Το νέο βαθύ κράτος των ΗΠΑ;

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Είναι γνωστό ότι με το προσωνύμιο Big Tech χαρακτηρίζονται οι μεγάλες επιχειρήσεις του τεχνολογικού τομέα με έδρα τις ΗΠΑ, και συγκεκριμένα οι Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft και Nvidia. Λόγω της θέσης τους και της επίδρασης που ασκούν στις οικονομικές τεχνολογικές, πολιτιστικές, κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ θεωρούνται μέρος αυτού που έχουμε συνηθίσει να ονομάζουμε βαθύ κράτος. Οι ιδιοκτήτες τους και τα πρόσωπα που τις διοικούν είναι από τα πλέον ισχυρά άτομα των ΗΠΑ και του κόσμου ολόκληρου δεδομένου ότι ασκούν μια σχεδόν μονοπωλιακή πολιτική, όχι μόνο στον τομέα των επιχειρηματικών συναλλαγών αλλά και στην κατεύθυνση που λαμβάνει η τεχνολογική έρευνα.

Από τις αρχές περίπου του 2000 έχει σχηματισθεί και μια άλλη ομάδα επιχειρήσεων που ασχολούνται με την τεχνολογία η οποία έχει λάβει το όνομα Ομάδα PayPal[1]. Η έκφραση Ομάδα PayPal προσδιορίζει την ομάδα των επιχειρηματιών και των επενδυτών η οποία, ξεκινώντας από την εμπειρία της ίδρυσης της PayPal στα τέλη της δεκαετίας του ’90, αποτελεί ένα ισχυρό δίκτυο αποτελεσματικότητας και ισχύος σε τεχνολογικό και οικονομικό επίπεδο. Και όλο και περισσότερο, στο πολιτικό. Από αυτό το δίκτυο, οι κύριοι εκφραστές είναι ξεκάθαρα οι Πέτερ Τιλ και Έλον Μασκ, αλλά δίπλα τους υπάρχει μια πελώρια αυλή εργαζομένων και συνεργατών.

Δισεκατομμύριο μετά το δισεκατομμύριο, ανάμεσα σε λίγο πολύ αυτοσχέδια σλόγκαν όπως Μεγάλα Δεδομένα (Big Data), Επαυξημένη Νοημοσύνη (Intelligence Amplification), Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence), αυτό που συμβαίνει είναι ότι η Ομάδα PayPal γίνεται το βαθύ κράτος των ΗΠΑ. Βασικά μέλη αυτής της Ομάδας όπως ο Τιλ (ιδρυτής της Palantir) και ο Πάλμερ Λάκεϋ (ιδρυτής της Anduril), είναι υποστηρικτές ενός οράματος σύμφωνα με το οποίο η αμερικανική τεχνολογία πρέπει να υπηρετεί την εθνική ασφάλεια αντί να επεκταθεί σε αντίπαλες αγορές, κυρίως του κινεζικού αντίπαλου.

Κατά το όραμα του Τιλ, υπάρχουν δύο τύποι εχθρών: ο πρώτος συμπίπτει με τις εταιρείες τεχνολογίας που αντιπροσωπεύει η Google, οι εμποτισμένες με διαφημιστικά σλόγκαν και υποκρισία. Το δεύτερο, αφορά τις παραδοσικές εταιρείες-ζόμπι της πολεμικής βιομηχανίας που επιβιώνουν με δημόσιο χρήμα χωρίς να προσφέρουν και να καταφέρνουν ουσιαστικά τίποτα. Η Ομάδα PayPal, στον δρόμο της να γίνει βαθύ κράτος, θέλει να αντικαταστήσει και τους δύο αυτούς τύπους. Για τον λόγο αυτό, επενδύει στην παραγωγή τόσο σε λογισμικό πεδίο όσο και σε υλισμικό.

