Month: Ιουνίου 2025

«Δεν έχει η αγάπη σύνορα»

*

Ο νους μου τα βουνά κρατεί  # 3
Γράφει ο Γιάννης Ματθαιουδάκης

Η λαϊκότητα της κρητικής υπαίθρου συνομιλεί με τον λόγιο, υψηλό στοχασμό για τα μεγάλα ζητήματα της καρδιάς και του κόσμου. Φιλόσοφοι και μαντιναδολόγοι κάθονται μαζί, στο ίδιο λιτό κρητικό τραπέζι. Η στήλη αφορά την περίπτωση της Κρήτης, αλλά στην οικουμενική της διάσταση. «Κάθε πολιτισμός είναι δυνάμει όλοι οι πολιτισμοί» – εκφάνσεις μιας κοινής ανθρώπινης φύσης. Έτσι, το ηπειρώτικο μοιρολόι, η ιταλική βιλανέλα, το περσικό ρουμπάι αποτελούν βαθύρριζες εκδηλώσεις λαϊκής ποίησης. Ωστόσο, στη μεταβατική εποχή μας, οι κοινές αναφορές, ο συλλογικός βίος, η αίσθηση του μέτρου και του ιερού, αμφισβητούνται από τις «διαλυτικές πνοές» ενός μαζικού, άρρυθμου, δήθεν εξορθολογιστικού τρόπου ζωής. Η μαντινάδα δεν μένει ανεπηρέαστη.

///
Δεν έχει η αγάπη σύνορα δε τηνε πιάνει νόμος
όπου περάσει και διαβεί είν’ ανοιχτός ο δρόμος
Γ. ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗΣ ή ΜΙΧΑΛΟΜΠΑΣ

Δεν οριοθετείται ο έρωτας από θεσμούς, ηθικούς κώδικες, κρατική ισχύ, ούτε κι από τον ίδιο τον θεό του Πολέμου, «Έρώτι ουδ’ Άρης ανθίσταται». Κεντρικό ποιητικό θέμα από τον Όμηρο και τον Σοφοκλή, στους μεσαιωνικούς ερωτοψάλτες και τον Σαίξπηρ, μέχρι τον Σταντάλ, τον Μπαλζάκ και τον Φλωμπέρ, κι από εκεί στον Κούντερα και την ταινία In the Mood for Love, και για όσο θα ερωτεύεται ο άνθρωπος. «Το θέμα επανέρχεται τόσο τακτικά όσο και τα εποχικά φρούτα», θα πει ειρωνικά ο Σοπενάουερ. Άλογο και δυσήνιο πάθος για τον Πλάτωνα, ταράζει την ισορροπία της ψυχής και κατά συνέπεια την ευστάθεια και την έλλογη διακυβέρνηση της Πολιτείας. Ο ερωτευμένος γίνεται ποιητής και κανταδόρος, όχι νομοταγής πολίτης.

Σύμφωνα με τη Διοτίμα, ο Έρωτας είναι παιδί του Πόρου και της Πενίας. Η μαντινάδα εδώ έχει ειδικό ενδιαφέρον γιατί στον δεύτερο στίχο αξιοποιεί την καταγωγή του έρωτα από τον Πόρο, που σημαίνει δίοδος, διάβαση, και χρησιμοποιείται με την ίδια έννοια στην κρητική διάλεκτο μέχρι τις μέρες μας, ως το πέρασμα δηλαδή για τα αγροτικά μονοπάτια και τα όρη. Η αγάπη βρίσκει πάντα τον δρόμο.

Η καταγωγή του έρωτα από τη μεριά της Πενίας, δηλαδή της έλλειψης, έχει υμνηθεί σε όλες τις εποχές και με όλους τους τρόπους. Ο έρωτας έρχεται από το πουθενά, φτερωτός, και παρότι παιδικός στην όψη, επιτίθεται, πολιορκεί και τελικά πλήττει τον υποψήφιο ερωτευμένο. Αποκτά έλεγχο του σώματός του, γίνεται δεσπότης του νου και της ζωής του, θολώνει την κρίση του, βάζει στη θέση της ηρεμίας και της λογικής, την παραφροσύνη. «Συ, ω Έρωτα, τύραννε θεών και ανθρώπων». Η πείρα των άλλων δεν μας μαθαίνει τίποτα. Ο ερωτευμένος αναλύεται σε όρκους και παρακάλια, ξενυχτά και δέεται στο παραθύρι του ποθούμενου προσώπου. «Να μ’ εύρει η νύχτα κι η αυγή στ’ς αγάπης μου την πόρτα».

