Αγαθοκλής Αζέλης

Σχολικές τάξεις; Μονάδες Εντατικής Θεραπείας…

*

Προλόγισμα-Μετάφραση Αγαθοκλής Αζέλης

~.~

Πριν πολλά χρόνια διάβασα ένα πολύκροτο άρθρο Γερμανίδας εκπαιδευτικού στην εμβληματική εφημερίδα Die Zeit, το οποίο έχει συζητηθεί και σε επιστημονική βιβλιογραφία. Σκεφτόμουν από τότε που το διάβασα ότι θα ήταν χρήσιμη η ανάγνωσή του και αποφάσισα, λίγο πριν ξεκινήσει το νέο σχολικό έτος, να το μεταφράσω.

Η κατάσταση που παρουσιάζει η συντάκτρια αναφέρεται σε μεμονωμένο σχολείο το έτος 1993. Στο μεταξύ πολλά έχουν αλλάξει από το μακρινό 1993. Προς το καλύτερο; Δεν το γνωρίζω.  – ΑΖ

///

της Beate Szillis-Kappelhoff

~.~

Έχω την τύχη να μένω σε ένα χωριό περίπου 6000 κατοίκων. Η ζωή έχει ακόμη αγροτικά χαρακτηριστικά, αν και οι κοινωνικοί έλεγχοι έχουν εξασθενήσει και τη θέση τους καταλαμβάνει ένας αστικός ηδονισμός. Το σχολείο και το διδακτικό προσωπικό είναι διαχειρίσιμα σε μέγεθος, εδώ και 25 χρόνια γερνάμε μαζί αρμονικά.

Οι μεγάλες διακοπές μας αποτελούν φυσικά αγκάθι στο μάτι της κοινωνίας. Αλλά παρακαλώ να ληφθεί υπόψη ότι δεν ευθυνόμαστε εμείς οι εκπαιδευτικοί για τη ρύθμιση των διακοπών· αν μας ρωτούσαν, θα δίναμε προτεραιότητα στις ανάγκες των παιδιών, όχι του κόσμου των ενηλίκων (άδειες εργαζομένων, αποσυμφόρηση της κυκλοφορίας).

Δεν θέλω να εξιδανικεύσω τον εαυτό μου, απολαμβάνω πραγματικά, αμέσως μετά το άγχος της λήξης των μαθημάτων, να χασομεράω για μερικές ημέρες. Έπειτα ακολουθούν  οι οικογενειακές μας διακοπές, αλλά μετά αρχίζει πάλι η δουλειά. Στην τελευταία συνεδρίαση  πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές λαμβάνουμε τα σχέδια ανάθεσης για τη νέα σχολική χρονιά. Αρχίζω να μελετώ οδηγίες, σχολικά βιβλία, ειδική βιβλιογραφία, οπτικοακουστικό υλικό και άλλα βοηθήματα, οργανώνω ασκήσεις, σχολικές εκδρομές, και συντάσσω τα πρώτα γενικά πλάνα κατανομής της ύλης για όλο το διδακτικό έτος.

Τα βασικά μου μαθήματα είναι η Φυσική, τα Μαθηματικά και η Μουσική. Αλλά τα τελευταία 25 χρόνια χρειάστηκε να διδάξω σχεδόν κάθε πιθανό μάθημα – ακόμη και Γαλλικά, Καλλιτεχνικά και Θρησκευτικά. Η εμπειρία μου με βοηθάει πολύ, αλλά τουλάχιστον στη Φυσική και τη Μουσική πρέπει να επικαιροποιώ τις γνώσεις, καθώς η γνώση των εξελίξεων και η προσαρμογή της γνώσης στις ανάγκες των παιδιών αποτελούν παιδαγωγικές επιταγές. Είναι λοιπόν αυτονόητο να διαβάζω για τις νεότερες εξελίξεις στη Φυσική, ενώ και στη Μουσική γνωρίζω από πανκ μέχρι τέκνο. Στα Μαθηματικά, δεν αλλάζουν πολλά – εκεί αποτελεί μάλλον πρόκληση το να μην αποβλακωθώ.

