Ματίας Ματέους, Απολογία του Χάους

Μετάφραση ΜΑΡΙΑ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ

χαίρετε τέκνα Διός, δότε δ᾽ ἱμερόεσσαν ἀοιδήν·
κλείετε δ᾽ ἀθανάτων ἱερὸν γένος αἰὲν ἐόντων,
οἳ Γῆς ἐξεγένοντο καὶ Οὐρανοῦ ἀστερόεντος,
Νυκτός τε δνοφερῆς, οὕς θ᾽ ἁλμυρὸς ἔτρεφε Πόντος.
Ησίοδος, Θεογονία (104-107)

Ψυχῆς πείρατα ἰὼν οὐκ ἂν ἐξεύροιο, πᾶσαν ἐπιπορευόμενος ὁδόν.
Ηράκλειτος (DK 22, Β45)

Το άσμα της κοσμογονίας
ίσως είναι ένα τέλειο διάγραμμα
με συμπαγή και σταθερή όψη
παρόλα αυτά
πάντα υπερισχύει το Χάος.

Η αθωότητα επιβλήθηκε
ενώ νομίζαμε πως μείναμε ανέγγιχτοι από το μεγαλείο της
λες κι η επίκληση στην Ερατώ αρκούσε
για να συντρίψει τη γενιά της.

III

Η πρόθεση να αφεθούμε
απερίσκεπτα στην Ελπίδα
–σαν μετανάστες
που διασχίζουν τη θάλασσα με βάρκα
δίχως να ξέρουν ότι την καθοδηγεί ο Χάρος–
οδηγεί την Ελπίδα
προς τα σκουπίδια μέσα στο δώρο
που έλαβε ο Επιμηθέας.

Καθώς ξεσκεπάζουμε τον φόβο
έχοντας επίγνωση πως είμαστε ευάλωτοι,
συνεχίζεται η μάταιη αποστολή
για να λυτρώσει την ύλη
κλεισμένη στο βάθος του πίθου
που έφερε η Πανδώρα.
Το χειρότερο απ’ όλα τα δεινά
ευχαριστιέται,
προσφέρει την απαραίτητη ανάσα
που αφήνει τον λαιμό
στο έλεος της λάμας.

Μπαίνουμε στην επικράτεια της Νύχτας
σαν εκστρατευτικά μυρμήγκια
ισοπεδώνοντας τα πάντα
όπως η Ημέρα
με τη λάμψη της συνοδεύει
τα απαραίτητα βήματα ώστε να αγγίξει τα φτερά της.

Η νομαδική φυλή Κουνγκ στην Μποτσουάνα
ονόμαζε τη λωρίδα άστρων
που σχηματίζουν τον Γαλαξία:
Η ραχοκοκαλιά της νύχτας.
Στην ουσία πίστευαν
ότι οι νυχτερινές λάμψεις
στήριζαν τον ουρανό
για να μην πέσει στη γη.

Ο διάστικτος από άστρα θόλος
διαπερνά τον μανδύα που σκεπάζει τη Νύχτα.
Αγκυλώνει την ομοιομορφία
επινοεί τη σιωπή
του κενού χώρου.

Η Νύχτα είναι η ποίηση
η σιωπή στην πτυχή της λέξης.
Αφότου απομακρύνουμε το ανώφελο,
το περιττό,
απομένει το κενό.
Τα φτερά απλωμένα
μετά την αναπόφευκτη πτώση
της υποκείμενης μάζας.
Εκεί, το μόνιμο Χάος
της εξιλαστήριας ποίησης.

VII

Η ποίηση
είναι ικανή να χαρίσει ζωή
σε όσα δεν υπάρχουν.
Ζωογονεί την ύλη
αποκαλύπτει το αρχέγονο.
Καθιστά δυνατό
έναν ιστό τόσο τέλειο
σαν παράδοξο
όπου τα αντίθετα
προσαρμόζουν τους ρόλους τους.
Όπως η λέξη Νύχτα
που θα επιβάλλει τη δικαιοσύνη της
όταν το λυκόφως
γείρει πάνω στα γράμματα της Ημέρας
διατηρώντας την ένταση του γίγνεσθαι
στην αέναη πάλη του.

VIII

Το κενό
–οντότητα που αποκαλύπτει το εφικτό–
συσχετίζεται με τις βεβαιότητες,
αγκάθια του άπειρου πνεύματος
το οποίο επεκτείνεται
με τη δημιουργική δύναμη που έχει
το κεντρικό πυρ.

Η υπερχείλιση ενός ποταμού
η έκρηξη ενός ηφαιστείου
μια χιονοστιβάδα στη μέση ενός βουνού
οποιοδήποτε φαινόμενο
διογκώνεται αν υπάρχουν θύματα.
Το ίδιο συμβαίνει με τις θεότητες,
είναι υπαρκτές αν κάποιος αντέχει τα καπρίτσια τους,
όντα τρομακτικά
με τις διαφορετικές μορφές που αποκτούν.
Δεν θα μπορέσουν να εδραιώσουν το βασίλειό τους
χωρίς την αντίστοιχη φυλή σκλάβων
πρόθυμη να θυσιαστεί
στο όνομα της ύπαρξης
που περιβάλλει την Πίστη που τους δίνει ζωή.

Μόνο το Χάος είναι αύταρκες.

Η Νύχτα ξέρει ότι θα παραιτηθούμε
κανείς δεν θα μείνει ατιμώρητος
επειδή φλέρταρε με την Ύβρη.
Οπλίζεται με υπομονή
όπως η πέτρα
που αναμένει σιωπηλά
ενώ η σταγόνα
λαξεύει τη σχισμή.