Ο Σοπενάουερ παρατηρεί την ερωτική έξαρση και δραματοποίηση από τη φιλοσοφική του κορφή και μας προσγειώνει απότομα. «Σας περιμένει απογοήτευση και τραγική κατάληξη. Στρατήγημα της φύσης ο έρωτας για να δελεάσει το άτομο στην υπηρεσία της αναπαραγωγής. Ο έρωτας που έχει ικανοποιηθεί οδηγεί στη δυστυχία. Το πάθος στηριζόταν στην αυταπάτη μιας προσωπικής ευδαιμονίας προς όφελος του είδους, από τη στιγμή που το τίμημα έχει καταβληθεί η αυταπάτη οφείλει να εξαφανιστεί. Το δαιμόνιο του είδους που είχε κυριεύσει το άτομο, το εγκαταλείπει και πάλι στην ελευθερία του. Το άτομο ξαναπέφτει στα στενά όρια της φτώχειας του και εκπλήσσεται όταν βλέπει, μετά από τόσες υπέροχες, ηρωικές και άπειρες προσπάθειες, ότι δεν του μένει τίποτα άλλο πλέον από μια τετριμμένη ικανοποίηση των αισθήσεων». Η Αριάδνη θα ξυπνήσει μόνη της στο ακρογιάλι, ο Θησέας την έχει εγκαταλείψει. Με την πολυσημία του σολωμικού στίχου: «του πόνου εστρέψαν οι πηγές από το σωθικό μου, / έστρωσε ο νους κι ανέβηκα πάλι στον εαυτό μου». (περισσότερα…)

Ο Κόκκινος Δάσκαλος | Νύχτες του Ιουλίου 2025

*

Τετάρτη 16 Ιουλίου, 9μμ, Κινηματογραφική προβολή

Προβολή και Συζήτηση

Ο Κόκκινος Δάσκαλος

(σε σύμπραξη με τις Κινηματογραφικές Παραγωγές Περίπλους)

Δημοδιδάσκαλος και κομματικός καθοδηγητής, εθνικός ηγέτης επί Κατοχής και προδομένος από τους ίδιους τους συντρόφους του, ο Νίκος Πλουμπίδης είναι μια τραγικότερες μορφές της ελληνικής Αριστεράς. Και ως τέτοια τον βιογραφεί το ντοκυμανταίρ του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου που φέρνει στο φως ένα πλήθος στοιχείων για τη δράση και την προσωπικότητά του. Μετά το τέλος της προβολής, με τον σκηνοθέτη της ταινίας θα συνομιλήσει ο Κώστας Κουτσουρέλης.

Είσοδος ελεύθερη

*

Brian Bilston, Ἡ Ἀμερική εἶναι ἕνα Gun

*

Ἡ Ἀγγλία εἶναι ἕνα φλιτζάνι τσάι
Ἡ Γαλλία, ἕνα κεφάλι ὡριμασμένο μπρί.
Ἡ Ἑλλάδα, μιά κοντούλα ἐλιά χοντρή.
Ἡ Ἀμερική, πιστόλι 45άρι.

Ἡ Βραζιλία, στήν ἄμμο ποδοσφαίρου μπάλα.
Ἡ Ἀργεντινή, τοῦ Μαραντόνα ἡ ἀλάνα.
Ἡ Γερμανία, ἀπό τοῦμπες μιά μπάντα.
Ἡ Ἀμερική, ἕνα Browning Gun.

Ξύλινο τσόκαρο, ἡ Ὀλλανδία.
Γκούλας στιφάδο, ἡ Οὐγγαρία.
Καγκουρώ, ἡ Αὐστραλία.
Ἡ Ἀμερικάνικη Συμπολιτεία, ἕνα Gun.

Ἡ Ἰαπωνία, ἰαματικός λουτρός.
Ἡ Σκωτία, τῶν ὑψιπέδων χορός.
Ὤ, καλύτερα νά εἶσαι   ἄ  λ  λ  ο    τ  ί
παρά σάν Magnum ἡ Ἀμερική.