Ο Τιλ και η εταιρεία του η Palantir[2] έχουν χτίσει εδώ και χρόνια μια αφήγηση περί ισχυρής σύνδεσης μεταξύ τεχνολογίας και άμυνας, με επίκεντρο την ιδέα ότι η Silicon Valley πρέπει να επιλέξει να στηρίξει τις Ηνωμένες Πολιτείες, πρέπει να γίνει πατριωτική, σε μια εποχή που ο ανταγωνισμός με την Κίνα εντείνεται. Ο Τιλ εξέφρασε δημόσια την απογοήτευσή του τον Αύγουστο του 2019 σε ένα καυστικό άρθρο στους New York Times[3], στο οποίο κατηγόρησε τον ορκισμένο εχθρό του, την Google, ότι βάζει τα οικονομικά της συμφέροντα στην Κίνα πάνω από εκείνα της εθνικής ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο ίδιος επέκρινε σκληρά το ερευνητικό κέντρο τεχνητής νοημοσύνης που εγκαινιάστηκε με φανφάρες εκείνους τους μήνες από την Google στο Πεκίνο, και συνεργάζεται σιωπηρά με τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό.

Ο Τιλ πόνταρε στον Τραμπ το 2016, κέρδισε και από τότε εργάζεται για να φέρει την επιχείρησή του Palantir στο επίκεντρο των πολιτικών διεργασιών, πράγμα που μεταφράζεται πρωτίοστως σε συμβόλαια με το αμερικανικό δημόσιο. Επομένως, νιώθει αρκετά δυνατός για να σφυροκοπά τους αντιπάλους του κατά το μοτίβο: οι εχθροί μας στη Google κάνουν έρευνα μαζί με τους Κινέζους, βοηθούν τον κινεζικό στρατό και μετά μας πουλάνε ηθική στις Ηνωμένες Πολιτείες;

Αυτά είναι επιχειρήματα που σίγουρα ο Τιλ, έχει επαναλάβει αρκετές φορές στον ίδιο τον Τραμπ και στο περιβάλλον του. Και πάνω απ’ όλα, είναι θέματα που γίνονται όλο και πιο σημαντικά για τον επενδυτικό σχεδιασμό που πραγματοποιείται μέσω της Palantir και των διαφόρων funds που συνεργάζονται μαζί του προσφέροντάς του κεφάλαια. Σε αυτό τον επενδυτικό σχεδιασμό συμμετέχουν εταιρείες όπως η SpaceX του Έλον Μασκ, η οποία μαζί με την Palantir αυξάνουν δραματικά την επιρροή τους στη Ομάδα PayPal.

Αυτό το πλαίσιο επενδυτικού σχεδιασμού υπογραμμίζει το όραμα μιας τεχνολογίας που έχει κατασκευαστεί ειδικά για την άμυνα των ΗΠΑ, σε αντίθεση με τον κοσμοπολιτισμό της Silicon Valley, η οποία σύμφωνα με τον Τιλ προσποιείται ότι είναι ανιθαγενής δεδομένου ότι δραστηριοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις στην εθνική ασφάλεια.

Για να αλλάξουν τον τρόπο κατανομής των δημοσίων πόρων, η Palantir και η SpaceX έχουν επανειλημμένα προσφύγει δικαστικώς κατά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στο σύστημα των κρατικών προμηθειών, ανοίγοντας τον δρόμο και σε άλλες εταιρείες. Εν τω μεταξύ, τμήματα του βαθέος κράτους, όπως υψηλόβαθμοι αφυπηρετήσαντες στρατιωτικοί, προσελκύονται από την εταιρεία SpaceX, της οποίας τα προγράμματα είναι τόσο επιτυχημένα ώστε δεν γίνεται να αποκλειστούν.

Οι πολεμιστές της Ομάδας PayPal εισπράττουν δημόσιο χρήμα, αλλά δεν εξαρτώνται αυστηρά από το δημόσιο χρήμα: όσο οι εταιρείες τους παράγουν ένα προϊόν για το οποίο δεν υπάρχει πραγματικός ανταγωνισμός, η ανισορροπία στις σχέσεις με την κυβέρνηση είναι υπέρ τους. Σε μια εποχή που η Αμερική χωρίς τη SpaceX θα ήταν πίσω από την Κίνα στο διάστημα, η δύναμη της SpaceX είναι ακαταμάχητη.

Πλέον, ο κόσμος των venture capital των ΗΠΑ επανατοποθετείται σε σχέση με τις τοποθετήσεις και τα επενδυτικά στοιχήματα του Τιλ. Η εταιρεία Andreessen Horowitz [4] έκανε την αρχή το 2023 με μια πρωτοβουλία η οποία ονομάζεται American Dynamism. Υπό την επίβλεψη της διευθύνουσας συμβούλου της εταιρείας, Κάθριν Μπόυλ, η Andreessen Horowitz αναζητεί επενδύσεις σε «εταιρείες που υποστηρίζουν το εθνικό συμφέρον: αεροδιαστημική, άμυνα, δημόσια ασφάλεια, εκπαίδευση, κατασκευές, αλυσίδα εφοδιασμού, βιομηχανικές δραστηριότητες και μεταποίηση».

