*

Ένας ήταν ο θριαμβευτής των αμερικανικών εκλογών, ο Ντόναλντ Τζ. Τραμπ. Πάμπολλοι όμως ήταν οι ηττημένοι τους, εντός και εκτός των ΗΠΑ. Ένας μικρός απολογισμός.

– Η παγκοσμιοποίηση, η «ελεύθερη αγορά» και η υποτιθέμενη αόρατη χειρ της.

Ο τραμπικός προστατευτισμός θα ανακινήσει νέους εμπορικούς πολέμους με Ευρώπη και Κίνα, θα προωθήσει την επανεκβιομηχάνιση των ΗΠΑ και θα βαλκανοποιήσει περαιτέρω την πλανητική οικονομία. Η σημασία του χρηματιστηριακού κεφαλαίου και των υπηρεσιών, πρόσκαιρα τουλάχιστον, θα υποβαθμιστεί, το νέο μεταποιητικό κεφάλαιο (λέγε με Μασκ) θα έρθει στο προσκήνιο. Ο νέος οικονομικός εθνικισμός θα έχει πολλαπλές επιπτώσεις όχι μόνο ιδεολογικές-γεωπολιτικές αλλά και καθαρά πολιτισμικές.

– Ο γουοκισμός, οι δικαιωματιστές, η «πολυπολιτισμικότητα», η πολιτική ορθότητα και ο ακυρωτικός ακτιβισμός

Ακόμη και η Κάμαλα Χάρρις δεν τόλμησε προεκλογικά να παίξει το χαρτί της «πρώτης γυναίκας Προέδρου» (και «πρώτης μαύρης», «πρώτης Ασιάτισσας», «πρώτης Ινδής» κ.ο.κ.). Τόσο απαξιωμένη είναι πλέον στην κοινή γνώμη η λογική των ποσοστώσεων και τόσο απεχθείς οι συνδικαλιστικού τύπου αξιώσεις των πάσης φύσεως μειονοτήτων. Ετερογονία των σκοπών… Ο αναιδής ζηλωτισμός τους δεν αποκλείεται να οδηγήσει στο άλλο άκρο: την πλήρη κατάργηση κάθε μέτρου θετικής διάκρισης και υποστήριξης των εκκινούντων από μειονεκτική θέση. Η νίκη του Τραμπ ξεπερνάει έτσι κατά πολύ σε εμβέλεια μια συνήθη εκλογική επικράτηση. Στην πράξη, ισοδυναμεί με την επικράτηση της δεξιάς σ’ έναν επεισοδιακό πολιτισμικό πόλεμο τριών τουλάχιστον δεκαετιών. Οι Ρεπουμπλικανοί όλα αυτά τα χρόνια δημιούργησαν ένα ολόκληρο εναλλακτικό οικοσύστημα ικανό να αντιπαρατεθεί επί ίσοις όροις με την ηγεμονία της φιλελεύθερης-προοδευτικής κουλτούρας σε όλο το φάσμα της ενημέρωσης και της ψυχαγωγίας (ΜΜΕ, κινηματογράφο, μουσική, αθλητισμό κ.λπ.). Και πλέον δρέπουν τους καρπούς.

– Τα ανοιχτά σύνορα και η ανεξέλεγκτη μετανάστευση

Ο θρίαμβος του Τραμπ μεταξύ των λατινόφωνων ψηφοφόρων είναι ανατροπή που οι επιπτώσεις της ξεπερνούν κατά πολύ τον ορίζοντα της επόμενης τετραετίας. Οι Δημοκρατικοί ήταν βέβαιοι ότι με τους επήλυδες θα εξασφάλιζαν την μόνιμη πολιτική ηγεμονία – τέτοια ήταν η ρητορική τους εδώ και τριάντα περίπου χρόνια. Ο Τραμπ όμως απέδειξε εμπράκτως ότι τα στρώματα αυτά είναι φυσικοί σύμμαχοι του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Ως τα κατ’ εξοχήν θύματα της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, οι Λατίνοι των ΗΠΑ έχουν και άλλους λόγους γι’ αυτό, αφού είναι οπαδοί της παραδοσιακής οικογένειας, θρησκευόμενοι, τοπικιστές κ.λπ. Στις κοινότητές τους της παραμεθορίου που υπέφεραν από την μεταναστευτική πλημμυρίδα, ο Τραμπ κυριολεκτικά σάρωσε. Οι τάσεις στην Ευρώπη είναι ανάλογες, αργά ή γρήγορα ακόμη και οι Βρυξέλλες θα αναγκαστούν να το παραδεχτούν. Ήδη, πριν αλέκτορα φωνήσαι, ο Κανάδας του Τρυντώ ανακοίνωσε μέτρα περιοριστικά της μετανάστευσης.

