Σέημους Χήνυ

Seamus Heaney, Ὑστερόγραφο

*

Καί κάποια στιγμή βρές χρόνο νά ὁδηγήσεις δυτικά
Στήν κομητεία Clare, κατά μῆκος τῆς Ἀκτῆς Flaggy,
Σεπτέμβρη ἤ Ὀκτώβρη, ὅταν ὁ ἄνεμος
Καί τό φῶς αλληλοσυμπληρώνονται
Ἔτσι πού ὁ ὠκεανός ἀπ’ τή μιά πλευρά εἶναι ἄγριος
Μέ ἀφρούς και λάμψη, καί στήν ἐνδοχώρα ἀνάμεσα στίς πέτρες
Ἡ ἐπιφάνεια μιᾶς γκρίζας τοῦ σχιστόλιθου λίμνης ἀνάβει
Ἀπό τό γήϊνο ἄστραμμα ἑνός κοπαδιοῦ κύκνων
Μέ τά φτερά τους τραχιά καί ἀνακατωμένα, λευκό πάνω στό λευκό,
Τά πλήρως ἐνήλικα πεισματάρικα, ὅπως μοιάζουν, κεφάλια τους
Χωμένα ἤ ὀρθά στήν κορυφή τους ἤ ἀπασχολημένα κάτω ἀπ’ τά νερά.
Μάταιο νά σκεφτείς πως θά παρκάρεις καί θά τό ἀπαθανατίσεις
Πιό βαθιά. Δεν εἶσαι οὔτε κεῖ οὔτε ἐδῶ
Μιά βιασύνη ἀπ’ ὅπου γνωστά καί παράξενα πράγματα περνοῦν
Λές ἔρχονται μεγάλα μαλακά ραπίσματα ἀπ’τίς πλευρές τοῦ ἁμαξιοῦ
Καί ἀδράχνουν τήν καρδιά ἀφρούρητη καί τήν παρασύρουν ὀρθάνοιχτη.

(Ἀπό τήν συλλογή Τhe Spirit Level, 1996)

Μετάφραση Νατάσα Κεσμέτη

*

*

*

Seamus Heaney, Ο Άγιος Κέβιν και το κοτσύφι

*

Μετάφραση – Σχόλια: Δήμητρα Φιλιπποπούλου

~.~

Κι ύστερα ήταν ο Άγιος Κέβιν και το κοτσύφι.
Ο άγιος γονατίζει, χέρια εκτεταμένα μέσα
στο κελί του, μα το κελί είναι στενό, οπότε

η μια παλάμη, γυρισμένη προς τα πάνω, βγαίνει έξω, στέρεη,
σαν το δοκάρι του σταυρού, όταν ένα κοτσύφι κατεβαίνει,
κάθεται μέσα της και βολεύεται για να γεννήσει.

Ο Κέβιν νιώθει τα ζεστά αυγά, το μικρό στήθος, το κρυμμένο
τακτοποιημένο κεφάλι και τα νύχια, κι όπως ανακαλύπτει πως είναι πλεγμένος
στο δίκτυο μέσα της αιώνιας ζωής,

συγκινείται και το συμπονά: Τώρα πρέπει να κρατήσει το χέρι του
σαν κλαδί έξω στον ήλιο και τη βροχή για εβδομάδες
μέχρι να βγούνε τα μικρά από τ’ αυγό, να φτερωθούν και να πετάξουν. (περισσότερα…)

Ο Seamus, o Χάρης και το Nobel

*

Από αναγνώστριά μας λάβαμε και δημοσιεύουμε την παρακάτω επιστολή. — ΝΠ

~.~

Κύριε Διευθυντά,

Με αφορμή την προχθεσινή επέτειο της εκδημίας του νομπελίστα Ιρλανδού ποιητή Seamus Heaney, θα ήθελα να αναφερθώ σε μία παρεξήγηση που έχει δημιουργηθεί σχετικά με τους συνταξιδιώτες του όταν περιηγήθηκε την Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1995, όπου και πληροφορήθηκε τη βράβευσή του με το Νομπέλ Λογοτεχνίας εκείνης της χρονιάς κατά ένα περιπετειώδη τρόπο.