(περισσότερα…)

Επίθεση κατά του Ιράν: Ο ισραηλινός εξτρεμισμός και ο κυνισμός της Δύσης

*

του ΣΩΤΗΡΗ ΓΟΥΝΕΛΑ

Μήπως, τελικά, η Αμερική βρήκε επιτέλους τον πρόεδρό της; Μια χώρα όπου ευδοκιμούν οι λεγόμενες «μπίζνες» και όπου την περίοδο των εκλογών δαπανώνται τεράστια ποσά προς ενίσχυση (ή λάδωμα;) των υποψηφίων, μια χώρα όπου βρέθηκαν αντιμέτωποι ως υποψήφιοι πρόεδροι ο Μπάιντεν και ο Τραμπ (υπερήλικες εν μέσω πληθυσμού τριακοσίων εκατομμυρίων!), μια χώρα που απαιτεί να είναι η μοναδική παγκυρίαρχη στον πλανήτη και φροντίζει να εκμηδενίζει κάθε ανταγωνιστή της, βρήκε στο πρόσωπο του Τραμπ τον άνθρωπό της. Ούτε πολιτικός είναι, ούτε οικονομολόγος, ούτε τεχνοκράτης. Όμως, για έναν ολόκληρο κόσμο, για τον μισό πλανήτη και παραπάνω, ο βασιλιάς είναι η λεγόμενη Οικονομία της Αγοράς και βεβαίως το δημιούργημά της η Κοινωνία της Αγοράς σε πλήρη αλληλεξάρτηση από την Τεχνοκρατία. Εάν εδώ προστεθεί και η μακροχρόνια σχέση Ισραήλ-ΗΠΑ, ο πιο κατάλληλος άνθρωπος για να το χειριστεί είναι ο πρόεδρος Τραμπ.

Ο νυν πρόεδρος λοιπόν είναι κάτι σαν «διευθυντής ορχήστρας» αγοραπωλησιών και στυγνός υποστηριχτής συμφεροντολογικού επεκτατισμού. ¨Όπως στο παρελθόν ο Χίτλερ, ο οποίος διά του δόγματος «ανάγκη ζωτικού χώρου» (δεν μου φτάνει η έκτασή μου, θέλω κι άλλη) μπήκε ωραιότατα στην Τσεχοσλοβακία! Ο Τραμπ λέει περίπου το ίδιο: Γροιλανδία σε χρειάζομαι για τα ορυκτά σου, Καναδά σε χρειάζομαι, δεν με ενδιαφέρει τι θέλεις εσύ, ούτε ποια είναι η ιστορία σου, γιατί εγώ σήμερα υπερβαίνω την ιστορία. Και την υπερβαίνω ειδικά στην περίπτωση της Γάζας. Είναι εκπληκτικού κυνισμού οι διατυπώσεις του. Εκεί πέρα, λέει, είναι κόλαση. Ποιός θέλει να ζήσει εκεί; Το καλύτερο να τους μεταφέρουν στην Ιορδανία και την Αίγυπτο (τους ρώτησε κανένας αυτούς;) και η Αμερική θα αναλάβει την α ξ ι ο π ο ί η σ η της περιοχής!

Υπενθύμιση:

«Η εισβολή στο Ιράκ το 2003 στηρίχτηκε σε ένα γιγάντιο ψέμα: ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν διαθέτει όπλα μαζικής καταστροφής. Μέχρι σήμερα ελάχιστοι λαμβάνουν υπ’ όψη τους την σημασία αυτού του ψέματος που σήμαινε εξαπάτηση του κόσμου αν όχι και των ίδιων των συμμάχων των ΗΠΑ, εξαπάτηση από την υπ’ αριθμόν 1 υπερδύναμη. Λογαριάστε ότι από το 1,7 τρισ. που πλήρωσαν οι αμερικανοί πολίτες, τα 138 δισ. δολάρια τα πήραν ιδιωτικές εταιρείες “υποστήριξης των στρατευμάτων”. Οι Financial Times υποστηρίζουν ότι το 52% των χρημάτων κατέληξαν στις τσέπες 10 εργολάβων. Πρώτη και καλύτερη από τις εταιρείες, αυτή που είχε διευθυντή τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Τσέινυ. Ας σημειωθεί ακόμη ότι μόνο το 2000 η Αμερική κέρδισε 55 δισ. δολλάρια από πωλήσεις όπλων και ότι το 80% των όπλων για τα αραβικά κράτη προέρχεται από την Αμερική». (περισσότερα…)

Από το Δαχτυλίδι ως τις Πέντε Καμάρες    

Προπολεμική καρτ-ποστάλ με τις Καμάρες και το τρένο της Κηφισιάς. Η υδατογέφυρα κατεδαφίστηκε όταν η γραμμή έγινε ηλεκτροκίνητη.