Η ευελιξία στον καταμερισμό του εργασιακού χρόνου –σε σύγκριση με φίλους από τον ιδιωτικό τομέα– είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του επαγγέλματός μου. Απολαμβάνω τους απογευματινούς μου περιπάτους, αλλά όταν υπάρχει φόρτος εργάζομαι και 12 έως 16 ώρες συνεχόμενα, ακόμη και τη νύχτα ή τις Κυριακές. Πιστεύω πως αξίζω τον μισθό μου. (περισσότερα…)

Από την προφορική ιστορία στο δοκίμιο

*

του ΑΓΑΘΟΚΛΗ ΑΖΕΛΗ

Κωνσταντίνος Πουλής, Απ’ το αλέτρι στο smartphone:
Συζητήσεις με τον πατέρα μου, Μελάνι 2019, γ΄ έκδοση 2022

Με ρητή αναφορά στον Μάρσαλ Μακ Λούαν και προφανώς αναλογιζόμενος την εμβληματική του ρήση «το μέσον είναι το μήνυμα», ο Κωνσταντίνος Πουλής συνέγραψε ένα ενδιαφέρον κι ευανάγνωστο βιβλίο, συνδυασμό δοκιμίου με ερευνητικό υπόβαθρο και προφορικής ιστορίας. Αναφέρομαι στον Μακ Λούαν, καθώς τον ίδιο τον συγγραφέα μας δεν τον απασχολεί τόσο η μετάβαση από το τεχνολογικό μέσον «αλέτρι» στο τεχνολογικό μέσον «smartphone», όσο η μετάβαση σε διαφορετική νοοτροπία, διαφορετικό τρόπο ζωής, κουλτούρα και προτάγματα.

Το ζήτημα της τεχνολογικής εξέλιξης έχει απασχολήσει πολλούς ερευνητές και το αντίθετο θα ήταν παράδοξο. Ποιο είναι το νέο που φέρνει το βιβλίο του Κ. Πουλή; Ότι έχοντας την ακαδημαϊκή σκευή και παραθέτοντας σχετική βιβλιογραφία όπου κρίνει ότι χρειάζεται, ο συγγραφέας, έχοντας και την εμπειρία της λογοτεχνικής συγγραφής και της θεατρικής πράξης –όπως διαβάζουμε στο βιογραφικό του– συνθέτει ένα είδος διαλόγου με τον πατέρα του και άλλους ανιόντες συγγενείς –όπου κρίνει ότι χρειάζεται ή υπάρχει η σχετική ευχέρεια– κατά την εξής μέθοδο: ξεκινά από τη διαπίστωση ότι κατά τον τελευταίο αιώνα η ανθρωπότητα έχει κάνει ένα άλμα πολύ μεγαλύτερο από ό,τι την μέχρι τότε εποχή, από τη νεολιθική εποχή κιόλας, και η προηγούμενη από εκείνον γενιά βίωσε την μεταβατική εποχή στην οποία έλαβαν χώρα οι μεγάλες αλλαγές. Καταγράφει λοιπόν αφηγήσεις του πατέρα του (οι οποίες απαντούν σε δικά του ερωτήματα) που αναφέρονται σε αυτή τη μετάβαση, και καταθέτει στη συνέχεια τον δικό του σχετικό δοκιμιακό αναστοχασμό. Στις αφηγήσεις αποτυπώνεται τόσο ο παραδοσιακός τρόπος ζωής όσο και ο μετασχηματισμός του, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο αφομοίωσε ο παραδειγματικός άνθρωπος τον μετασχηματισμό, κάτι το οποίο ίσως δεν σκέφτεται ένας άνθρωπος που μεγάλωσε όταν είχαν συντελεστεί οι μεγάλες μεταβολές.