Όπως φρόντισε κι ο ίδιος να το διαδώσει με συχνές συνεντεύξεις, ο Σέιμους Χήνυ, που απεβίωσε στις 30 Αυγούστου 2013, εκείνες τις μέρες του Οκτώβρη βρισκόταν για πρώτη φορά διακοπές στην Ελλάδα. Επισκεπτόταν όλους τους μυθικούς τόπους που έθρεφαν ακόμη τη φαντασία πολλών δυτικών, αρχής γενομένης από την Ακρόπολη. Κι ενώ η Σουηδική Ακαδημία και όλος ο κόσμος τον έψαχνε, αυτός απολάμβανε τις διακοπές του στην Πελοπόννησο, όπως είχε δηλώσει στο Βήμα:

«Πρώτη φορά επισκέφθηκα την Πελοπόννησο το 1995 και καθώς περνούσαμε απ’ όλα αυτά τα μέρη με τις μυθικές ονομασίες –το Αργος, τη Νεμέα, όπου ο Ηρακλής πάλεψε με το λιοντάρι– δυσκολευόμουν να πιστέψω ότι ήταν αληθινά. Οταν μπήκαμε στην Αρκαδία, ο δρόμος ήταν σκεπασμένος από μήλα –θα είχαν πέσει από κάποιο φορτηγό– και εμείς τα πατήσαμε με το αυτοκίνητο, τα λιώσαμε. Αυτό μου φάνηκε σαν οιωνός, ένας καλός οιωνός, και κάτι σαν ευλογία – όχι όπου κι όπου, στην Αρκαδία! Στην Πύλο, μάθαμε ότι με έψαχνε όλος ο κόσμος, της Σουηδικής Ακαδημίας συμπεριλαμβανομένης. Το τέλος εκείνου του ταξιδιού με βρήκε σ’ ένα ελικόπτερο, να πετάω προς την Αθήνα, νιώθοντας μάλλον ταραγμένος, αλλά και ευγνώμων που είχα τον χρόνο να ανασυνταχθώ». (περισσότερα…)

Κωστής Παλαμάς – Ουίλλιαμ Μπ. Γέητς, παράλληλοι

*

Αφιέρωμα του ΝΠ στον Ουίλλιαμ Μπ. Γέητς   [ 6 / 6 ]

~.~

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ – ΟΥΙΛΛΙΑΜ ΜΠ. ΓΕΗΤΣ, ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ

του ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Οι “τύχες” του Ουίλλιαμ Μπάτλερ Γέητς στην Ελλάδα δεν ανήκουν στις αξιοζήλευτες. Ο Ιρλανδός μεταφράζεται καθυστερημένα, αποσπασματικά και, το κυριότερο, προβληματικά. Καθυστερημένα, επειδή ποίημα δικό του μεταφράζεται πρώτη φορά στα ελληνικά μόλις στα 1941, από την Μελισσάνθη στα Νεοελληνικά Γράμματα, δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Γέητς και σχεδόν δυο δεκαετίες μετά το Βραβείο Νομπέλ που του απονέμεται στα 1923[1]. Αποσπασματικά, διότι τα ογδόντα αυτά χρόνια έκτοτε, το ογκωδέστατο έργο του, ποιητικό και άλλο (δραματικό, δοκιμιακό, αφηγηματικό, φιλοσοφικό), αντιπροσωπεύεται στα ελληνικά με μια δεκαριά μόλις αυτοτελείς εκδόσεις και κάποιες σποράδην παρουσίες του σε ανθολογήματα και περιοδικά, σχεδόν όλες ολιγοσέλιδες. Προς σύγκριση, μόνο από το 2010 και εντεύθεν έχουμε πάνω από τριάντα ελληνικές εκδόσεις του Λόρκα, άλλες τόσες του Μπρεχτ, δεκαπέντε του Μαγιακόφσκι και δώδεκα του Έλιοτ, ενός ποιητή που στον ίδιο τον αγγλόφωνο κόσμο θεωρείται συνήθως υποδεέστερος του Γέητς. Αποσπασματικές είναι όμως  οι υπάρχουσες μεταφράσεις και εξαιτίας της σύστασής τους. Μεγάλα κομμάτια του γεητσιανού κόρπους, κάποτε περίοδοι ολόκληρες, υποαντιπροσωπεύονται, ενώ τα κρίσιμα συνθετικά ποιήματά του παρουσιάζονται κερματισμένα, με τρόπο που τα συσκοτίζει.

Πρωτίστως όμως, ο Γέητς μεταφράζεται προβληματικά. Τους λόγους για την ανεπάρκεια των ελληνικών μεταφράσεων ώς το 1995 τους απαριθμεί ο Διονύσης Καψάλης στο σχετικό του δοκίμιο: μικρή τριβή με την αγγλόφωνη ποίηση και το ιστορικό της βάθος· ελλιπής γνώση της κλασσικής προσωδίας που κατ’ αποκλειστικότητα χρησιμοποιεί ο Γέητς· περιρρέουσα λογοτεχνική ατμόσφαιρα που απέχει πολύ από το πνεύμα και την ποιητική του[2]. Ατυχώς, τα προβλήματα αυτά δεν λείπουν και από τις (κατά πολύ περισσότερες) μεταφράσεις ποιημάτων του της τελευταίας εικοσιπενταετίας. Αντιθέτως, σε κάποιες είναι οξυμένα.

