Τάνια Μαλιάρτσουκ, Εικόνα-πρόταση: 0-0

Μετάφραση ΕΛΕΝΑ ΣΤΑΓΚΟΥΡΑΚΗ

Κάθε φωτογράφος ονειρεύεται να τραβήξει μια φωτογραφία, ικανή να σταματήσει τον πόλεμο. Αυτό δήλωσε σε συνέντευξή του ο Ουκρανός φωτογράφος Μαξ Λεβίν. Μέσα Μαρτίου του 2022 σκοτώθηκε από δύο σφαίρες κοντά στο Κίεβο. Όταν είχε ξεσπάσει ο πόλεμος στα ανατολικά της χώρας οχτώ χρόνια νωρίτερα, ο Λεβίν τράβηξε πολλές εντυπωσιακές φωτογραφίες – καμία δεν εκπλήρωσε το όνειρό του. Αντιθέτως, ο πόλεμος χειροτέρεψε κι εξαπλώθηκε και δεν παίζει κανένα ρόλο με ποιο ταλέντο και σε τι βαθμό αποτυπώνει κανείς την αγριότητά του. Ανώφελο, επομένως;

Γίνομαι μάρτυρας της καταστροφής της Ουκρανίας από απόσταση ασφαλείας, μέσω σειράς φωτογραφιών που, κάθε μέρα που περνά, γίνονται όλο και βιαιότερες. Και κάθε μέρα που περνά, με το που ξυπνώ, με κυριεύει η υποψία (ή να είναι ελπίδα;) ότι όλα όσα είδα κι έμαθα ώς τώρα δεν είναι, παρά εφιάλτης, και δε συνέβησαν ποτέ στην πραγματικότητα. Πολύ απλά, κάποια πράγματα δεν επιτρέπεται να αληθεύουν, πολύ λιγότερο δε αυτός ο πόλεμος. Ευχαρίστως θα ξυπνούσα σε έναν κόσμο, όπου ο δρόμος στην Μπούτσα, τώρα γεμάτος πτώματα, δεν θα υπήρχε. Ευχαρίστως δεν θα είχα δει ποτέ το γυναικείο χέρι, μπλαβί στο μεταξύ, με τα νύχια βαμμένα κόκκινα, να ξεφυτρώνει από το έδαφος ούτε και τις σφαγμένες κότες να κρέμονται στο σκοινί για τα ρούχα σαν κάλτσες απλωμένες για να στεγνώσουν, σε κτίριο υπό την κατάληψη Ρώσων στρατιωτών. Ούτε και την πλατεία στο σιδηροδρομικό σταθμό στο Κραματόρσκ, όπου βλήμα σκότωσε δια μιας πενήντα άτομα, ούτε τους κόκκινους λεκέδες στο πεζοδρόμιο, ούτε τις ορφανές βαλίτσες με τα παιχνίδια σκόρπια ένα γύρο, λες και οι ιδιοκτήτες τους είχαν ξεκινήσει για διακοπές στη θάλασσα, σταματώντας μια στιγμή στον παραπλήσιο φούρνο για να πάρουν κουλούρια για το δρόμο.

Οι εικόνες μεσολαβούν ανάμεσα σε μας και την πραγματικότητα. Από εμάς εξαρτάται λοιπόν τι αντιλαμβανόμαστε ως πραγματικότητα, η οποία καταφθάνει σε μας μέσω αυτών των εικόνων. Ίσως θα έπρεπε όντως να μην τις πιστεύουμε. Στην περίπτωση που τις πιστεύουμε, θα είναι σαν να αποδεχόμαστε ότι ο κόσμος έχει αλλάξει ανεπιστρεπτί. Θα πρόκειται για έναν κόσμο, όπου είναι δυνατόν να συμβεί ό,τι αποτυπώνεται στις φωτογραφίες. Σε αυτήν την περίπτωση, ακόμη και εμείς, ως παρατηρητές, υποκείμεθα στον καταναγκασμό της αλλαγής. Αφ’ ης στιγμής γινόμαστε εκείνοι που υπήρξαν υπερβολικά αδύναμοι προκειμένου να αποτρέψουν τα γενόμενα.

Προς το παρόν, αγνοώ κατά πόσο με αλλάζουν οι εικόνες αυτού του μακρινού πολέμου. Σκέφτομαι μονάχα πως θα ήταν ωραία –όχι, το όνειρό μου θα ήταν– να μπορέσω ως συγγραφέας να γράψω μια τέτοια πρόταση, ένα τέτοιο βιβλίο, ικανό να σταματήσει τον πόλεμο.