*

του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΛΛΗ

Η γλώσσα έχει τη δύναμη να ονοματίζει κάθε τί το νέο, με εκπληκτική ταχύτητα. Ο,τιδήποτε προβάλλει στο τοπίο, προσδιορίζεται σχεδόν αυτόματα με μία λέξη, η οποία μοιάζει να αναδύεται συγχρόνως και υποσυνείδητα στον νου χιλιάδων ανθρώπων, σαν μια μυστική μεταξύ τους συμφωνία. Έτσι «βαπτίζεται» για παράδειγμα κάθε νέο τεχνικό έργο που εμφανίζεται στον ορίζοντα της πόλης ή της υπαίθρου, ενστικτωδώς και με αφοπλιστική ευστοχία.

Αυτή τη διαδικασία αντιπροσωπεύει το Δαχτυλίδι της λεωφόρου Κηφισίας (ή Κηφισιάς, επί το ορθότερον), ένα από τα πιο καινούρια τοπωνύμια στο λεκανοπέδιο της Αθήνας. Ο κυκλικός κόμβος επάνω από τον κεντρικό άξονα της λεωφόρου και την Αττική Οδό, είναι ένας τέλειος κρίκος με τέσσερις εισόδους και τέσσερις εξόδους. Πριν καλά-καλά ολοκληρωθεί, ταυτίστηκε γλωσσικά με ένα δαχτυλίδι – ίσως το πιο οικείο στον σημερινό άνθρωπο αντικείμενο με ακριβές σχήμα κύκλου. Η ονομασία αυτή δεν συμπίπτει ασφαλώς με τον προσδιορισμό της κατασκευής σε επίσημα έγγραφα ή στην επιστημονική ορολογία, αλλά έχει επικρατήσει απόλυτα στην καθομιλουμένη.

Το φαινόμενο δεν είναι ασφαλώς νέο· αν προχωρήσει κανείς λίγο παρακάτω στην ίδια λεωφόρο, θα συναντήσει τα Σίδερα του Χαλανδρίου. Με αυτό το ουσιαστικό, σε πληθυντικό αριθμό, αποκλήθηκαν οι γραμμές του σιδηροδρόμου του Λαυρίου, ο οποίος από το 1885 διερχόταν από το Χαλάνδρι για να συνεχίσει προς τα Μεσόγεια και τον τελικό του προορισμό. Η υλικότητα ήταν αυτή που κέντρισε εδώ το γλωσσικό αισθητήριο και γέννησε το νέο τοπωνύμιο. Οι γραμμές ξηλώθηκαν πριν από πολλά χρόνια –το τρένο του Λαυρίου έπαψε να λειτουργεί το 1963– και στη θέση τους μένει μόνο η παράδοξα πλατιά πράσινη νησίδα των οδών Καποδιστρίου και Παπανικολή. Το τοπωνύμιο όμως επιβίωσε της εξαφάνισης της πηγής του. (περισσότερα…)

ΗΠΑ: Ο κίνδυνος δεν έρχεται από έξω αλλά από μέσα

*

ΟΙ ΗΠΑ ΣΗΜΕΡΑ #1
γράφει ο Κώστας Μελάς

~.~

Οι πλανητικές εξελίξεις τα επόμενα χρόνια θα καθοριστούν τα μάλα από τις κινήσεις των ΗΠΑ. Οι επιλογές των ΗΠΑ στην εξωτερική τους πολιτική, όπως και σε όλες τις προηγούμενες περιόδους της ιστορίας τους, θα εξαρτηθούν κυριολεκτικά από τις εγχώριες κοινωνικές διεργασίες. Η κυβέρνηση που κατευθύνει την εξωτερική πολιτική είναι αναγκασμένη –λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες ελιγμών και in ultima istanza– να την υπηρετήσει με τα μέσα και τις μεθόδους που προσιδιάζουν στον κοιωνικοπολιτικό και κοινωνικοϊστορικό χαρακτήρα των δρώντων πολιτικών υποκειμένων.

