*

ΚΛΑΣΣΙΚΑ ΑΠΟΣΙΩΠΗΜΕΝΑ

γράφει ο Ηρακλής Δ. Λογοθέτης

Ξελογιάστρα εκ φύσεως, η λογοτεχνία γνωρίζει καλά πως λέγε-λέγε το κοπέλι κάνει την κυρά και θέλει, γι’ αυτό και προσφεύγει τόσο συχνά στα γλυκόλογα. Φυλάει τα δικά της βάζα σε παραπειστικές κρύπτες, ενίοτε μάλιστα δεν επιτρέπει στον ήρωα να βάλει το δάχτυλο σε μέλι προσφάτου εσοδείας αν δεν εξυμνήσει τις αρετές μίας παρελθούσας. Στην περίπτωση αυτή η αφήγηση αναλαμβάνει, ως καταλυτικά μεσιτεύουσα δύναμη, τη διακίνηση της αισθηματικής συνάφειας δύο προσώπων με την παρένθετη εμβολή ενός τρίτου. Έτσι, στις Φλωρεντινές νύχτες (Florentinische Nächte, 1836) του Χάινε, ο Μαξιμιλιανός, παραιτούμενος της αμέσου προσεγγίσεως, εξομολογείται τα αισθήματά του πλαγίως. Διηγείται στη Μαρία μία παλαιότερη ερωτική του περιπέτεια με τη Λωράνς με σκοπό να υποκινήσει τη μιμητική της συμπάθεια και γνωρίζοντας ότι στη δεύτερη από της αληθείας αφήγηση δεν χωρά τρίτο ενεργό πρόσωπο, μνημονεύει την απελθούσα ερωμένη από την απόσταση ασφαλείας που του επιτρέπει να ελπίζει στην εύνοια της παρούσας ακροάτριας. Σ’ αυτόν άλλωστε τον συνδυασμό μίας αισθηματικής αποδρομής και της παραινετικής της υποκαταστάσεως, οφείλεται το ότι επέλεξα τις Φλωρεντινές νύχτες ως βάση της εργασίας μου για την αφηγηματική αποπλάνηση, το σκεπτικό της οποίας σας εξέθεσα πολύ συνοπτικά — κατέληξα απευθυνόμενος στην κυρία Μάρτα Γουόλπολ, πρόεδρο του Institute for Advanced Study στο Χάρβαρντ, αλλά βολιδοσκοπώντας παραλλήλως με κλεφτές ματιές τη νεότερη, ιδιαιτέρως ελκυστική υφισταμένη της, την κυρία Γκουέντολιν Χαμ.

Υπέκυψα δηλαδή στον πειρασμό της διπλής στοχεύσεως, ευελπιστώντας αφενός σ΄ ένα πρώτο θετικό σήμα της κ. Γουόλπολ απέναντι στο αίτημα της υποτροφίας μου και αφετέρου ερευνώντας εάν οι διαθέσεις της κ. Χαμ θα καθιστούσαν την ολοκλήρωση της μελέτης μου στο εν λόγω ινστιτούτο όχι μόνο ανέξοδη αλλά και ευχάριστη. Μοιραίο, καθώς αποδείχθηκε, σφάλμα νεανικής υπεροψίας που υπερτιμώντας τη συνάφεια μεταξύ βλέψεως και βλήματος, προεκτείνει τη γραμμή του ελληνικού ημαρτημένου κάπως ανορθόδοξα, ισοφαρίζοντας την αστοχία των προθέσεων με την ορθή ανάγνωση του τιμήματος. Διότι η κ. Γουόλπολ αντιλαμβανόμενη τα βλέμματά μου προς την υφισταμένη της αντέδρασε μ’ ένα σαφώς ζηλοτυπικό εφέ αφού όταν έσπρωξα τον φάκελο με το σχεδίασμα της εργασίας μου προς το μέρος της, εκείνη επιχειρώντας να τον πάρει έριξε πάνω του με μία νευρική χειρονομία την κούπα του καφέ της. Η κυρία Χαμ πετάχτηκε και, κοιτάζοντάς με απολογητικά, μάζεψε ό,τι μπορούσε να μαζευτεί απλώνοντας μερικά χαρτομάντηλα στο γραφείο αλλά η ζημιά είχε γίνει. Ελπίζω να μη λερωθήκατε, είπε ουδέτερα, αντί συγγνώμης, η πρόεδρος και το ατυχές επεισόδιο έληξε, αν όχι αδιάβροχα πάντως αναίμακτα. (περισσότερα…)