Αυτή η πρωτοβουλία συνοδεύτηκε από την κατάργηση των επενδυτικών ορίων σε εταιρείες με αντικείμενο την άμυνα και την ασφάλεια από πολλά venture capital. Παράλληλα, οι πρωτοβουλίες του American Dynamism υποστηρίχθηκαν από Ρεπουμπλικάνους και Δημοκρατικούς πολιτικούς που προωθούν αντικινεζικές πρωτοβουλίες στο Κογκρέσο. Επιπλέον, πρόσωπα όπως η αναπληρώτρια υπουργός Άμυνας της κυβέρνησης Μπάϊντεν, Κάθλιν Χικς, επικρότησαν τη συνεργασία αυτή και επισήμαναν τη σημασία του γάμου μεταξύ του Πενταγώνου και της συγκεκριμένης τεχνολογικής κοινότητας, δηλαδή της διευρυμένης Ομάδας PayPal. Δημοσίως, ο Μαρκ Αντρέεσσεν υποστηρίζει τον Τραμπ.

Αυτό το δίκτυο έχει ανάγκη έναν εχθρό που, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, είναι η Big Tech. Σύμβολο του αντιπάλου είναι η κουλτούρα της Google, τα χρώματά της, τα συνθήματά της περί διαφορετικότητας και συμπερίληψης και η αντίθεσή της στις συμπράξεις προς όφελος της εθνικής ασφάλειας. Υπάρχουν κάποιες εσωτερικές διαφορές μέσα στην Ομάδα PayPal, όπως η πολύ στενή σχέση του Τιλ με τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ, αλλά το φάσμα του εχθρού χρησιμεύει επίσης για την προσέλκυση περισσότερων υποστηρικτών στη γενική υπόθεση, όπως το επιχειρηματικό κεφάλαιο του Αντρέεσσεν. Ο τελευταίος υποστηρίζει νέες επιχειρήσεις που τους δίνει την επωνυμία Little Tech. Με τον τρόπο αυτόν, τις διαχωρίζει σαφώς από τις Big Tech, παιρνόντας το μήνυμα στις πολιτικές δυνάμεις ότι η νομοθεσία δεν πρέπει να συντάσσεται μόνο από τους λομπίστες της Google και της Microsoft, αλλά και από τις εταιρείς που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία του. Επιπλέον, η επωνυμία Little Tech απαιτεί ένα περιβάλλον απόλυτης απορρύθμισης, όπου οι νέες εταιρείες είναι ελεύθερες να κάνουν ό,τι θέλουν, όπως και η SpaceX πρέπει να είναι ελεύθερη να εκτοξεύει ό,τι θέλει στο διάστημα, όταν και για όσο διάστημα θέλει, χωρίς να υπόκεινται σε ειδική αδειοδότηση και περιβαλλοντικές δοκιμασίες.

Υπό αυτή την έννοια, το Project DOGE[5] επιτρέπει στον Μασκ να φυλάει τους φύλακες. Κωδικός πρόσβασης είναι η εντολή «χτίζω». Όλοι πρέπει να είναι ελεύθεροι να χτίζουν και αυτοί που χρηματοδότησαν τον Τραμπ είναι πιο ελεύθεροι από τους άλλους. Και είναι επίσης ελεύθεροι να λύσουν τους λογαριασμούς τους με τους εχθρούς τους: στην περίπτωση του Μασκ με την OpenAI, εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης που παρότι υπήρξε δικό του δημιούργημα του αφαιρέθηκε, και αντί να περιέλθει στην Tesla όπως είχε σχεδιαστεί, ανατέθηκε στη Microsoft μετά από την συνφωνία του Σάτυα Ναντέλλα Satya Nadella (διευθύνοντος συμβούλου της Microsoft) και του Σαμ Άλτμαν (ομολόγου του στην OpenAI).