Η συναίνεση της κοινωνίας στην ασκούμενη εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ ήταν πάντοτε αποφασιστική, τουλάχιστον μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γενικά θετικά διακείμενη (δημιουργία της Αυτοκρατορίας) ή και αντίθετη κατά περιόδους (Βιετνάμ). Όμως τα τελευταία χρόνια –ειδικά με τον ερχομό του 21ου αιώνα– η αμερικανική κοινή γνώμη άρχισε να εκφράζει όλο και μεγαλύτερη δυσαρέσκεια για τις στρατηγικές επιλογές των αρχηγεσιών της χώρας.

Το διεθνές οικονομικό σύστημα που κατά βάση δημιούργησαν οι ΗΠΑ δεν λειτούργησε υπέρ τους μακροχρονίως όπως σχεδίαζαν. Η παγκοσμιοποίηση έχει εξαθλιώσει αυτούς που υποτίθεται ότι ήταν οι κυρίαρχοι (τις Ηνωμένες Πολιτείες) και ενίσχυσε αυτούς που υποτίθεται ότι υπέφεραν από αυτήν (την Κίνα). Κατέστρεψε τη μεσαία τάξη, αποβιομηχάνισε τη χώρα και ανέπτυξε επικίνδυνες εξαρτήσεις από τους εχθρούς της, από ναρκωτικά μέχρι το ταπεινότερο αντικείμενο που χρειάζεται το αμερικάνικο νοικοκυριό.

Ο κίνδυνος δεν έρχεται από έξω, αλλά από μέσα. (περισσότερα…)

Paul Celan, Ὁδοιπορικὸ πρὸς τὸ ποίημα μετὰ τὸ Ὁλοκαύτωμα

*

 τοῡ ΣΥΜΕΩΝ ΓΡ. ΣΤΑΜΠΟΥΛΟΥ

Ἀμύγδαλο

Στὸ ἀμύγδαλο – τί στέκεται στὸ ἀμύγδαλο;
Τὸ Τίποτα.
Τὸ Τίποτα στέκεται στὸ ἀμύγδαλο.
Στέκεται καὶ στέκεται.
[…]
Καὶ τὸ μάτι σου – ποῦ στέκεται καὶ κοιτάζει τὸ μάτι σου;
Τὸ μάτι σου στέκεται ἀπέναντι στὸ ἀμύγδαλο.
Τὸ μάτι σου στέκεται ἀπέναντι στὸ Τίποτα.
[…]
Ἀνθρώπινε βόστρυχε, δὲν θὰ γκριζάρεις ποτέ.
 Ἀμύγδαλο ἀδειανό, βασιλικὸ γαλάζιο.

[Die Niemandsrose (Τοῦ Κανενὸς τὸ ρόδο), 23.5.61]

Αὐτὸς ποὺ στέκεται ἀπέναντι, εἶναι ἕνας ποιητής. Tραγουδᾶ προσηλώνοντας τὸ βλέμμα στὸ ἴχνος τοῦ Θεοῦ ποὺ τράπηκε σὲ φυγή. Ἐπειδὴ στὸ μεταξὺ συνέβη μία τερατωδία, καὶ αὐτός, ὁ ἐπιζήσας, προσηλώνει τὸ βλέμμα του στὸ ἀδιάψευστο ἴχνος, γιὰ νὰ καταγράψει τουλάχιστον αὐτὸ τὸ ἴχνος, ἀφοῦ κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μαρτυρήσει γιὰ τὸν μάρτυρα. Ὁ ποιητὴς στέκεται ἀπέναντι. Στέκεται ἀπέναντι στὸ ἀμύγδαλο. Ἀπέναντι στὸ Τίποτα, στὸ ἀδειανὸ ἀμύγδαλο. Στέκεται καὶ σκέφτεται ὅτι τὰ μαλλιὰ τῆς μητέρας του δὲν θὰ γίνουν γκρίζα.

