*

Λογοθεσίες από τον
ΗΡΑΚΛΗ ΛΟΓΟΘΕΤΗ

~

Εδώ ο κόσμος χάνεται…

Καμιά εικοσαριά χρόνια πριν έτυχε να παραβρεθώ σε δείπνο αθηναϊκού εστιατορίου όπου παρουσιάζονταν οι δημιουργίες ενός κορυφαίου Ισπανού σεφ. Η περίσταση ήταν εορταστική ενώ η γενική αδημονία είχε ενταθεί από την προηγηθείσα, εξουθενωτικώς ερεθιστική, διάλεξη του προσκεκλημένου περί μαγειρικής χημείας και συναφών μυστηρίων. Ο ενθουσιασμός ωστόσο περιορίστηκε σε αμήχανα επιφωνήματα μόλις έφτασε το πρώτο πιάτο. Και τα επόμενα, τεράστια αλλά με ελάχιστο περιεχόμενο, δεν βελτίωσαν αρκετά το κλίμα. Δυό-τρεις βοηθοί του σεφ, που περιφέρονταν ανάμεσα στα τραπέζια με ύφος προσβεβλημένης υψηλότητας και παρείχαν μυστικοπαθείς εξηγήσεις για τούτη τη γαστρονομική επίδειξη, επέτειναν τη σύγχυση. Διότι το δείπνο, εύγεστο ομολογουμένως, ήταν επίσης αεριώδες, σαν ανεκπλήρωτη υπόσχεση. Άφησε τέτοιο κενό ώστε μία από τις παρακαθήμενες κάτισχνες κοπέλες ενός οίκου μόδας, διερμηνεύοντας άριστα τις κρυφές προθέσεις της παρέας, πρότεινε ντροπαλά να πάμε αλλού – για καμιά μακαρονάδα! Το φαιδρό περιστατικό μου ήρθε στη μνήμη καθώς κοιτάζοντας τις παρουσιάσεις κάποιων (δια)φημισμένων εστιατορίων, διαπίστωσα ότι η τάση προς το ολίγιστο παραμένει αμετάβλητη. Ενώ τα πιάτα διαρκώς μεγαλώνουν οι μερίδες μικραίνουν. Η προσοχή αποσπάται από το στόμα και στρέφεται στο «φάτε μάτια ψάρια»! Η έμφαση μετατοπίζεται από τη  γεύση στην εμφάνιση μίας διακοσμητικής σύνθεσης, τόσο περίτεχνης που διστάζεις να την αγγίξεις. Μα η θριαμβεύουσα διακοσμητική έχει ήδη πολλούς κοσμοσύχναστους ναούς. Ευφάνταστα τηλεοπτικά σόου με κομψά φυτά, βιτρίνες πολυκαταστημάτων και μεταμοντέρνες γκαλερί. Τα μοδάτα εστιατόρια επικυρώνουν απλώς την άκρως συμβολική για την εποχή μας έφοδο προς την πανταχού παρούσα εκθαμβωτική κενότητα.

Επιμύθιο: Στις Ιστορίες του κ. Κόινερ, ο Μπρεχτ σατιρίζει έναν κηπουρό που κουρεύει διαρκώς έναν θάμνο προσπαθώντας να πετύχει το άψογο σχήμα. Ως αποτέλεσμα η μορφή θριαμβεύει μα η ύλη αφανίζεται. Ωσότου από τον πλούσιο θάμνο δεν απομένει παρά μία μικρή, τέλεια σφαίρα.

///

Απαστράπτουσα παρακμή

Τίποτε δεν εικονίζει παραστατικότερα την απαστράπτουσα παρακμή της Ευρώπης από την εμφάνιση του τραγουδιστή. Σφιγμένος σε κοστούμια όσο γίνεται πιο φανταχτερά, αρχαιοπρεπώς τερατόμορφα, βλακωδώς καρναβαλικά, ή ψευδομυθικώς διαστημικά, πασχίζει ο καημένος κάπως να φανεί. Μα ο αλλοτινός πρωταγωνιστής, αυτός που καθήλωνε βασιλείς, ήρωες και θεούς με μια λύρα μονάχα, έναν αυλό ή μια άρπα, είναι πιά ασήμαντος κομπάρσος. Εξαφανισμένος σ’ ένα φαραωνικό σκηνικό ηλεκτρονικής χλιδής, καταποντισμένος στον αλαλαγμό του πλήθους και καταβροχθισμένος από μια αφρίζουσα θάλασσα φωτός, μοιάζει με τον Ιωνά στην απέραντη σπηλαιώδη κοιλιά μιας αχόρταγης φάλαινας. Έτσι, χωρίς ελπίδα πιά, χτυπιέται μάταια και ρογχάζει, ψιθυρίζει ή κραυγάζει, το άνοστο γλυκό ή τραχύ του τίποτε — και του αποκρίνεται ένα μυριόστομο ποτέ.

///

Newέλληνες!

