*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

~.~

«Πετυχαίνεις περισσότερα όταν είσαι ευγενικός και
οπλισμένος παρά όταν είσαι μόνο ευγενικός.»
AL CAPONE

1.

Η σημερινή κατάρρευση της ΕΕ πηγάζει από τη σύγχυση που τρέφει σχετικά με τη φύση της εξουσίας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ήθελαν να πιστεύουν^[1](;) ότι η ηθική στάση μπορεί να υποκαταστήσει την υλική δύναμη και τα νομικά πλαίσια μπορούν να περιορίσουν τους δρώντες που δεν αναγνωρίζουν κανέναν νόμο παρά μόνο τη δύναμη.

Προφανώς πρόκειται για μια απόλυτη φιλελεύθερη αντίληψη (δεν την ορίζω ως πολιτική διότι ο φιλελευθερισμός δεν έχει τίποτε σχετικό με το Πολιτικό)^[2]. Ο ιστορικός φιλελευθερισμός[3] που εγκαθιδρύθηκε με πλείστους πολέμους, με ποταμούς αίματος και σφαγές αθώων αρνείται να παραδεχθεί την απλή ρήση του Μαρά, που έμεινε στην ιστορία ως «παράδοξο του Μαρά και το οποίο αποτελεί το απόλυτο λογικό και πραγματικό όριο της φιλελεύθερης πολιτικής φιλοσοφίας:

«Η ελευθερία πρέπει να επιβληθεί με τη βία και έχει έρθει η στιγμή να οργανωθεί προσωρινά ο δεσποτισμός της ελευθερίας για να συντρίψει τον δεσποτισμό των βασιλιάδων»^[4].

Ο φιλελευθερισμός δεν μπορεί να δράσει πολιτικά αν δεν μεταμφιεστεί. Αν μεταμφιεστεί προσαρμοζόμενος στην πραγματικότητα, προδίδει τις αρχές που διακηρύττει ότι πιστεύει. Αν φωνασκεί ότι τις σέβεται, ενώ στην πράξη δρα πολιτικά, ψεύδεται ασύστολα και κοροϊδεύει τους κυριαρχούμενους, με τη βοήθεια ενός μηχανισμού παραγωγής ψευδαισθήσεων, ο οποίος, στις μέρες μας, είναι τόσο ισχυρός που συναγωνίζεται –αν δεν τους έχει ξεπεράσει– επάξια τους αντίστοιχους των «ολοκληρωτικών» καθεστώτων».

Η νομιμότητα (ακριβώς όπως θεωρεί ο Μακιαβέλλι και τελείως αντίστροφα απ’ ότι πιστεύει ο Καντ) δεν είναι προϋπόθεση, αλλά προϊόν του πολιτικού αγώνα. Ο νόμος είναι τυπική έκφραση της κατίσχυσης.

 

2.

Οι ευρωπαϊκές αρχηγεσίες συνεχίζουν και σήμερα να διαχειρίζονται τη σχέση τους με τις ΗΠΑ με τον ίδιο τρόπο από τότε που αποφάσισαν, λόγω της αδυναμίας τους^[5], να βρουν έναν τρόπο συνύπαρξης μεταξύ τους, αναγνωρίζοντας την απόλυτη κυριαρχία των ΗΠΑ εντός του οικοδομήματος της Δύσης. Η ύπαρξη συγκυριακών σπασμών –κυρίως ρητορικών– ορισμένων χωρών που ανήκουν στην ΕΕ (της γκωλικής Γαλλίας κυρίως) για την απόκτηση κάποιων βαθμών ελευθερίας της ΕΕ, δεν αλλάζει σε τίποτε το λειτουργικό πλαίσιο της σχέσης ΕΕ-ΗΠΑ. Η ΕΕ είναι στα μάτια των ίδιων των ευρωπαϊκών αρχηγεσιών ένας κατ’ εξοχήν εμπορικός οργανισμός. Η ΕΕ απαρτίζεται από εμπόρους στη συνείδηση και στη συμπεριφορά^[6]. Οι ΗΠΑ ως πρώτοι συμμετέχοντες στο πλανητικό παιχνίδι του καταμερισμού ισχύος.

Όλα τα παραπάνω αναφέρονται προκειμένου να τεθεί, από τη μεριά μας, το πλαίσιο από το οποίο ασκούμε κριτική στη στάση των ευρωπαϊκών αρχηγεσιών έναντι του τρόπου που πολιτεύεται ο Τραμπ και η ομάδα MAGA. Οι ευρωπαϊκές αρχηγεσίες αντιμετωπίζουν την πολιτική δασμών του Τραμπ^[7]  ως οικονομικό πρόβλημα που θα θίξει το εμπόριό τους! Αρνούνται να αντιληφθούν ότι ο Τραμπ, αντιθέτως, χρησιμοποιεί τους δασμούς ως απόλυτο πολιτικό μέσο που στοχεύει να διατηρήσει, όχι την μονοκρατορία των ΗΠΑ, αλλά τουλάχιστον την πρωτοκαθεδρία στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. «Δεν είναι φυσιολογικό για τον κόσμο να έχει μια μονοπολική δύναμη. Ήταν μια ανωμαλία, προϊόν του τέλους του Ψυχρού Πολέμου, αργά ή γρήγορα θα είχαμε επιστρέψει σε έναν πολυπολικό κόσμο» υποστηρίζει ο Υπουργός των Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο^[8].