Σκέφτεται ὅτι στὴ γλώσσα του μνήμη καὶ στοχασμός, προσευχὴ καὶ ἐνθύμηση, εὐχαριστία καὶ κατάνυξη εἶναι περίπου συνώνυμα. Denken καὶ danken, Andenken, eingedenkt sein καὶ Andacht – πηγάζουν στὴ γλώσσα του ἀπὸ τὴν ἴδια ρίζα. Ὅμως δὲν ὑπάρχει λέξη γι᾿ αὐτὸ ποὺ συνέβη. Αὐτὸς ἔχει στὸ στόμα του μόνο τὸ Kaddish, τὴν προσευχὴ τοῦ μικροῦ Ἑβραίου, τοῦ μικροῦ ὀρφανοῦ Ἑβραίου ποὺ προσεύχεται στοὺς πεθαμένους γονεῖς του. Προσεύχεται καὶ προσεύχεται. Δίπλα τους εἶναι ὁ Θεός. Εἶναι κοντὰ ὁ Θεός. Ὁ μικρὸς Ἑβραῖος τοῦ στέλνει ποιήματα-Kaddish: (περισσότερα…)

Χρήστος Μποκόρος, Το ελληνικό βλέμμα στη ζωγραφική | Νύχτες του Ιουλίου 2025

*

Σάββατο και Κυριακή 12-13 Ιουλίου

Περιπατητικό σεμινάριο

Χρήστος Μποκόρος
Το ελληνικό βλέμμα στη ζωγραφική

(σε σύμπραξη με τον Ορειβατικό Σύλλογο Χανίων)

Υπάρχει ελληνικό βλέμμα στη ζωγραφική; Τι διακρίνει την ελληνική τέχνη, αρχαία και βυζαντινή, από τις λοιπές παραδόσεις, ιδίως της Ευρώπης της Αναγέννησης και των Νέων Χρόνων; Και αν υπάρχει μια τέτοια διαφορά, τι σημαίνει αυτή για μας σήμερα; Για τέταρτη συνεχή χρονιά, και μετά τη μεγάλη επιτυχία που σημείωσαν οι προηγούμενες περιπατητικές διαλέξεις μας το 2022-2024, οι Νύχτες Ιουλίου διοργανώνουν ένα διήμερο σεμινάριο, αυτή τη φορά, με φιλοξενούμενό μας τον διακεκριμένο ζωγράφο Χρήστο Μποκόρο. Κατά τη διάρκεια του, οι συμμετέχοντες θα περπατήσουν σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους κοντά στα Χανιά ξεναγούμενοι από τον Χρήστο Μποκόρο στην ενδοχώρα της ελληνικής τέχνης και στα διαχρονικά ερωτήματα που εκείνη μας θέτει.

Στην πρώτη μας συνάντηση θα περπατήσουμε πλάι στον Κοιλιάρη ποταμό, στη θέση Πλατανάκια, ενώ στην δεύτερη θα περιηγηθούμε στο Πευκοδάσος της Χρυσής Ακτής. Οι δυο διαδρομές δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερες δυσκολίες για τους περιπατητές, καλό είναι ωστόσο αυτοί να έρθουν με ρούχα και παπούτσια κατάλληλα για την περίσταση.  Ώρα έναρξης και των δύο περιπάτων, η δεκάτη πρωινή.

Σημεία συνάντησης:
Σάββατο 12.7, 10.00 πμ: Πλατανάκια, Στύλος Αποκορώνου, Ναός Αγίου Ιωάννου.
Κυριακή 13.7, 10.00 π.μ. Δασάκι Χρυσής Ακτής, πίσω από το γήπεδο.

Συμμετοχή ελεύθερη

*

*

Ὁ θεὸς τῆς σφαγῆς

*

τοῦ ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Ξαναδιαβάζοντας κάπου γιὰ τὶς δυσκολίες ποὺ ἀντιμετώπισαν οἱ ἀρχὲς τοῦ Ἰσραὴλ ἐπὶ κορωνοϊοῦ, ὅταν οἱ ζηλωτὲς Ἰουδαῖοι δὲν ἔλεγαν νὰ συμμορφωθοῦν πρὸς τὶς ἀπαγορεύσεις, ξαναγυρίζω στὴν παλιὰ σκέψη: στὴν ἀμιγῆ της μορφή, ἡ πίστη εἶναι ἀντικοινωνική.