Τώρα, η φτωχή αυτή ποσοτικά και ποιοτικά μεταφραστική σοδειά επόμενο ήταν να επηρεάσει και την εικόνα του Γέητς που σχηματίστηκε στην Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια. Και αυτή είναι κατά τα ουσιώδη της λειψή και παραπλανητική. Ως επί το πολύ, ο Γέητς μάς συστήνεται ως ποιητής που ανοίγει τον δρόμο προς τον «μοντερνισμό», γενικώς και αορίστως. Ή μας παρουσιάζεται ως κήρυκας ποικίλλων, μεγαλοφάνταστων, κάποτε και συγκεχυμένων «οραμάτων και θαυμάτων», για να θυμηθώ τον Μακρυγιάννη. Όσοι προτιμούν την πρώτη ερμηνεία, τον παραλληλίζουν με τον Κ. Π. Καβάφη. Όσοι επιμένουν στη δεύτερη, τον αντιπαραβάλλουν με τον Άγγελο Σικελιανό[3].

Δίχως άλλο, ο Γέητς έχει κοινά και με τον ένα και με τον άλλο Έλληνα ομότεχνό του. Τα όψιμα βιωματικά ποιήματα του Ιρλανδού, αυτή η εκ βαθέων αντιμέτρηση με το γήρας και τη φθορά, θυμίζουν ενίοτε τον τόνο τον καβαφικό. Αντίστοιχα, η διαρκής πάλη του Γέητς με τους μεγάλους μύθους, ο αγώνας του για την αναμάγευση και την ανανοηματοδότηση του κόσμου, φέρνουν στον νου τον Λευκαδίτη ποιητή. Πολύ περισσότερα είναι όμως αυτά που χωρίζουν τον Γέητς από τους δυο Έλληνες. Την καχυποψία του Καβάφη απέναντι στον ιδεαλισμό λ.χ. ο Γέητς δεν την συμμεριζόταν διόλου. Απεναντίας, ώς το τέλος νοσταλγεί τα μεγάλα ιδεώδη του 19ου αιώνα και μυκτηρίζει τους συμπατριώτες του επειδή τα λησμόνησαν. «Είναι ρωμαντικοί, ρωμαντικοί, ρωμαντικοί!» ανέκραζε ο γέρων Αλεξανδρινός στα 1932 κατακεραυνώνοντας τους Αθηναίους ομοτέχνους του. «We were the last romantics», δήλωνε με μαχητική υπερηφάνεια έναν χρόνο προηγουμένως ο Δουβλινέζος στο αυτοβιογραφικό ποίημά του «Coole Park and Ballylee, 1931». Για τον Γέητς την ιστορία την κινούν πρωτίστως τα πάθη, τα όνειρα, οι ιδέες, τα «ανεξέλεγκτα μυστήρια» – κι αυτά οι λεγόμενοι «Ρεαλιστές», σημειώνει,  δεν έχουν μάτια να τα δουν[4].

Hope that you may understand !
What can books of men that wive
In a dragon-guarded land,
Paintings of the dolphin-drawn
Sea-nymphs in their pearly wagons
Do, but awake a hope to live
That had gone
With the dragons? (περισσότερα…)

Χάρης Βλαβιανός, Τα… τρόπαια μιας διαδρομής

*

Με αφορμή το Κρατικό Βραβείο Ποίησης που απονεμήθηκε στον Χάρη Βλαβιανό τον Ιούνιο του 2020, αλλά και την χρονικά περίπου συμπίπτουσα καταγγελία περί λογοκλοπής κατά του πεζογράφου Αλέξη Σταμάτη, φίλοι του ΝΠ μάς ζήτησαν να καταστήσουμε προσιτά και στο διαδίκτυο τα παλαιά έντυπα δημοσιεύματά μας για την λογοκλοπή στην Ελλάδα.

