της ΕΙΡΗΝΗΣ ΛΟΥΛΑΚΑΚΗ-ΜΟΥΡ

Ὁ Ἄντονυ Χὶρστ  γεννήθηκε στὸ Χάντερσφιλντ, στὴ βόρεια Ἀγγλία τὸ 1945. Σπούδασε πρῶτα Θεολογία καὶ στὴ συνέχεια Ἀγγλικὴ Φιλολογία στὸ Κέϊμπριτζ, ὅμως οἱ σπουδές του δὲν καθόρισαν ἀμέσως τὴν ἐπαγγελματική του πορεία ὅπως θὰ περίμενε κανείς. Ἀφοῦ ἐργάστηκε γιὰ λίγο ὡς βιβλιοθηκάριος, δούλεψε γιὰ ἑνάμισι χρόνο ὡς ἐρευνητὴς γιὰ τὴν Διεθνῆ Ἀμνηστεία, καλύπτοντας χῶρες ὅπως ἡ Ἑλλάδα τὴν περίοδο τῆς Δικτατορίας, τὸ Ἰρὰκ καὶ ἡ Ἰνδονησία. Στὴ συνέχεια ἐργάστηκε διαδοχικὰ ὡς ἐπιπλοποιός, ἐργολάβος οἰκοδομῶν καὶ ἀρχιτέκτων σχεδιαστής. Ὅταν, τὴ δεκαετία τοῦ ’90, ἡ ἀρχιτεκτονικὴ σὰν ἐπάγγελμα ἄρχισε νὰ φθίνει, δούλεψε γιὰ δυόμισι χρόνια σὰν ταχυδρόμος στὸ ἀνατολικὸ Λονδῖνο πρὶν ξαναρχίσει τίς ἀκαδημαϊκὲς σπουδὲς στὸ Κολλέγιο Κὶνγκς τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Λονδίνου τὸ 1992, ὅπου σπούδασε Κλασική, Βυζαντινὴ καὶ Νεοελληνικὴ Γλῶσσα καὶ Φιλολογία ὁλοκληρώνοντας τίς μεταπτυχιακὲς σπουδές του.

Μιὰ ἐπεξεργασμένη μορφὴ τῆς διδακτορικῆς διατριβῆς τοῦ Ἄντονυ Χὶρστ μὲ τίτλο Ὁ Θεὸς καὶ τὸ Ποιητικὸ Ἐγώ κυκλοφορεῖ ἀπὸ τίς ἀκαδημαϊκὲς ἐκδόσεις Πῆτερ Λὰνγκ[1]  καὶ ἑστιάζει στὴ μελέτη τῆς χρήσης ἀλλὰ καὶ τῆς κατάχρησης τῆς Βιβλικῆς καὶ ἐκκλησιαστικῆς γλώσσας ἀπὸ τὸν Παλαμᾶ, τὸν Σικελιανὸ καὶ τὸν Ἐλύτη. Στὸ ἔργο αὐτὸ ὁ ἐρευνητὴς δὲν περιορίζεται στὸν συνηθισμένο ἐξαντλητικὸ ἐντοπισμὸ τῶν πηγῶν καὶ τὴν στεγνὴ ἀπαρίθμηση τῶν ἀναφορῶν ὅπως κάνουν πολλὲς μελέτες στὸ χῶρο αὐτό. Ἀξιοποιῶντας τίς γερές του βάσεις στὴ Θεολογία, ὁ Χὶρστ κάνει πρῶτα χρήσιμες ἀποσαφηνίσεις τῶν ὅρων χριστιανικὴ καὶ θρησκευτικὴ ποίηση, κάτι ποὺ μέχρι τώρα συχνὰ παραμένει συγκεχυμένο ὅσον ἀφορᾷ τοὺς παραπάνω τρεῖς ποιητές. Ἔτσι προχωράει πέρα ἀπὸ τὴν στεγνὰ ἀκαδημαϊκὴ καταμέτρηση καὶ παραπομπή, ἀναζητῶντας τὴ λειτουργία τῶν θρησκευτικῶν κειμένων στὸ νέο κειμενικὸ περιβάλλον γιὰ μᾶς δείξει πῶς οἱ τρεῖς ἕλληνες ποιητὲς ἀντιλαμβάνονται τὸ ἀντικείμενο τῆς ποίησης μὲ θρησκευτικὸ πνεῦμα ὅπως τὸ ὅριζε καὶ ὁ Ἔλιοτ τὸ 1935. [2]   Ἐπιμένει ὅμως νὰ διευκρινίσει ὅτι θρησκευτικὸ πνεῦμα δὲν σημαίνει ἀπαραίτητα καὶ χριστιανικὸ πνεῦμα καὶ ὅτι συχνὰ οἱ οἰκειοποιήσεις τοῦ χριστιανικοῦ λεξιλογίου ἀπό τοὺς Παλαμᾶ, Σικελιανὸ καὶ Ἐλύτη, ὁδηγεῖ σὲ μιὰ σύντηξη Χριστιανισμοῦ καὶ παγανισμοῦ στὴν ὁποία τὸ Ποιητικὸ Ἐγὼ πρωταγωνιστεῖ μὲ στόχο τὴν ἐπανεκτίμηση ἢ καὶ ἀνατροπὴ τῶν Βιβλικῶν καὶ λειτουργικῶν πηγῶν τους.[3]