Το Χάος δρα από την περιφέρεια
διαλύει σειρές
καθιστά άχρηστο τον άξονα
αποσταθεροποιεί το κέντρο
προετοιμάζει το έδαφος για μια νέα τάξη
που θα ικανοποιηθεί με μια βασιλεία
ανούσια
σύντομη
ωσότου το Χάος να το θελήσει.

XII

Μόνο οι τυφλοί μπορούν να
εκτιμήσουν τα κάρβουνα
που διαστέλλονται στο κέντρο
αυτού του βαμβακοχώραφου αφύσικα.
Πρέπει να αφαιρέσουν τα στρώματά του
να πλησιάσουν στο σημείο
όπου το φως ανοίγει την ίριδα
καταργώντας τις υπόλοιπες αισθήσεις.

Κανείς δεν ξέρει αν θα τα καταφέρει
ίσως το καλύτερο είναι να το διασχίσουν ψηλαφητά
πατώντας τη λάσπη του ψέματος
με ξεριζωμένα μάτια
ανίδεα για την ακαθαρσία της αυγής
που χάνεται στην άλλη μεριά της γης.

XIII

Η σιωπή στο δέρμα
αρχίζει με το ράγισμα
που προηγείται του εκφυλισμένου ιστού
και της απώλειας της αγνότητας
όπως όταν χάνεται η Πίστη
ή η μανιασμένη κραυγή
για ό,τι δεν θα υπάρχει πια.

XIV

Οι σκιές
είναι μια σύνοψη εικόνων
που περιέχονται στη φαντασία.
Μεταβάλλουν το περίγραμμά τους
χρησιμοποιώντας το φως
για να μαχαιρώσουν τα σπλάχνα της Νύχτας.
Οι ακτίνες που τις ζωογονούν
τους δίνουν ένα διαφορετικό νόημα
μιαν αδιόρατη μορφή
μια υγρή Αλήθεια.

Αποτυπωμένοι στα μέτρα της ύλης
είμαστε ανίσχυροι απέναντι στη μεταβολή
της σκιάς που διασχίζει τις επιφάνειες.
Δεν είναι ευαίσθητες στις γωνίες
που χαράζουν πάνω στα σώματα
ούτε στα καλούπια των δογμάτων.
Οι επιφάνειες έχουν τη δική τους δομή.

Θα επικαλεστούμε την ελαφρότητα των σκιών
που θα αποφύγουν τον θόρυβο της διάβρωσης
την απώλεια της σάρκας
προσέχοντας το άγγιγμα
που θα σημαδέψει τις προθέσεις μας.

Η πληγή που θάφτηκε διά της βίας
αρπάζεται από την παρουσία
ενός λησμονημένου παρελθόντος
από το μακρινό τραύμα
που πεισματικά παραμένει
καθώς ακούγεται στην επιφάνεια.

Η αδάμαστη πτύχωση
–σαν άνθος που σχίζει το τσιμέντο–
αντιστέκεται στη μονότονη ντροπή
του φαινομενικού.

XVI

Αν απελευθερώσουμε την ιδιότητα
της μάζας που διαμορφώνει το άτομο,
απαλλασσόμαστε από εργαλεία καθοδήγησης
για να μη σκοντάψουμε στις βεβαιότητες
που ξεπροβάλλουν από την επιφάνεια.

Το να έχουμε επίγνωση του πεπρωμένου
που σημαίνει το Χάος
είναι σαν να κλείνουμε το μάτι στην απάντηση
όσων ισχυρίζονται ότι επινοούν την ελευθερία.
Οι αποδείξεις αυτής της κατάστασης
κατασκευάζουν την αρετή
σε όποιον αναγνωρίζει τη μάταιη
ανικανότητα να τρέφει την Πίστη του
με τον ίδιο ζήλο με τον οποίο ένας επίγονος του Σίσυφου
κατανοεί τη δυστυχία του
και ξέρει πώς να συνθέτει σε μια κραυγή οργής
τη μετάβαση που θα τον καθηλώσει
στην ίδια θέση
με τις ίδιες υποχρεώσεις
αλλά με την καρδιά να χτυπά εξεγερμένη.

Ακόμη και αν σπάσει το καλούπι,
οι γιοι της Νύχτας θα αρνηθούν
την επινόηση μιας νέας πραγματικότητας
που θα κατευνάσει την ντροπή της καταδίκης.

XVII

Ο Λόγος αναλώνεται από μόνος του
με αυτόν τον τρόπο γεννιέται και πραγματοποιείται
μεταβαίνοντας προς το υψηλό.

XVIII

Πάντα προκύπτει το ερώτημα
που παραμορφώνει το νόημα των πραγμάτων
οδηγώντας μας σε ό,τι πιο φριχτό.
Ο Λόγος γλιστρά από τη γλώσσα
πέφτει
γίνεται σάρκα
μες στο περίβλημα της σιωπής.

XIX

Το ερώτημα
προηγείται του δισταγμού
μέσω του οποίου εισχωρεί το Χάος.
Η απάντηση
φτάνει αλλοιωμένη
αργά, ανεπιτυχώς
αν τυχόν φτάσει
αν δεν την έχει καταβροχθίσει
το αδύνατον.

Το Χάος εγκαθίσταται στη σιωπή
σαν αργός θάνατος
που διαβρώνει τα πάντα.
Επαναφέρει το φαινομενικό
στον πυρήνα του παραλόγου
στο αδιάλλακτο κενό.

~.~