Από τότε που κάποιοι πολύ προχωρημένοι τύποι διαλαλούν ότι μας ξεβλάχεψαν, ζούμε σε παρατεταμένη γλωσσική παρενδυσία. Αλλά τι να κάνουμε οι δόλιοι; Η γλώσσα μας ως γνωστόν είναι πάμπτωχη.  Γι αυτό, διαπρεπείς κοσμικογράφοι και παρουσιαστές πρωινάδικων έχουν βαλθεί να μας απαλλάξουν από τη ντροπή της, αντιγράφοντας τις ιστορικές ομιλίες του Ζολώτα στην Ουάσιγκτον από την ανάποδη. Εκείνος μίλησε αγγλικά χρησιμοποιώντας ελληνικές λέξεις που έχουν δανειστεί οι εγγλέζοι, αυτοί μιλούν ελληνικά με αγγλική μεταμφίεση. Διότι σύμφωνα με το new paradigm το αντίγραφο είναι καλύτερο από το πρωτότυπο. Έτσι αποτελεί common symptom να βγαίνουν με το telephone ανά χείρας και να δηλώνουν ότι έχουν μία epic διάθεση αλλά και μία melancholy γιατί πήραν σαράντα γραμμάρια και τώρα θα πρέπει να τρέχουν στον πλησιέστερο διαιτητικό meta-φούρνο! Επιπλέον έχουν mega problem επειδή αναγκάστηκαν να κόψουν κάποιον καλεσμένο on air αλλά συνεχίζουν να πουλάνε αέρα κοπανιστό, εξομολογούμενοι ότι στηθοδέρνονται μπροστά σε βυζαντινές icons που έφεραν από το χωριό τους. Παθαίνουν μία ecstasy όταν βλέπουν στο theater μία famous φίλη τους για την οποία μπορεί καμιά φορά να τρέφουν ανάμεικτα αισθήματα jealousy και sympathy αλλά γενικώς έχουν μεγάλο σεβασμό στους authentic characters.

Ξέρουμε βέβαια από την history ότι η anatomy αυτού του phenomenon δεν συνιστά και therapist method εφόσον οι politicians σε periods παρακμής έχουν micro horizon. Κάνουν παντού economy κι έχουν τόσο στρεβλό criterion και τόσο λίγο eroticism ώστε δεν αντιλαμβάνονται καν την problematic oligospermia της σύγχρονης Hellenic γλώσσας. Για να έρθουμε λοιπόν στα σύγκαυλά μας θα επαναλάβω την ξεχασμένη πατριωτική προτροπή: Ξύπνα λεβέντη μου τσολιά, πιάσε το penis απ’ τα μαλλιά!

///

Ο φόβος τρώει τα σωθικά

Αφού υποθήκευσαν ξανά και ξανά την ελπίδα για μία ζωή άξια του ανθρώπου, οι εμπορικές συμμορίες που κυβερνούν τον κόσμο απλώνουν στα τραπέζια τους τον φόβο του θανάτου. Περνώντας από το ένα άκρο του φάσματος στο άλλο αντικαθιστούν το ρίγος της εγκάρδιας προσμονής με την ανατριχίλα ενώπιον του τρομερού. Επενδύουν στη στρατηγική των εκπτώσεων εκτρέποντας την αθετημένη τους υπόσχεση σε απειλή. Άλλοτε πωλούσαν στους ιδιώτες που τους πίστεψαν το όνειρο μίας έντοκης μεσοαστικής ησυχιότητος. Σήμερα αντί της χρεωκοπημένης ανέφελης ευημερίας  διαφημίζουν με τα επικοινωνιακά τους ενεργούμενα τις πολεμικές συρράξεις, την τρομοκρατία και τη φονική επιδημία. Το σκιάχτρο στο χωράφι αλλάζει καπέλα μα ο σκελετός παραμένει ίδιος  και το σκοπούμενο κοινό:  η μετατροπή του φοβισμένου πολίτη σε πειθήνιο υπήκοο και η αναδιάρθρωση του εξουσιαστικού πλέγματος με τη γενική πρόβα νέων εργαλείων  κυριαρχίας.