Ὁ κομμισσάριος τοῦ Κόμματος ποὺ ἐγκαλεῖ ὡς προδότες ὅσους ζητοῦν νὰ ἐκκενωθεῖ τὸ Τσερνόμπιλ· ὁ δικαιωματολόγος ποὺ πιστεύει στὰ σοβαρά ὅτι οἱ ἀναξιοπαθεῖς καὶ οἱ μειονοτικοὶ ἔχουν πάντα δίκιο· ὁ θρησκευόμενος ποὺ τό ’δεσε κόμπο ὅτι τὸ κακὸ ἐκεῖνον δὲν τὸν ἀγγίζει ἐπειδὴ κατέχει τὴ μόνη καὶ ἀποκλειστικὴ ἀλήθεια – ὅλοι αὐτοὶ ἔχουν κοινὴ τὴν ἀφοσίωση σ’ ἕνα ἀπόμακρο ἰδεῶδες, σὲ ἕνα ὅραμα ποὺ δὲν εἶναι ἐκ τοῦ κόσμου τούτου. Ὁ ἄνθρωπος ὁ συγκεκριμένος, ὁ πραγματικὸς δὲν τοὺς ἐνδιαφέρει, εἶναι ἀναλώσιμος. Τὸ πέραν τοῦ ἀνθρώπου προσδοκοῦν, στὸ ὑπεράνθρωπο ἀποβλέπουν. Γι’ αὐτὸ καὶ τόσο συχνὰ καταλήγουν, ποῦ ἀλλοῦ, στὸ ἀπάνθρωπο.

Ὅσο πιὸ «καθαρὸ» καὶ ἀσυμβίβαστο εἶναι ἕνα πιστεύω θρησκευτικό, ἕνα πολιτικὸ ἰδανικό, ἕνα ὅραμα ἠθικό, ἕνα δόγμα αἰσθητικό, τόσο περισσότερο ὁδηγεῖ στὸν φανατισμό. Εἶναι ἡ λατρεία πρὸς τὸν ἕνα καὶ μόνο Θεό, οἱ παρακλητικὲς δεήσεις γιὰ τὸν ἕναν καὶ μόνο Κόσμο τὸν τέλειο καὶ ὁριστικό, ἡ προσκύνηση τῶν ἱερῶν καὶ ἀπαρασάλευτων Ἐλευθεριῶν ποὺ μᾶς κάνει μισαλλόδοξους. Ἐμπρὸς στὸν μεγαλειώδη Σκοπό, κάθε ἀμφισβητίας, κάθε ἄπιστος ἀναπόφευκτα γίνεται ἐχθρός, ἐμπόδιο ὀχληρὸ ποὺ πρέπει νὰ βγεῖ πάσῃ θυσίᾳ ἀπ’ τὴ μέση. Κι αὐτὸ ἤδη ἀπὸ τοὺς χρόνους τοῦ Ἀχαάβ.

«Καὶ εἶπεν Ἠλιοὺ πρὸς τὸν λαόν· συλλάβετε τοὺς προφήτας τοῦ Βάαλ, μηδεὶς σωθήτω ἐξ αὐτῶν· καὶ συνέλαβον αὐτούς, καὶ κατάγει αὐτοὺς ᾿Ηλιοὺ εἰς τὸν χειμάρρουν Κισσῶν καὶ ἔσφαξεν αὐτοὺς ἐκεῖ». (περισσότερα…)

Αστέρω | Νύχτες του Ιουλίου 2025

*

Τετάρτη 9 Ιουλίου, 9μμ
Κινηματογραφική προβολή με συνοδεία πιάνου

Προβολή και Συζήτηση

«Η Αστέρω»

(σε σύμπραξη με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος)

Η Αστέρω, ποιμενικό ειδύλλιο γυρισμένο στις κορυφές των Καλαβρύτων τo 1929, υπήρξε η πρώτη μεγάλη εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία του ελληνικού κινηματογράφου. Πρόκειται για μια βουκολική ματιά της Ελλάδας κατά τις αρχές του 20ού αιώνα μέσα από τον φακό των Αδελφών Γαζιάδη. Ο διακεκριμένος συνθέτης Φίλιππος Τσαλαχούρης που θα συνοδεύσει ζωντανά το φιλμ στο πιάνο αναβιώνοντας την παράδοση των μετά μουσικής προβολών του βωβού κινηματογράφου, συνέθεσε το έργο που θα ερμηνεύσει έπειτα από παραγγελία της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και το παρουσίασε έκτοτε επανειλημμένα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, μεταξύ άλλων στη σκηνή του Ηρωδείου. Μετά το τέλος της προβολής, με τον συνθέτη θα συζητήσει ο Κώστας Κουτσουρέλης.

