*

Ἐπιμέλεια στήλης-Μετάφραση
ΤΕΤΟΣ ΣΟΥΡΔΟΣ

Ὁ Ἐμίλ Σιοράν (ρουμανιστί Τσοράν) γεννήθηκε στίς 8 Ἀπριλίου τοῦ 1911 στό Ρασινάρι της Ρουμανίας. Ριζοχώρι των Καρπαθίων. Θά ἀναπολεῖ πάντοτε τίς παλιές καλές ἡμέρες πού ἔζησε ἐκεῖ. Ὁ πατέρας του, ὁ Ἐμιλιάν, ὀρθόδοξος ἱερέας. Ἡ μητέρα του, ἡ Ἐλβίρα, ἔκλινε πρός τήν ἀθεΐα. Τό 1922, ἕντεκα χρονῶν φοιτᾶ στό γερμανόφωνο Λύκειο τοῦ Σιμπίου, παρακείμενης πόλης. Περιφέρεται ἀσκόπως στά στενά σοκάκια. Πρῶτες κρίσεις ἀυπνίας. Πιθανῶς ἐκεῖ, στίς ροῦγες, «ἅρπαξε γιά πρώτη φορά τήν κακιά ἀρρώστια, τόν ἰό τῆς ἀλήθειας»… (Ἡ συνέχεια τοῦ εἰσαγωγικοῦ σημειώματος τῆς σειρᾶς, ἐδῶ).

Καί οἱ ἀπεχθέστερες ἀκόμα πράξεις, σάν αὐτές πού τό βάρος τῆς εὐθύνης τους φέρει ὁ διάβολος, εἶναι ὡς πρός τίς συνέπειες λιγότερο ἐπιζήμιες ἀπό τά σκεπτικιστικά ἐπιχειρήματα, ὅταν αὐτά παύουν νά ἀποτελοῦν ἕνα πρός ψυχαγωγία παίγνιο καί καταντοῦν ἔμμονη στάση. Καταστρέφω σημαίνει ὅτι ἀναπτύσσω μιά δράση, ὅτι δημιουργῶ ἀπ’ τήν ἀνάποδη, σημαίνει ὅτι κατά ἕναν ἰδιαίτερο τρόπο τάσσομαι ἀλληλέγγυος μέ ὅ,τι ὑπάρχει. Ὡς φορέας του μή-ὄντος, τό Κακό παρεμβάλλεται στήν οἰκονομία του ὄντος, εἶναι ἀπαραίτητο, ἐκπληρώνει μιά σημαντική, ἄν ὄχι ζωτική, λειτουργία.

Ποιά λειτουργία ὅμως ἐκπληρώνει ἡ ἀμφιβολία; Σέ ποιά ἀναγκαιότητα ἀνταπαντᾶ; Ποιός, ἐκτός ἀπό τόν ἀμφιβάλλοντα, τήν ἔχει ἀνάγκη; Ἀχρείαστη συμφορά, ἀπόλυτη συντριβή ἐλπίδων, δέν ἀνταποκρίνεται σέ καμιά ἀπό τίς θετικές ἀπαιτήσεις τῆς ζωῆς. Χωρίς εὔλογη αἰτία, θέτει τό ὅλον ἐν ἀμφιβολίᾳ, ἐνδοιάζει ἀκόμη κι ὅταν ὀνειροπολεῖ.

*

Πρός ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν του, ὁ διάβολος, πνεῦμα δογματικό, μηχανεύεται ἐνίοτε τεχνάσματα σκεπτικιστικά· θέλει νά μᾶς κάνει νά πιστέψουμε ὅτι δέν ἐνδιατρίβει ὁλοψύχως σέ τίποτα, προσποιεῖται τήν ἀμφιβολία, εὐκαιρίας δέ δοθείσης τήν καλεῖ πάντοτε πρός ἐπίρρωση. Ἄν καί τή γνωρίζει καλά, ὡστόσο δέν αἰσθάνεται ποτέ ἰδιαίτερη εὐχαρίστηση μαζί της, τή φοβᾶται μάλιστα τόσο πολύ πού δέν εἶναι διόλου πεπεισμένος ὅτι θέλει πράγματι νά τή συστήσει ἤ νά τήν ἐπιβάλει στά θύματά του.