 

Ἀλεξάνδρεια, Ντάρελ, Καβάφης

Γιὰ ἕνα χρόνο, ὡς μεταδιδακτορικὸς ὑπότροφος στὸ Πρίνστον (1999-2000), ὁ Χὶρστ μελέτησε τὰ «βυζαντινὰ» ποιήματα τοῦ Καβάφη σὲ σχέση μὲ τὴν πολιτικὴ ἱστορία τῆς ἐποχῆς ποὺ γράφτηκαν, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀμφίσημη στάση τοῦ ποιητῆ ἀπέναντι στὸ Βυζάντιο.[4] Ἀμέσως μετὰ δίδαξε στὸ Ἰνστιτοῦτο Βυζαντινῶν Σπουδῶν τοῦ Πανεπιστημίου Κουὴνς τοῦ Μπέλφαστ γιὰ δέκα χρόνια. Τὸ 2004 ἐπιμελήθηκε μαζὶ μὲ τὸν Μάϊκλ Σὶλκ ἕναν τόμο γιά τὴν Ἀλεξάνδρεια μέσα ἀπὸ τοὺς αἰῶνες καὶ μέσα ἀπὸ τὰ κείμενα, ἀπὸ τὸν Καλλίμαχο μέχρι τὸν Καβάφη, τὸν Ντάρελ καὶ τὸν Ἔλιοτ (Ἀλεξάνδρεια, Πραγματικὴ καὶ Φανταστική),[5] ἐνῶ, τὸ 2014, μὲ τὸν Πάτρικ Σάμον ἐπιμελήθηκε ἕναν τόμο γιὰ τὴν ἱστορία καὶ τὴν κουλτούρα τῶν Ἰονίων Νήσων. [6]

Ἀπὸ τίς δημοσιεύσεις τοῦ Χὶρστ ξεχωρίζει ἡ ἐπιμέλεια τῶν ποιημάτων τοῦ Καβάφη γιὰ τὸν δίγλωσσο συγκεντρωτικὸ τόμο The Collected Poems ποὺ ἐξέδωσε τὸ 2007 ἡ σειρὰ Παγκόσμιων Κλασικῶν της Ὀξφόρδης τοποθετώντας τὸν Καβάφη δίπλα στὸν Ὅμηρο καὶ τὸν Βιργίλιο ἀλλὰ καὶ κλασικοὺς συγγραφεῖς ὅπως ὁ Ἰούλιος Βέρν καὶ ὁ Ντοστογιέφσκι. Ὁ Καβάφης εἶναι ὁ πρῶτος Ἕλληνας συγγραφέας ποὺ ἐκδίδει ἡ σειρὰ τῆς Ὀξφόρδης μετὰ τὸν Λουκιανό. Γιὰ τὴν ἔκδοση αὐτὴ ὁ Χὶρστ ἀκολούθησε τὴ στίξη καὶ τὴν ὀρθογραφία ὅπως τὴ βρίσκουμε στὴν τελευταία ἰδιωτικὴ ἐκτύπωση του κάθε ποιήματος ποὺ κυκλοφόρησε ὁ ἴδιος ὁ Καβάφης, ἀκολουθῶντας τὴν εὐρέως ἀποδεκτὴ ἀπὸ τοὺς ἀγγλόφωνους ἐπιμελητὲς μέθοδο τοῦ σεβασμοῦ ἀπέναντι στὶς «τελευταῖες διακριτὲς προθέσεις» τοῦ δημιουργοῦ. Μέθοδος πού, ὅπως ἐπισημαίνει ὁ Χίρστ, στὴν περίπτωση τοῦ Καβάφη εἶναι εὔκολο νὰ ἐφαρμοστεῖ, ἐφόσον ἐξέδιδε ὁ ἴδιος τὰ ποιήματά του. Ἔτσι μᾶς παραδίδει τὸ Καβαφικὸ ἔργο χωρὶς τὴν ὁμογενοποίηση καὶ τὸν ἐκμοντερνισμὸ ποὺ ἐπιβλήθηκε προοδευτικὰ στὶς ἐκδόσεις τῆς Ρίκας Σεγκοπούλου (1935) καὶ τοῦ Γιώργου Σαββίδη (1963 καὶ 1991). (περισσότερα…)