– Η τιμοκρατική κηδεμόνευση της πολιτικής από την οικονομία

Είναι εντυπωσιακό: η μόνη πληθυσμιακή ομάδα όπου η Χάρρις σημείωσε σημαντικά κέρδη ήταν εκείνη με ετήσιο εισόδημα άνω των 100.000 δολλαρίων. Συντριπτική ήταν η υπεροχή της μεταξύ των δισεκατομμυριούχων και των μάνατζερ της Ουώλλ Στρητ. Πολλοί από αυτούς θα στραφούν, ήδη το κάνουν, στον Τραμπ. Η επιρροή τους θα παραμείνει σημαντική, σε πολλά θα έχουμε απλώς μια αλλαγή φρουράς, όμως για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες η πολιτική φαίνεται ικανή να ανακτήσει τμήμα έστω της ζωτικής αυτονομίας της έναντι της οικονομίας. Έναντι της Big Pharma λ.χ., ή της Big Tech, των μεγαλοεταιρειών των τροφίμων και της εστίασης ή των κογκλομεράτων που ελέγχουν τα συστημικά ΜΜΕ και την πολιτιστική βιομηχανία. Το ότι χρειάστηκε ένας δισεκατομμυριούχος γι’ αυτό, είναι από τις ειρωνείες στις οποίες μας συνηθίζει η Ιστορία.

– Το Δημοκρατικό Κόμμα και το θεσμικό και παραθεσμικό απαράτους του

Η παράταξη του Ομπάμα και των Κλίντον έχει περιπέσει σε υπαρξιακή κρίση. Έχοντας απαρνηθεί και προδώσει τη λαϊκή βάση της (βλ. την κριτική του Μπέρνι Σάντερς), μετατράπηκε τα τελευταία χρόνια σε χαλαρή συνομοσπονδία μεγάλων, μικρών και ενίοτε μικρονοϊκών συμφερόντων. Εντυπωσιακή είναι η καθίζηση του επιπέδου των στελεχών της. Το ότι μια εντελώς ασήμαντη πολιτικός πήρε το προεδρικό χρίσμα θα ήταν μόλις πριν μια δεκαετία αδιανόητο. Αντιθέτως, οι Ρεπουμπλικανοί του Τραμπ σφύζουν από νέα πολιτικά ταλέντα. Ο Βανς, ο Ραμασουάμι, η Γκάμπαρντ είναι όλοι τους εξαίρετοι ρήτορες και δυναμικές προσωπικότητες. Το κυριότερο: δεν είναι γεννήματα του κομματικού θερμοκηπίου. Επιπλέον, δεν έχουν τίποτε κοινό με την χονδροειδή ωμότητα της τραμπικής ρητορικής που αποξενώνει και αηδιάζει ακόμη πολλούς. Το ότι ένας πολιτικός τόσο ριζοσπαστικός στα αιτήματά του όσο ο Κέννεντυ βρήκε στέγη πολιτική στους Ρεπουμπλικανούς, λίγους μήνες πριν θα φαινόταν πράγμα ολότελα απίθανο. Και πώς απάντησαν σ’ αυτό οι Δημοκρατικοί; Ξεθάβοντας από το πιο σκοτεινό υπόγειο της πρόσφατης αμερικανικής ιστορίας, τη διαβόητη οικογένεια Τσέινυ…

– Τα συστημικά ΜΜΕ, οι δημοσκόποι, οι χολλυγουντιανές και άλλες διασημότητες, οι νομπελίστες και οι καθηγητές, οι λογοκριτικές μεγαλοπλατφόρμες των Big Tech