Ο στόχος δεν είναι η ηγεμονία, αλλά η υπεράσπιση της πρωτοκαθεδρίας. «Οι ΗΠΑ πρέπει να προσαρμοστούν σε έναν κόσμο αυτοκρατοριών ή δυνάμεων που επιδιώκουν οπορτουνιστικά τα δικά τους συμφέροντα […] τώρα η πραγματικότητα του παγκόσμιου συστήματος είναι αυτή»^[9], σημειώνει ο Elbridge A. Colby τρίτος στην ιεραρχία του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ δεν πρέπει πλέον να είναι το σύστημα, αλλά να παραμείνουν στο σύστημα.

Αυτό το επιχειρούν προσπαθώντας κατ’ αρχάς να διαλύσουν το καθεστώς της παγκοσμιοποίησης, στου οποίου τη δημιουργία η συμβολή των ΗΠΑ του ήταν καθοριστική. Ενός καθεστώτος που βρίθει φιλελεύθερων στοιχείων, οριζοντίων και ενιαίων κανόνων αλλά και οικουμενικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, το οποίο αντί να ευνοήσει τη μεγάλη φιλελεύθερη χώρα ανέδειξε ως αντίπαλο δέος την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας που μόνο φιλελεύθερη δεν μπορεί να ονομαστεί και η οποία «σχίζει τα ιμάτιά της» υπέρ των κανόνων της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης προεξαρχόντος του «ελεύθερου εμπορίου». Το σύνολο σχεδόν των επικρίσεων κατά του Τραμπ προέρχεται από θεσμούς και αναλυτές που υπηρετούν θεωρητικά και πρακτικά τη φιλελεύθερη οικονομική σκέψη και από πολιτικούς χωρών που εξακολουθούν να συλλογίζονται με τις αναλυτικές κατηγορίες της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης! Όλοι αυτοί οι επικριτές βρίσκονται παγιδευμένοι στο παρελθόν της παγκοσμιοποίησης και θα ήθελαν οι εξελίξεις στο παγκόσμιο γίγνεσθαι να είναι γραμμική προέκταση του παρελθόντος. Ποιες θα είναι οι μελλοντικές πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις δεν μπορεί να ειπωθεί τούτη τη στιγμή. Όμως σίγουρα το καθεστώς της παγκοσμιοποίησης όπως το γνωρίσαμε τα τελευταία 40-50 χρόνια δεν υπάρχει καμία περίπτωση να συνεχίσει να υπάρχει. Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία που η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με το τέλος των οικονομικών παγκοσμιοποιητικών διαδικασιών[10] αποδεικνύοντας για ακόμη μια φορά το κοινωνικό και πολιτικό χαρακτήρα των οικονομικών διαδικασιών και την εμμένεια της κεφαλαιοκρατικής σχέσης.

///

[1] Οι ευρωπαϊκές αρχηγεσίες κατ’ αρχάς αυταπατούν(σαν) τον εαυτό τους και στη συνέχεια εξαπατούν(σαν) όλους τους ευρωπαίους πολίτες. Η εξαπάτηση του εαυτού είναι προϋπόθεση για την εξαπάτηση των άλλων.

[2] Και μόνο η ιδέα του οικουμενικού δικαιώματος καθιστά τον φιλελευθερισμό ασύμβατο με την καθαυτή πολιτική σκέψη. Χαρακτηριστικό είναι το απόφθεγμα του Σ. Μπωντλαίρ: «Στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του ανθρώπου ξέχασαν δύο δικαιώματα: της αντίρρησης και της φυγής».

[3] Αλλά και η φιλελεύθερη σκέψη (από τον Grotius έως τον Hayek ) βρέθηκε πάντοτε κατά παράδοξο τρόπο να υπερασπίζεται πολέμους που συνεχώς διεξάγονται στο όνομα της ειρήνης ή να υπερασπίζεται τη δουλεία στο όνομα της ελευθερίας (ΗΠΑ).

[4] F. Furet- D.Richet, Η Γαλλική Επανάσταση, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1997, σ. 252.

[5] Κ. Μελάς, Η μειωμένη ισχύς των ευρωπαϊκών δυνάμεων είναι ο βασικός λόγος της δημιουργίας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος  https://www.kostasmelas.gr/2019/10/blog-post_19/

[6] «Μόνο τρία αξιοσέβαστα όντα υπάρχουν: ο ιερέας, ο πολέμαρχος, ο ποιητής. Γνωρίζω, σκοτώνω και δημιουργώ», υποστηρίζει Σ. Μπωντλαίρ.

[7] Κ. Μελάς, Η παράδοση της Ευρώπης στον Τραμπ, https://slpress.gr/politiki/i-paradosi-tis-evropis-ston-trab/

[8] «Secretary Marco Rubio with Megyn Kelly of The Megyn Kelly Show», The United States Department of State, 30/1/2025.

[9] «To Consider the Nomination of Mr. Elbridge A. Colby To Be Under Secretary of Defense for Policy», U.S. Senate, Armed Service Committee, 4/3/2025, p. 107.

[10] H. James, Tο τέλος της παγκοσμιοποίησης. Μαθήματα από τη μεγάλη ύφεση, Εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη, 2002.

///

*

*

*