Τό δρᾶμα τοῦ ἀμφιβάλλοντος εἶναι μεγαλύτερο ἀπό τοῦ ἀρνητῆ, ἐπειδή τό νά ζεῖς χωρίς σκοπό εἶναι δυσχερέστερο ἀπό τό νά ζεῖς γιά ἕναν κακό σκοπό. Ὅθεν, ὁ σκεπτικιστής δέν διαπνέεται ἀπό σκοπούς: ὄντες ὅλοι τους εὔθραυστοι ἤ ἀβάσιμοι, ποιόν νά ἐπιλέξει; Ἡ ἄρνηση, ἀπό τήν ἄλλη, ἰσοδυναμεῖ μέ ἕνα πρόγραμμα· καταλαμβάνει τήν ὕπαρξη, ἐκπληρώνει καί τίς πιό ἀπαιτητικές ἀνάγκες της· πλήν αὐτοῦ, εἶναι ὡραῖο νά ἀρνεῖσαι, εἰδικά ὅταν εἶναι ὁ Θεός αὐτός πού πλήττεται: ἡ ἄρνηση συνιστᾶ πληρότητα, ὄχι κενότητα, μιά πληρότητα ἀνήσυχη καί ἐπιθετική. Ἄν ἡ σωτηρία βρίσκεται στήν πράξη, τότε ἡ σωτηρία τοῦ ἑαυτοῦ ἐπέρχεται διά τῆς ἄρνησης, ἀφοῦ χάριν αὐτῆς ἀκολουθῶ ἕνα σχέδιο, διαδραματίζω ἕναν ρόλο. Μποροῦμε νά καταλάβουμε γιατί ὁ σκεπτικιστής, μετανιωμένος πού διάλεξε νά βαδίσει σέ τεντωμένο σχοινί, ζηλοφθονεῖ τόν διάβολο. Ὁ λόγος εἶναι ὅτι, παρά τίς ὅποιες ἐπιφυλάξεις, ἡ ἄρνηση εἶναι πηγή δράσης καί βεβαιότητας: ὅταν ἀρνούμαστε, ξέρουμε τί θέλουμε· ὅταν ἀμφιβάλλουμε, ὁδηγούμαστε στό νά μήν ξέρουμε πιά.

(περισσότερα…)

*

Ἐπιμέλεια στήλης-Μετάφραση
ΤΕΤΟΣ ΣΟΥΡΔΟΣ

Ὁ Ἐμίλ Σιοράν (ρουμανιστί Τσοράν) γεννήθηκε στίς 8 Ἀπριλίου τοῦ 1911 στό Ρασινάρι της Ρουμανίας. Ριζοχώρι των Καρπαθίων. Θά ἀναπολεῖ πάντοτε τίς παλιές καλές ἡμέρες πού ἔζησε ἐκεῖ. Ὁ πατέρας του, ὁ Ἐμιλιάν, ὀρθόδοξος ἱερέας. Ἡ μητέρα του, ἡ Ἐλβίρα, ἔκλινε πρός τήν ἀθεΐα. Τό 1922, ἕντεκα χρονῶν φοιτᾶ στό γερμανόφωνο Λύκειο τοῦ Σιμπίου, παρακείμενης πόλης. Περιφέρεται ἀσκόπως στά στενά σοκάκια. Πρῶτες κρίσεις ἀυπνίας. Πιθανῶς ἐκεῖ, στίς ροῦγες, «ἅρπαξε γιά πρώτη φορά τήν κακιά ἀρρώστια, τόν ἰό τῆς ἀλήθειας»… (Ἡ συνέχεια τοῦ εἰσαγωγικοῦ σημειώματος τῆς σειρᾶς, ἐδῶ).