Βεβαίως, είναι σαφές ότι οι κύριοι πρωταγωνιστές της Ομάδας PayPal (που περιλαμβάνουν τον νέο αντιπρόεδρο Τζέυ Ντι Βανς) έχουν σε ορισμένα θέματα διαφορετικές οπτικές και κοσμοθεωρίες. Ίσως το μεγαλύτερο σημείο τριβής αφορά στη σχέση των ΗΠΑ με την Κίνα, αφού η Λαϊκή Δημοκρατία είναι η παραγωγική βάση της Tesla, η αγορά αναφοράς και ο τόπος συλλογής δεδομένων της αυτόνομης οδήγησης. Για τον Μασκ, το κλείσιμο της κινεζικής αγοράς στην Tesla σε ενδεχόμενη κλιμάκωση της σύγκρουσης, δεν είναι το επιθυμητό σενάριο και είναι λογικό να αντιταχθεί σε αυτό. Τουλάχιστον, σε αυτό το πρώτο στάδιο.

Παρεμπιπτόντως, η μεγαλύτερη νίκη της Ομάδας PayPal σημειώθηκε ήδη πριν από το βράδυ των εκλογών της 5ης Νοεμβρίου και είχε να κάνει με την πολιτική ουδετερότητα των Big Tech. Κανείς από τους κορυφαίους των μεγάλων τεχνολογικών εταιρείων δεν εκφράστηκε ανοιχτά κατά του Τραμπ. Δεδομένου ότι η Big Tech είναι ένα ολιγοπωλιακό καρτέλ, δεν αποκλείεται η κατάκτηση της εξουσίας από την Ομάδα PayPal να οδηγήσει και σε αντιολιγοπωλιακά μέτρα, με κριτήριο τις προσωπικές αντιπάθειες.

Στις διαλέξεις του Τιλ στο Στάνφορντ, που αργότερα συγκεντρώθηκαν στο μπεστ σέλλερ Από το Μηδέν στο Ένα, ο Τιλ εξηγεί τη θεωρία του περί μονοπωλίου. Ο Τιλ πιστεύει ότι οι μεγάλες μονοπωλιακές δομές είναι ικανές για καινοτομία και ότι το μεγάλο μονοπώλιο υπό ορισμένες συνθήκες αξίζει να τύχει στήριξης και θαυμασμού. Το χαρακτηριστικό του μεγάλου start-upper, του μεγάλου εταιρικού ιδρυτή, δεν είναι το λανσάρισμα ενός μικροπροϊόντος, η δημιουργία μιας μικροφωλιάς. Η τιτάνια φιλοδοξία του είναι να δημιουργήσει ένα γιγαντιαίο μονοπώλιο και στη συνέχεια να το εκμεταλλευτεί εκτατικά, σκάβοντας μια ολοένα και βαθύτερη τάφρο από τους αντιπάλους του, με κάθε δυνατό μέσο. Τι έκανε λ.χ. ο Μασκ; Με τη SpaceX εντόπισε μια καινούργια μεγάλη αγορά στο Διάστημα, μια αγορά που δεν υπήρχε ως τότε, και ουσιαστικά την δημιούργησε ο ίδιος με την εταιρεία που ίδρυσε. Με άλλα λόγια, ο Μασκ δημιούργησε το μονοπώλιό του. Και πλέον είναι διατεθειμένος να επενδύσει τα πάντα για να το υπερασπιστεί από τους πιθανούς αντιπάλους του και για να αυξήσει την επιρροή του, μια επιρροή ανάλογη με τη μεγαλομανία του.

Ζούμε ήδη στον κόσμο της Ομάδας PayPal. Τι μπορεί να κάνει το παλιό βαθύ κράτος μπροστά στον θρίαμβό της, εκτός από το να κρυφτεί ή/και να πουληθεί στον νέο αφέντη; Δεν μπορεί παρά να περιμένει. Να περιμένει μέχρις ότου ο βάλτος της Ουάσιγκτον ρουφήξει το άλογο του Μασκ, όπως στην Ιστορία χωρίς τέλος του Μίχαελ Έντε. Να περιμένει να σκοτωθούν μεταξύ τους τα κοκόρια στο κοτέτσι λόγω διαφορετικών χαρακτήρων και ενδιαφερόντων, ξεκινώντας από τη σχέση Τραμπ-Μασκ, που κάθε άλλο παρά απλή υπόσχεται να είναι. Αν όμως αυτό δεν συμβεί, τότε η PayPal Mafia θα επιβεβαιωθεί ως το πρωταγωνιστικό δίκτυο όχι μόνο του χρήματος, αλλά και της εξουσίας αυτού του αιώνα.

///