*

ΟΙ ΗΠΑ ΣΗΜΕΡΑ #3
γράφει ο Κώστας Μελάς

~.~

Από τον Απρίλιο, και την «Ημέρα Απελευθέρωσης», η κυβέρνηση Τραμπ έχει αυξήσει τους μέσους δασμούς εισαγωγών αγαθών, από 2,3% σε 8,8%, για το σύνολο των χωρών του πλανήτη. Για την ΕΕ, η μέση αύξηση υπολογίζεται από 1,3% σε 6,7%. Σημειώνουμε ότι κάθε ευρωπαϊκή χώρα υπόκειται σε διαφορετικό ύψος δασμού σε συνάρτηση με το εμπορικό της πλεόνασμα αλλά και με τα εξαγόμενα προϊόντα. Τα αποτελέσματα της δασμολογικής πολιτικής δεν είναι εύκολο αυτή τη στιγμή να αξιολογηθούν δεδομένου ότι ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της ΕΕ. Πάντως δυσκολίες θα υπάρξουν για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις μέχρι να βρεθεί νέο σημείο ισορροπίας, προφανώς με νικητές και ηττημένους. Μακροοικονομικά, πιθανολογείται ότι ένας δασμός 10%, όπως ισχύει σήμερα, σημαίνει επιβράδυνση της μεγέθυνσης κατά 0,1% για την ΕΕ. Βεβαίως αυτές είναι εκτιμήσεις ceteris paribus που συνήθως δεν επιβεβαιώνονται, διότι στην κοινωνία και στην οικονομία το παρελθόν δεν προβάλλεται αυτούσιο στο μέλλον.

Η υποτίμηση του δολλαρίου έναντι του ευρώ (-13% από την έναρξη της θητείας Τραμπ) αποτελεί επίσης ένα περαιτέρω πλήγμα για τους Ευρωπαίους εξαγωγείς. Καθιστά τις ευρωπαϊκές εξαγωγές λιγότερο ανταγωνιστικές και λειτουργεί ως «έμμεσος δασμός», αυξάνοντας τις πιθανές απώλειες για τους εξαγωγείς έως και 21% σε σύγκριση με την εποχή πριν από τον Τραμπ. Η απρόσμενη –σε σχέση με τις αποφάνσεις της «οικονομικής θεωρίας»– υποτίμηση του δολλαρίου έναντι του ευρώ αλλά και των υπόλοιπων βασικών νομισμάτων βοηθά μέχρι σήμερα την οικονομική λογική της κυβέρνησης Τραμπ, η οποία επιδιώκει πάση θυσία την υποτίμηση της αξίας του δολλαρίου πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό θα επανεκβιομηχανιστεί η χώρα και θα μειωθεί το εμπορικό έλλειμμα. Οι αναλυτές αποδίδουν αυτήν την πτώση στη σημαντική απώλεια αξιοπιστίας του δολλαρίου, ακριβώς λόγω της αβεβαιότητας που δημιουργείται από τους δασμούς (μια άμεση απόφαση των Αμερικανών υπευθύνων χάραξης πολιτικής, όχι ένα παγκόσμιο σοκ που θα είχε προκαλέσει μια «φυγή προς το δολλάριο») και, ταυτόχρονα, την αδυναμία της πολιτικής τάξης των ΗΠΑ να αποκαταστήσει τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό (βλ. «Big Beautiful Bill»). Επομένως πρόκειται για μια ανάγνωση των αγορών που δείχνει παθογένειες ως αιτίες της παρατηρούμενης υποτίμησης του αμερικανικού νομίσματος, σε αντίθεση με την κυβέρνηση Τραμπ που θα επιθυμούσε δραστική υποτίμηση του δολλαρίου σε συμφωνία (εξαναγκασμού) με τους βασικούς παίκτες της παγκόσμιας σκηνής (στα πρότυπα της Συμφωνίας της Plaza τον Σεπτέμβριο 1985).

Πέρα από τα ιδεολογικά κίνητρα, η επιβολή δασμών έχει έναν δεύτερο στόχο: τη δημιουργία εσόδων για τη μείωση του ομοσπονδιακού ελλείμματος των ΗΠΑ. Επιβάλλοντας πολύ υψηλούς δασμούς, ο Τραμπ ουσιαστικά παράγει πολύ υψηλότερα έσοδα για τα ομοσπονδιακά ταμεία. Αν μια χρονιά ήταν όπως τον περασμένο Μάιο, τα έσοδα θα αυξάνονταν από λιγότερο από 80 δισεκατομμύρια δολλάρια σε σχεδόν 290 δισεκατομμύρια δολλάρια. Ποιος πληρώνει αυτούς τους δασμούς; Επισήμως ο δασμός είναι φόρος στις εισαγωγές που καταβάλλεται από τους Αμερικανούς εισαγωγείς. Φυσικά, ένα μέρος του δασμού μπορεί να απορροφηθεί από ξένους παραγωγούς ή εγχώριους διανομείς, αλλά μεγάλο μέρος αυτών των νέων εσόδων θα καταβαλλόταν απευθείας από τους Αμερικανούς καταναλωτές μέσω αυξήσεων των τιμών. Σε κάθε περίπτωση, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα θα ήταν θετικό: αυξημένα έσοδα για τα ομοσπονδιακά ταμεία. Ωστόσο, κάτι τέτοιο θα ήταν εντελώς ανεπαρκές. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα δεδομένου ότι το Κογκρέσο μόλις ενέκρινε τον προτεινόμενο νόμο του Τραμπ για το One Big Beautiful Bill Act, ο οποίος κατά το πρώτο έτος μετά την ψήφισή του θα αυξήσει το ήδη υψηλό έλλειμμα των ΗΠΑ (1,8 τρισεκατομμύρια δολλάρια, 6,3% του ΑΕΠ) σε 2,3 τρισεκατομμύρια δολλάρια (7% του ΑΕΠ).

Το ερωτηματικό είναι πώς θα εξελιχθούν οι ποσότητες των εισαγομένων προϊόντων στις ΗΠΑ οι οποίες θα είναι καθοριστικές για την ποσότητα των εσόδων στο ομοσπονδιακό ταμείο. Το πρώτο πεντάμηνο του 2025, η αύξηση των εσόδων από δασμούς συνοδεύτηκε και από αύξηση των εισαγωγών (και του εμπορικού ελλείμματος αγαθών). Όπως ανακοίνωσε το US Census Bureau, από την αρχή του έτους μέχρι και το Μάιο 2025 το έλλειμμα αγαθών και υπηρεσιών των ΗΠΑ με τον υπόλοιπο κόσμο αυξήθηκε κατά 175,0 δισεκατομμύρια δολλάρια ή 50,4%, σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2024. Πιο συγκεκριμένα, οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 73,6 δισεκατομμύρια δολλάρια ή 5,5%, ενώ και οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 248,7 δισεκατομμύρια δολλάρια ή 14,8%. Επομένως ας περιμένουμε να δούμε τις εξελίξεις, οι οποίες προφανώς δεν θα είναι ευνοϊκές για τις ιδέες του Τραμπ…

Αυτό προκύπτει άλλωστε από τις αλλοπρόσαλλες αποφάσεις του – τελευταία επέβαλε δασμούς ύψους 35% στον Καναδά και 50% στη Βραζιλία– που εκθέτουν την αξιοπιστία του και καθιστούν όλους τους υπόλοιπους περισσότερο επιφυλακτικούς και, σε βάθος χρόνου, επιθετικούς αν τους δοθεί ευκαιρία.