Οι τομείς στους οποίους εστιάζει ο συγγραφέας είναι η ζωή στην παιδική ηλικία, η καθημερινή ζωή στο αγροτικό σπίτι –τεχνικός πολιτισμός της καθημερινότητας, ανθρώπινες σχέσεις, διατροφή, λαϊκή ιατρική, αγροτική οικονομία, λαϊκός πολιτισμός– οι τεχνολογίες-δημιουργήματα της βιομηχανικής επανάστασης και η μετασχηματιστική μεταβολή που επέφεραν στην καθημερινή ζωή, ο πολιτισμός της ψηφιακής κοινωνικής δικτύωσης. Η ενδεικτική τούτη καταγραφή μου αδυνατεί να αποτυπώσει το εύρος και το βάθος της παρουσίασης και της ανάλυσης, η οποία γίνεται με ένα οικείο ύφος, «κουβεντιαστό», χάρη στο οποίο το κείμενο κερδίζει αμεσότητα, χωρίς να μειωθεί η πειστικότητά του. (περισσότερα…)

Yπαρξιακή και ερωτική ποίηση

του ΑΓΑΘΟΚΛΗ ΑΖΕΛΗ

Τασούλα Τσιλιμένη,
Η αφωνία του απογεύματος,
Μανδραγόρας, Αθήνα 2021
Ο νέος αναγνώστης μάταια θα χτυπά
Κάθε φορά εκ νέου το κουδούνι της ανάγνωσης
Ενώ η πρόσκληση το ’γραφε καθαρά
Μόνον για ποιητές
Πνιγμένους δηλαδή
Κι όχι για όσους ψάχναν για σανίδες σωτηρίας
Για όσους αφελείς πρώην μη ποιητές
Γυρεύαν πρώτα σώμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΤΙΛΗΣ («Σκιές που ρίχνουν σώματα»)

Στη νέα ποιητική συλλογή της Τασούλας Τσιλιμένη κομβική θέση έχουν οι λέξεις, ο λόγος. Αναμενόμενη αυτοαναφορά ή αναγωγή του λόγου σε δημιουργό του προσωπικού μας κόσμου, με την ονοματοδοσία των αξιολογικών κρίσεων για τις συνιστώσες του; Ο τίτλος του βιβλίου Η αφωνία του απογεύματος φέρει τον τίτλο ενός από τα ποιήματα της συλλογής. Χρειάζεται να τη διαβάσει κανείς προσεκτικά ολόκληρη, να εντοπίσει τις θεματικές και την ποιητική της, για να αναγνωρίσει ότι πρόκειται για ένα ποίημα το οποίο συμπυκνώνει τα περισσότερα θέματα όλης της συλλογής, ενώ παράλληλα η ποιήτρια αποκαλύπτει συνάμα πτυχές της ποιητικής της, οι οποίες δείχνουν μια ιδιαίτερη ευαισθησία απέναντι στον γλωσσικό κώδικα ως μορφή και περιεχόμενο.

Θα εκθέσω μερικές σκέψεις γι’ αυτό, οι οποίες ίσως ξεκλειδώνουν κάπως την ποιητική της ποιήτριας. Ξεκινώντας από τον τίτλο Η αφωνία του απογεύματος, πριν προχωρήσουμε σε στοιχεία του περιεχομένου, μας καθηλώνει η μορφή. Στην ονοματική φράση του τίτλου, η οποία απαρτίζεται από το έναρθρο ουσιαστικό «η αφωνία» και μια γενική προσδιοριστική «του απογεύματος», έχουμε ένα γραμματικό παιχνίδι με τα φωνήματα των δύο ουσιαστικών. Ξεκινώντας με το ίδιο γράμμα α, ακολουθούν άφωνα σύμφωνα -φ στην πρώτη (αφωνία) π στη δεύτερη (απογεύματος), συνοδευόμενα από τα ημίφωνα ν στην πρώτη (αφωνία), μ στη δεύτερη (απογεύματος), ένα αρμονικό παιχνίδι σύνδεσης συμφώνων, σε συγγενείς παραλλαγές. Στην αρχή προβληματίστηκα μήπως αυτή η παρατήρηση αποτελούσε μια υπερβολή του επαγγέλματος, όμως φτάνοντας στη μέση του ποιήματος, διαπιστώνω άναυδος ότι η ίδια η ποιήτρια (το ποιητικό υποκείμενο, όπως εκπαιδεύουμε τους μαθητές μας να γράφουν στις πανελλαδικές) μας δίνει ανάλογες οδηγίες προσέγγισης. Θέτοντας στο επίκεντρο την έννοια-λέξη θλίψη εστιάζει στη γραμματική, τη φωνητική ανάλυση: (περισσότερα…)