*

Μετάφραση-Σχόλια-Επιμέλεια στήλης
ΦΩΤΗΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Ι

Η ερωτική σκηνή από την Ιστορία Δύο Εραστών
(1444)

Ένα από τα δημοφιλέστερα μυθιστορήματα του 15ου αιώνα ήταν η Ιστορία Δύο Εραστών  του Σιεννέζου συγγραφέα Αινεία Σύλβιου Βαρθολομαίου Πικκολομίνι (μετέπειτα Πάπα Πίου Β’). H Ιστορία Δύο Εραστών (Historia de Duobus Amantibus) είναι ένα επιστολικό μυθιστόρημα που αφηγείται τον φλογερό και παράνομο έρωτα της Λουκρητίας, μιας παντρεμένης γυναίκας, και του Ευρύαλου, ενός ανερχόμενου ευγενούς. Χίλια-μύρια εμπόδια στήνονται ανάμεσα στους ερωτευμένους, αλλά κάποια στιγμή κατορθώνουν να έλθουν σε σωματική επαφή. Το απόσπασμα περιγράφει αυτήν τη σκηνή:

«Η Λουκρητία φορούσε μια ελαφριά ρόμπα η οποία κολλούσε στο σώμα της δίχως καμία πτύχωση, δεν έκρυβε ούτε το στήθος ούτε τους γοφούς της και αναδείκνυε τα άκρα της όπως ακριβώς ήταν. Ο λαιμός της ήταν κατάλευκος, τα μάτια της έλαμπαν σαν τον ήλιο, το βλέμμα της ήταν χαρούμενο, το πρόσωπό της ζωντανό και τα μάγουλά της σαν κρίνοι ανακατεμένοι με κατακόκκινα τριαντάφυλλα. Γέλιο γλυκό και σεμνό γέμιζε το στόμα της. Το ντεκολτέ της ήταν βαθύ και τα στήθη της φούσκωναν σαν ρόδια, έτσι που καθένας θα λαχταρούσε να τα αγγίξει.

Ο Ευρύαλος δεν μπορούσε πια να συγκρατηθεί, ξέχασε τον φόβο του και παραμέρισε κάθε σεμνότητα. Πλησίασε κοντά της και είπε: ‘‘Επιτέλους, ας απολαύσουμε τον έρωτά μας’’ και ταίριαξε τις πράξεις του με τα λόγια του. Όμως εκείνη αντιστεκόταν και παρακαλούσε γα την τιμή και την υπόληψή της, επιμένοντας ότι η αγάπη τους δεν απαιτούσε τίποτα περισσότερο από λόγια και φιλιά. Σε αυτό, ο Ευρύαλος χαμογέλασε: ‘‘Είναι γνωστό ότι ήρθα εδώ ή όχι; Αν είναι, δεν υπάρχει κανένας που δεν θα υποψιαστεί το χειρότερο, και είναι τόσο ανόητο να χάνεις τη φήμη σου για το τίποτα. Αν πάλι πράγματι κανείς δεν γνωρίζει ότι ήρθα εδώ, τότε δεν θα το μάθει ούτε κι αυτό. Ζούμε μια υπόσχεση αγάπης και προτιμώ να πεθάνω προτού τη στερηθώ’’ .

‘‘Μα είναι λάθος!’’ , φώναξε εκείνη, και αυτός απάντησε: ‘‘Λάθος είναι να μην αξιοποιούμε τα καλά πράγματα όταν μας δίνονται. Θα αφήσω μήπως να χαθεί η ευκαιρία που αναζητούσα τόσο καιρό και επιθυμούσα τόσο διακαώς;’’ . Της άρπαξε το φόρεμα, και αφού η Λουκρητία αντιστάθηκε χωρίς επιθυμία να επικρατήσει, εκείνος υπερίσχυσε εύκολα». (περισσότερα…)