Θυμίζουμε ότι το 2013 στο πρώτο τεύχος του περιοδικού είχαμε παρουσιάσει μια εκτενέστατη έρευνα για τη λογοκλοπή στην Ελλάδα. Την συνυπέγραφαν οι Κώστας Κουτσουρέλης, Γιώργος Βαρθαλίτης, Κωνσταντίνος Πουλής και Έλενα Σταγκουράκη και είχε συζητηθεί πολύ (η εφημερίδα Τα Νέα  της είχε αφιερώσει ειδικό δισέλιδο, είχε γίνει θέμα σε εκπομπές ραδιοφωνικές, προκάλεσε ποικίλες επώνυμες αντιδράσεις, ενδεικτικά βλ. εδώ, κ.ο.κ.).

Από εκείνη την έρευνα, αναδημοσιεύουμε παρακάτω τις πέντε σελίδες τις αναφερόμενες στον Χάρη Βλαβιανό, συμπληρωμένες με τα, πάμπολλα, νεώτερα στοιχεία που έχουν δει στο μεταξύ το φως της δημοσιότητας.

Τελευταία ενημέρωση: Φεβρουάριος 2025

~.~

Ὁ Χάρης Βλαβιανὸς εἶναι γνωστὸς μὲ πολλὲς ἰδιότητες: ὡς ποιητής, ὡς μεταφραστής, ὡς διευθυντὴς μακρόβιων λογοτεχνικῶν περιοδικῶν, ὡς στέλεχος ἐκδοτικῶν οἴκων. Ἀπ’ ὅλους ὅσοι ἔχουν τὰ τελευταία χρόνια κατηγορηθεῖ ὡς λογοκλόποι, ἡ περίπτωσή του εἶναι ἴσως αὐτὴ ποὺ ἔχει ἀπασχολήσει περισσότερο. Τὸ γεγονὸς ἐξηγεῖται ἀπὸ τὸ ποιὸν καὶ τὸ ποσὸν τῶν καταγγελιῶν.

Στὶς 3 Ἰανουαρίου 2008, μὲ ἐπιστολή του στὸ Βῆμα, ὁ ἀναγνώστης τῆς ἐφημερίδας Παῦλος Θεοδωρόπουλος ἐπισημαίνει ὅτι ἀπόσπασμα τοῦ πρόσφατου, τότε, βιβλίου τοῦ Βλαβιανοῦ «Ποιόν ἀφορᾶ ἡ ποίηση; Σκέψεις γιὰ μιὰ τέχνη περιττή» (Πόλις, 2007), εἶναι μετάφραση «ἀπὸ το πολὺ γνωστὸ δοκίμιο «Can Ρoetry Μatter?» (Graywolf Ρress, 1992) τοῦ Ἀμερικανοῦ ποιητῆ Dana Gioia», παρέθετε δὲ τὰ δύο κείμενα.

Επιστολή Θεοδωρόπουλου για Βλαβιανό, 3.1.2008

Στὴν ἀπαντητική του ἐπιστολὴ στὴν ἐφημερίδα (8.1.2008), ὁ Βλαβιανὸς θὰ παραδεχτεῖ τὴν ἀκρίβεια τῆς καταγγελίας, δικαιολογούμενος ὅτι ὅταν ἀντέγραφε τὸ χωρίο στὶς σημειώσεις του, ἀμέλησε νὰ περιλάβει τὸ ὄνομα τοῦ Τζόια μὲ ἀποτέλεσμα ἀργότερα νὰ τὸ ἐκλάβει ὡς δικό του. Συγχρόνως, θὰ ἐπικαλεστεῖ «τὴ μεταμοντέρνα συνθήκη καὶ τὸ παιχνίδι τῆς διακειμενικότητας», καὶ τὴ ρήση τοῦ Γέητς «εἴμαστε ὅλοι ἀναγκασμένοι νὰ ἀντιγράφουμε ἀντίγραφα».

Στὶς 19 Φεβρουαρίου 2009, τὸ ἰστολόγιο Greek University Reform Forum δημοσιεύει ἠλεκτρονικὴ ἐπιστολὴ ἀναγνώστη του, ὁ ὁποῖος μετὰ ἀπὸ προσωπική του ἔρευνα, ὅπως ἀναφέρει, καὶ παραπέμποντας σὲ ἀγγλόγλωσσες κυρίως διαδικτυακὲς πηγές, ὑποδεικνύει ἄλλα ἕντεκα (11) ἀποσπάσματα (ὁ ἴδιος ὁ ἐπιστολογράφος κάνει λόγο γιὰ «δωδεκάδα») ποὺ ὁ Βλαβιανὸς σὲ δύο βιβλία του παρουσιάζει ὡς δικά του, ἄλλοτε αὐτολεξεὶ καὶ ἄλλοτε παραλλάσσοντάς τα ἐλαφρά. (περισσότερα…)