ΗΠΑ: Η οικονομία γίνεται όλο και πιο ταξική

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Η αμερικανική οικονομία εξαρτάται όλο και περισσότερο από το πλουσιότερο 10% του πληθυσμού. Με όλες τις προβλέψιμες συνέπειες όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ και την προκαλούμενη δυσαρέσκεια για τις αυξανόμενες ανισότητες, η οποία με τη σειρά της τροφοδοτεί τον λαϊκισμό σε έναν διαρκή φαύλο κύκλο.

Το συμπέρασμα προέρχεται από μελέτη της Moody’s Analytics^[1], η οποία βασίζεται σε στοιχεία της Fed. Σύμφωνα με την έρευνα, το 10% του πληθυσμού που κερδίζει τουλάχιστον 250.000 δολλάρια τον χρόνο είναι υπαίτιο τώρα για το 49,7% των δαπανών που πραγματοποιούν οι Αμερικανοί καταναλωτές, δηλαδή το ήμισυ του συνόλου. Αγοράζει είδη πολυτελείας, πραγματοποιεί ακριβές διακοπές, ίσως σπίτια, οδηγούμενο από κέρδη στο χρηματιστήριο ή από την ανατίμηση της ακίνητης περιουσίας που έχει ήδη υπό την κατοχή του. Μόνο από τον Σεπτέμβριο του 2023 έως τον Σεπτέμβριο του 2024, αύξησε τις αγορές κατά 12%. Αντιθέτως όλα τα άλλα κοινωνικά στρώματα, δηλαδή η μεσαία και εργατική τάξη, παρουσιάζουν μείωση των καταναλωτικών δαπανών τους.

Σε μια οικονομία άνω των 20 τρισεκατομμυρίων δολλαρίων ετησίως, τα δύο τρίτα της οποίας υποστηρίζονται από καταναλωτικές δαπάνες, αυτό σημαίνει ότι αυτή η ομάδα των πλουσίων κυριαρχεί, παρ’ όλο που αντιπροσωπεύει το ένα δέκατο του πληθυσμού. Ο πρώτος προβληματισμός είναι ηθικός και αφορά τη δικαιοσύνη του συστήματος. Το δεύτερο είναι πολιτικό, επειδή οι ψηφοφόροι που τιμωρήθηκαν περισσότερο από αυτή την ανισότητα ψήφισαν σε μεγάλο βαθμό υπέρ του Τραμπ. Παρ’ όλα αυτά ο Τραμπ αποδεκατίζει τους δημόσιους υπαλλήλους, με το σιδεροπρίονο στο χέρι τού Έλον Μασκ, ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι ενέκριναν νόμο για τον προϋπολογισμό που περιλαμβάνει 4.500 δισ. φοροελαφρύνσεις, κυρίως για τους πλουσιότερους, και 2.000 δισ. περικοπές δαπανών, δηλαδή σε πολλές υπηρεσίες για τους φτωχότερους. Ήρθε η ώρα να αντιληφθούμε την πραγματικότητα: Οι ΗΠΑ αυξάνουν τις ταξικές ανισότητες παρά τα περί αντιθέτου λεγόμενα.

Αυτό που βλέπουμε είναι το τέλος ενός υποδείγματος καπιταλιστικής ανάπτυξης που γεννήθηκε με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά που δεν λειτουργεί για δεκαετίες. Ο μέσος Αμερικανός χωρίς πτυχίο κολλεγίου δεν ζει καλύτερα σήμερα από ό,τι πριν από πενήντα χρόνια. Το εισόδημά του δεν έχει αυξηθεί ενώ, αντίθετα, η ανισότητα έχει αυξηθεί πολύ. Και ο Τραμπ μπόρεσε να συγκεντρώσει δυνάμεις που δεν έχουν τίποτα κοινό –βασιλιάδες της τεχνολογίας όπως ο Μασκ, χαμένοι της παγκοσμιοποίησης και υπερφιλελεύθεροι του Heritage Foundation– για να προσφέρει τις λύσεις του. Το πρόβλημα είναι ότι αυτές δεν είναι λύσεις που θα λειτουργήσουν. Οι δασμοί, για παράδειγμα, δεν θα βελτιώσουν την οικονομική κατάσταση των Αμερικανών. Απεναντίας.