Προωθείται επομένως το δόγμα της μηδενικής ανοχής απέναντι στα ποικίλα κινήματα πολιτικής ανυπακοής, η ολοένα και συχνότερη επιβολή  αδειοδοτούμενης μετακίνησης και ο ασφυκτικός έλεγχος των δημοσίων συγκεντρώσεων. Μία πρακτική που αναποδογυρίζοντας τους συνταγματικούς όρους μετατρέπει την εναπομείνασα δημοκρατική κανονικότητα σε εξαίρεση, καθώς διολισθαίνει  κατά συρροήν σε μέτρα καταστάσεως εκτάκτου ανάγκης. Με στεγανό, υποτίθεται, περιτύλιγμα ασφαλείας για όσους είναι διατεθειμένοι να επιβιώσουν ως πειθαρχημένα κατοικίδια με πολιτικά κατεψυγμένες ταυτότητες. Τώρα ο ηλεκτρονικός Λεβιάθαν σαρώνει  τα τελευταία καταφύγια της ιδιωτικής έκφρασης και πολιορκεί τα ερείσματα κάθε ενοχλητικής δημόσιας φωνής. Το κράτος, με την  συνδρομή των μεγάλων εταιρειών πληροφορικής χειραγώγησης και κατευθυνόμενης αφασίας, από εποπτικό γίνεται πανοπτικό. Ενισχύεται διαρκώς με νέες τεχνικές αναγνώρισης προσώπου και εγκαθιστά ολόκληρη την κοινωνία σ’ ένα ψηφιακό στρατόπεδο συγκέντρωσης που στη Ρωσία αποκαλείται ήδη πολύ εύστοχα cyber gulag. Η δομή του εγγυάται με βούλα και υπογραφή ανίατη μακροημέρευση και πίτουρα σε αποστειρωμένο κλωβό. Πόσοι όμως από μας θα αρκεστούν στην ετεροκαθοριζόμενη χαμοζωή και πόσοι θα επιμείνουν στην αέναη, πολιτική και προσωπική, νοηματοδότηση της ύπαρξής τους;

///

Η επιστροφή της γηραιάς κυρίας

Συχνάζοντας εδώ κι εκεί έχω γνωρίσει πολλές σοβαρές ή ελαφρές κυρίες, κανείς ωστόσο δεν έτυχε να μου συστήσει την πολύφερνη κ. Επιστήμη. Ίσως βέβαια, από τον 19ο αιώνα που ο Αύγουστος Κοντ την ενθρόνισε στο ναό του θετικισμού, να αποφεύγει τις χειραψίες με κοινούς θνητούς. Να ψήλωσε ο νους της και να τηρεί τις επιβαλλόμενες από  τον καινούργιο της ρόλο μεταφυσικές αποστάσεις. Γιατί όπως ο Θεός σωπαίνει και τον εκπροσωπούν οι λαλίστατοι θεολόγοι, έτσι και η Επιστήμη εκφράζεται μέσω των επιστημόνων. Φυσικά, επειδή κάθε ένας από τους παρακοιμώμενους της Αρχής διατείνεται ότι έχει εμπιστευτική σχέση μαζί της, τόσο οι θεολογικές όσο και οι επιστημονικές έριδες χρονίζουν. Από την αυγή της ιστορίας χιλιάδες θεοί έχουν πεθάνει ελλείψει πιστών και χιλιάδες επιστημοσύνες έχουν ενταφιαστεί ελλείψει αποδείξεων. Και οι μεν θεολογίζοντες εξακολουθούν να διεκδικούν την αποκλειστική αντιπροσωπεία του Κυρίου, μα οι περισσότεροι επιστήμονες δεν είναι πλέον τόσο ηλίθιοι ώστε να ελπίζουν στην αποκλειστική εύνοια της κ. Επιστήμης. Γνωρίζουν πως οι ερωτικές της βλέψεις αλλάζουν και ότι, πολυγαμική ούσα, ανταποκρίνεται στην έλξη νέων και σφριγηλών ανακαλύψεων.

Κατά συνέπεια οι πεποιθήσεις των παλαιών της εραστών κλονίζονται και οι κεκτημένες τους βεβαιότητες ανατρέπονται. Οι μόνοι που δεν νοιώθουν τους σεισμούς των επιστημονικών επαναστάσεων είναι, στη πλειονότητά τους, οι πολιτικοί. Με αφέλεια που θα ήταν χαριτωμένη αν δεν απέβαινε επικίνδυνη, παραθεωρούν ότι κάθε επιστημονική άποψη παραπατά στην κόψη της αλήθειας. Νοσταλγούν μία μεσαιωνική Επιστήμη παντός καιρού, καθαρή και απρόσβλητη από την αμφιβολία. Και έχουν ασφαλώς τα ελαφρυντικά τους οι άνθρωποι, καθώς ενθαρρύνονται να ξεστομίζουν δογματικές πομφόλυγες από τους τρεχέδειπνους στον μπουφέ της εκάστοτε εξουσίας. Τους «επιδήμιους αρπακτήρες» που διακωμωδεί ο Αθήναιος στους Δειπνοσοφιστές. Τους περιβόητους ειδικούς συμβούλους δηλαδή, που είτε δεν ξέρουν που τους πάνε τα τέσσερα είτε φοβούνται μη χάσουν τον λουφέ κακοκαρδίζοντας τους πάτρωνές τους.

Ο Κοντ τουλάχιστον ήταν απολύτως ανιδιοτελής γι’ αυτό και δεν πρόκοψε. Πίστευε ειλικρινά, ο έρμος, ότι οι βιομήχανοι, αντικαθιστώντας τους πολεμιστές, και ενεργώντας σύμφωνα με το πνεύμα του επιστημονικού θετικισμού, θα προσφέρουν σε σύμπασα την ανθρωπότητα αιώνια ειρήνη, πλούτο και υγεία!

*

*

*