 

Ἄν μᾶς εἶναι εὔκολο νά φανταστοῦμε σύνολη τήν ἀνθρωπότητα νά συγκλονίζεται ἀπό σπασμούς ἤ, ἔστω, νά τή διαπερνᾶ ἕνα ρῖγος, ἀπό τήν ἄλλη, θά τῆς ἐπιδαψιλεύαμε ὑπερβολικά μεγάλες τιμές ἄν τή θεωρούσαμε ἱκανή νά ἀρθεῖ ὡς σύνολο στό ὕψος τῆς ἀμφιβολίας, ἡ θέση τῆς ὁποίας γενικά φυλάσσεται γιά λίγους ἐκλεκτούς παρίες. Ὡστόσο, τήν προσπελάζει σέ κάποιο βαθμό, σέ αὐτές τίς σπάνιες στιγμές ὅταν ἀλλάζει θεούς, ὅταν οἱ νόες τῶν ἀνθρώπων εἶναι γεμᾶτοι σύγχυση καί ἀντίφαση καί δέν ξέρουν ποιά ὑπόθεση νά ὑπερασπιστοῦν ἤ ποιά ἀλήθεια νά ἀκολουθήσουν. Ὅταν ὁ χριστιανισμός εἰσέβαλε στήν Ρώμη οἱ δοῦλοι τόν ἐγκολπώθηκαν ἀνενδοίαστα∙ οἱ πατρίκιοι ἐναντιώθηκαν ἀρχικά, τούς πῆρε κάποιο χρόνο μέχρι νά περάσουν ἀπό τήν ἐχθρότητα στήν περιέργεια, κι ἀπό ἐκεῖ στήν θέρμη τῆς προσευχῆς. Ἄς δοκιμάσουμε νά φέρουμε στόν νοῦ μας ἕναν ἀναγνώστη των Πυρρώνειων ὑποτυπώσεων πού ἔρχεται σέ ἐπαφή μέ τά Εὐαγγέλια. Τίνι τρόπῳ θά μποροῦσε νά συνταιριάξει, ὄχι δύο δόγματα, ἀλλά δύο ἐντελῶς ἀνόμοια σύμπαντα; Πῶς θά ἐνδιατρίψει στήν ἐξέταση αὐτῶν τῶν νερόβραστων παραβολῶν, ὅταν διαγωνίζεται στό μάθημα τῶν ἔσχατων ἀποριῶν τῆς διάνοιας; Οἱ πραγματεῖες, ἀρχές τοῦ 3ου αἰῶνα μ.Χ., στίς ὁποῖες ὁ Σέξτος Ἐμπειρικός ἀποδελτίωσε ὅλες τίς μαρτυρίες τῶν ἀρχαίων περί ἀμφιβολίας, συνιστοῦν ἕνα ἐξαντλητικό ἀπάνθισμα ἀπό τά πιό ἰλιγγιώδη, τά πιό ἀνυπόφορα, ἀλλά καί βαρετά πρέπει νά ποῦμε, πράγματα πού ἔχουν ποτέ γραφτεῖ. Πρόκειται γιά λεπτεπίλεπτες, ἰδιαίτερης δεξιότητας καί μεθοδικότητας, πραγματεῖες· συνεπῶς, εἶναι τέτοιας λογῆς πού δέν μποροῦν νά ἀνταγωνιστοῦν τίς νεοφερμένες δεισιδαιμονίες· ἀποτελοῦν τήν ἔκφραση ἑνός κόσμου πού ἔχει ὁριστικά ἐκπνεύσει, πού τό μέλλον δέν τοῦ ἀνήκει. Ἐν τούτοις, ὁ σκεπτικισμός, τίς προτάσεις τοῦ ὁποίου αὐτές οἱ πραγματεῖες εἶχαν κωδικοποιήσει, κατάφερε νά διατηρήσει γιά κάποιο διάστημα τή χαμένη θέση του, μέχρι τήν ἡμέρα που οἱ χριστιανοί καί οἱ βάρβαροι συντόνισαν τίς προσπάθειές τους γιά νά τόν συρρικνώσουν καί στό τέλος νά τόν καταργήσουν. (περισσότερα…)