Το ναυάγιο των μεγάλων τηλεοπτικών καναλιών και εφημερίδων είναι πλήρες. Πρωτοστάτησαν στις προσωπικές επιθέσεις κατά του Τραμπ και στην καταλοιδόρηση των οπαδών του και συνετρίβησαν. Οι δημοσκοπικές εταιρείες, που έθρεψαν και συντήρησαν την ψευδαίσθηση ότι η Χάρρις μπορεί να επικρατήσει, οι περσόνες της σόου μπίζνες και οι αυθεντίες της διανόησης επίσης τσαλακώθηκαν σε βαθμό θυμηδίας. Γενικά, οι παραδοσιακοί ιδεολογικοί μηχανισμοί απαξιώθηκαν αθεράπευτα. Στον δημόσιο λόγο κυριαρχούν πλέον τα ψηφιακά ανεξάρτητα μέσα, το X του Μασκ και οι φιλορεπουμπλικανικές περσόνες. Στους Κάρλσον, Ρόγκαν, Κερκ, Κέλλυ, Όουενς, Σαπίρο, Πήτερσον, Ουώλς, Σακς, Χάνσον, Πέητζερ κ.λπ., οι Δημοκρατικοί δεν έχουν να αντιπαρατάξουν αυτή τη στιγμή τίποτα, και είναι λογικό. Για μια τουλάχιστον δεκαετία, οι φίλα προσκείμενοι και τα στελέχη τους κρυβόντουσαν, προσπαθούσαν να ποινικοποιήσουν πολιτικά τον αντίπαλο λόγο και να αποφύγουν κάθε διάλογο ουσίας. Έτσι ατρόφησε και παρήκμασε όμως και ο δικός τους λόγος. Οι φιλορεπουμπλικανοί αντίθετα πέρασαν διά πυρός και σιδήρου και αποδείχθηκαν ανθεκτικοί. Το θέαμα μιας υποψήφιας προέδρου που δεν δίνει συνεντεύξεις τύπου και αποφεύγει σαν τον διάολο το λιβάνι κάθε δύσκολο ερώτημα, από τη μια πλευρά, και των Τραμπ και Βανς, από την άλλη, που ρίχνονται πρόθυμα στο πολιτικό μελέ και αντιμετωπίζουν μετωπικά και τους πιο κακόπιστους δημοσιογράφους, τα λέει όλα.

– Η πάλαι ποτέ αντισυστημική και ριζοσπαστική αριστερά

Σχεδόν σαράντα χρόνια μετά την δεινή ήττα των σοσιαλιστικών ιδεών στον Ψυχρό Πόλεμο, τα μεν φιλοσοβιετικά κομμουνιστικά κόμματα είτε κατέρρευσαν είτε φυτοζωούν, οι δε δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας μήδισαν εντελώς, εγκατέλειψαν την όποια κριτική τους στο υπάρχον οικονομικό σύστημα και προσαρτήθηκαν οργανικά από τον κρατούντα λιμπεραλισμό. Καμιά από τις πολυδιαφημισμένες προσπάθειες να αναγεννηθεί η αντισυστημική αριστερά από τις στάχτες της (Κόρμπυν, Σάντερς, Μελανσόν, ΣΥΡΙΖΑ, Ποδέμος) δεν ευοδώθηκε, όταν δεν δυσφήμισε κιόλας με τον τρόπο που πολιτεύθηκε, την υπόθεση για την οποία υποτίθεται ότι αγωνιζόταν. Το αποτέλεσμα ήταν η μονοπώληση του αντισυστημικού λόγου από δυνάμεις προερχόμενες από τα δεξιά του πολιτικού φάσματος. Είναι εντυπωσιακό, αλλά τα λάβαρα του αγώνα κατά της λογοκρισίας και των διαρκών πολέμων, κατά των μονοπωλίων και της υποβάθμισης των εργατικών στρωμάτων τα ανεμίζει αυτή τη στιγμή η δεξιά. Όμως είναι εύλογο, οι προτεραιότητες της άλλης πλευράς είναι εντελώς διαφορετικές: «Αν διαλύσουμε τις μεγάλες τράπεζες», ρωτούσε ρητορικά η Χίλλαρυ Κλίντον τους οπαδούς της το 2016, «θα εξαλείψουμε τον ρατσισμό, θα εξαλείψουμε τον σεξισμό;» Αναποδογυρίζοντας έτσι την έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης που με όρους ταξικούς-εισοδηματικούς διεκδικούσε επί ενάμιση αιώνα το εργατικό κίνημα. Την απάντηση την πήρε στις κάλπες.

– Η Ευρώπη

Εδώ τα σχόλια ίσως και να περιττεύουν. Το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απαρχαιωμένο όπως είναι λόγω των ιδεοληψιών και της δυσκινησίας του, κινδυνεύει πια με αναντίστρεπτη υποβάθμιση. Η πρόσφατη διάλυση της γερμανικής κυβέρνησης, η επαπειλούμενη χρεοκοπία της Γαλλίας, η δημοσκοπική κατάρρευση του Βρετανού πρωθυπουργού ήδη από τον πρώτο χρόνο της θητείας του, η παράλυση της ευρωπαϊκής οικονομίας είναι συμβάντα που έρχονται να προστεθούν σε μια σειρά από χρόνιες κακοδαιμονίες. Το πιο σημαντικό: μετά την απερίσκεπτη διάρρηξη των διπλωματικών και οικονομικών σχέσεών με τη Μόσχα, η Ευρώπη δεν έχει πια αντίβαρο απέναντι στην πρόκληση της δεύτερης προεδρίας Τραμπ.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ

*

*

*