Είσοδος ελεύθερη

*

*

*

Άσματα από χαμένα έπη (Χειρόγραφο Πατρών)

*

ΔΙΓΕΝΗΣ ΚΑΙ ΑΜΑΖΟΝΑ
(παραλλαγή Χ)

Μέσα στου δάσους την καρδιά
μετά της μάχης τη φωτιά.

Αμ. Μικρός τι θέλησες να γίνεις;
Δ. Χορευτής. Αμ. Πες μου, τι συνέβη;
Δ. Έγινα· το κορμί μού χάριζε ζωή
κι ήταν η μουσική κλαγγή… και φοβερή βουή.
Αμ. Αυτό, καλέ μου, μην μου κρύψεις·
ο φόβος μούσκευε τα γένια σου
στα χείλη σαν ξαπόσταινες
των ετοιμόρροπων βουνών;
Δ. Στους άντρες δάκρυ δεν αρμόζει.
Αμ. Και μες στη νύχτα, κάτω απ’ το φεγγάρι;
Δ. Στη λάμψη του μονάχος… Αμ. Μόνο αυτό;
Δ. Και φοβισμένος. Σύντροφος με κάποιον
που δεν τον είχα ξαναδεί, σε σώμα
φτωχό και ρημαγμένο. Αμ. Τώρα στέκεσαι
κοντά μου. Δ. Ναι… Είναι σαν να βρήκα την καρδιά μου.
Αμ. Αλίμονό μου, δεν αρκεί! Δ. Γιατί;
Αμ. Πρέπει να γίνεις η δικιά μου.

Και φίλιωσαν τα δυο κορμιά
σαν δυο σταγόνες στη δροσιά. (περισσότερα…)

Ο Τσέχωφ ταξιδεύει στην «Ελβετία του Ντονέτς» και στα μοναστήρια του

*

του ΗΛΙΑ ΜΑΛΕΒΙΤΗ

Στις 5 Μαΐου 1887, ο Άντον Τσέχωφ γράφει στον Λέϊκιν (ακολουθώ τη μετάφραση της Μέλπως Αξιώτη):

Τώρα πάω στο Σλαβιάνσκ κι’ από κει στα Άγια Όρη όπου θα περάσω τρεις-τέσσερεις μέρες με νηστεία και προσευχή. Από τα Άγια Όρη, επιστροφή στο Ταϊγάνι.

Φοβερό πράμα: έχω πενήντα τρία ρούμπλια όλα κι’ όλα. Πρέπει να σφιχτώ και να καταπίνω το σάλιο μου αντί να τρώω. Τώρα ταξιδεύω Τρίτη θέση κι’ όταν δε θα μου μένουν παραπάνω από είκοσι ρούμπλια, θα του δίνω για τη Μόσχα, για να μην πέσω στην αλητεία. […]

Τον τελευταίο καιρό ήμουν στην «Ελβετία του Ντονιέτς», στο κέντρο αυτού που λέγεται οροσειρά του Ντονιέτς: βουνά, λίμνες, δασάκια, ποτάμια και η στέπα όπου γυρίσεις να δεις! Έμεινα στο σπίτι ενός απόστρατου κοζάκου υπολοχαγού, που έχει ένα απόμερο κομμάτι γης. Μου μαγειρέψανε χήνα βραστή, με βάλανε να κοιμηθώ σ’ ένα ξύλινο ντιβάνι, τη νύχτα με ξυπνούσαν οι τουφεκιές –εδώ τις κότες και τις χήνες δεν τις σφάζουν, τις σκοτώνουν με το τουφέκι– και τα γαυγίσματα των σκύλων που δέρνουν, ωστόσο η ζωή ήταν πολύ ευχάριστη. Και πλήθος οι εντυπώσεις.

~·~

Έχοντας ήδη πια επιστρέψει στο Ταγκανρόγκ (το Ταϊγάνι των Ελλήνων), στις 11 Μαΐου 1887, περιγράφει στην αδελφή του Μαρία και στην οικογένειά του, αυτή την επίσκεψή του στην Λαύρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στην απόκρημνη δεξιά όχθη του ποταμού Σεβέρτσκι Ντονέτς, στα Άγια Όρη της περιφέρειας του Ντονέτσκ. Αντιγράφω: (περισσότερα…)