μου. Ήταν λάθος μου. Το παραδέχομαι», έγραφε σε μια τέτοια δημόσια απολογία του προ ετών ο Αυστραλός ποιητής Άντριου Σλάττερυ. Και αναγνώριζε τις συνέπειες της πράξης του: «Αποδέχομαι ότι δεν θα ξαναδημοσιεύσω κανένα ποίημα και ακόμη περισσότερο καμία ποιητική συλλογή σε αυτή τη χώρα.»

Στην Ελλάδα, αντίθετα, οι λογοκλόποι όχι μόνο δεν λογοδοτούν και δεν μετανοούν για τις πράξεις τους, αλλά τιμώνται και προβάλλονται. Συμπαρασύροντας στη γελοιοποίηση τους θεσμούς μας και εκθέτοντας τους συγγραφείς μας στην ανυποληψία.

Ώς πότε;

Αθήνα, 26. 6. 2020,
τα υπογραφόμενα περιοδικά, ιδρύματα και ενώσεις

Αντίφωνο
Άρδην
δέ(κατα)
Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ Τήνου
Δημοσιογραφία
Εμβόλιμον
Ένεκεν
Ερατώ / Erato
Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών
Εύλογον
Θυρίδες
Ίδρυμα Τάκης Σινόπουλος – Σπουδαστήριο Νεοελληνικής Ποίησης
Νέο Επίπεδο
Νέο Πλανόδιον
Νέος Ερμής ο Λόγιος
Οικολογείν
Ο Φαρφουλάς
Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών
Πλανόδιον / Ιστορίες Μπονζάι
(.poema..)
Poetix
Poetry Athens
Σημειώσεις
Σίσυφος
Στέγη Γραμμάτων Κωστής Παλαμάς
στίγμαΛόγου
Τα Ποιητικά
Το Κοινόν των Ωραίων Τεχνών
Το Κοράλλι
Tranzito
Fractal

~ . ~ 

Για την περίπτωση Αλέξη Σταμάτη, τεκμήρια εδώ.

Για την περίπτωση Χάρη Βλαβιανού, τεκμήρια εδώ.

~ . ~