*
ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ & ΠΑΡΑΜΟΝΙΜΑ | 07:23
Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ
Ενάμιση αιώνα έζησε ο Δημοτικός Κήπος των Χανίων, έργο του θρυλικού Ρεούφ Πασά, με το χώμα του. Όχι πια. Η τελευταία «ανάπλαση» απέδωσε ό,τι αποδίδουν συνήθως οι αναπλάσεις στην Ελλάδα του 21ου αιώνα: μια απέραντη τσιμεντάδα… Δεντράκια φυλακισμένα, χοντρά μπετονένια στηθαία, μια ασπράδα εκτυφλωτική που αντανακλά τον ήλιο και τη θερμότητα και ειδικά αυτές τις μέρες διώχνει τους πάντες. Ακόμη και το χαλίκι του ιστορικού Καφενείου κάτω από τα πυκνόφυλλα δέντρα σαρώθηκε, τσιμέντο κι εκεί. Ακόμη και η παλιά κρήνη ενόχλησε και ξηλώθηκε. Πολλά δέντρα κόπηκαν κι όσα απέμειναν κλαδεύτηκαν ανηλεώς. Πώς το έγραφε ο Σεφέρης στις Μέρες του; «Προκόβουμε καταπληκτικά».
*
*
~.~
Τον Νίκο Παναγιωτόπουλο τον γνώρισα, θά ‘ταν το 2000, στο σπίτι του Ανδρέα Κίτσου-Μυλωνά στη Φιλοθέη, σ’ ένα από τα θρυλικά εκείνα δείπνα που ο οικοδεσπότης και η Μαρία έστρωναν στους ευδαίμονες προσκεκλημένους τους. Εκεί πρωτοσυνάντησα και τον Κωστή Παπαγιώργη. Φευγάτοι τώρα πια κι οι τρεις. Ο Ανδρέας έφυγε πρώτος, τον χιονισμένο Φλεβάρη του 2004. Τον Μάρτη του ’14 ο Κωστής, και τώρα μέσα σ’ αυτόν τον κολασμένο Ιούλιο ο Νίκος. Η μνήμη όμως είναι πεισματάρα. Όσο μπορεί, σε τούτο το συμπόσιο των απόντων πια, θα τους κρατάει μπροστά της όπως τότε, φίλους σπινθηροβόλους και ολοζώντανους.
~.~
Κλείνεις τὰ μάτια. Ἡ πυρκαγιά
κάτω ἀπ’ τὰ βλέφαρά σου καίει ἀκόμη,
ἥλιος σὲ ἔκλειψη, μιὰ πορφυρὴ σκιά
ἀθέατη ποὺ ὡστόσο σὲ τυφλώνει.
Τ’ ἀνοίγεις πάλι. Χαμηλά στὸν ἐλαιώνα
ὁ ἀέρας ἤδη λαμπαδιάζει τοὺς κορμούς.
Μιᾶς γυμνασμένης δύναμης εἰκόνα :
νιφάδες στάχτης ποὺ λιχνίζονται ἁπαλά,
κλαδιὰ ποὺ κρέμονται σπασμέν’ ἀπ’ τοὺς ἁρμούς,
δρυάδες ποὺ σωπαίνουν στὸν αἰώνα.
Οἱ φυλλωσιὲς τρίζουν γιὰ λίγο, σπινθηρίζουν,
προτοῦ ἐκραγοῦν μὲ μιᾶς στοὺς οὐρανούς.
Κλείνεις τὰ μάτια. Στάμπες φωτὸς ποὺ ἀχνίζουν
σ’ ἕνα θαμπὸ ὑποδόριο μεσημέρι.
Χτυποῦν σειρῆνες. Ἠχοῦν ἰαχές.
Γιὰ ποιές ἀπὸ τὶς πυρκαγιές, κανεὶς δὲν ξέρει.
ΑΕΡΑΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ, 2012
~.~
Η θεωρία ότι μια συνταγματική διάταξη μπορεί να κηρυχθεί… αντισυνταγματική έκανε κάποιο θόρυβο στη Γερμανία τη δεκαετία του 1990. Στην πράξη δεν γνωρίζω να την έλαβε ποτέ κανένα δικαστήριο στα σοβαρά. Στο Ισραήλ, του οποίου η Κνεσέτ υπερψήφισε προχθές συνταγματική αναθεώρηση που περιστέλλει τις αρμοδιότητες του Ανώτατου Δικαστηρίου, ίσως αυτή η στιγμή φτάσει, αν κρίνω και από τις φωνές που ακούγονται. Η στιγμή δηλαδή όπου οι ανώτατοι δικαστές ενδέχεται όντως να αποφασίσουν ότι ο Συνταγματικός Νομοθέτης δεν έχει το δικαίωμα να τροποποιήσει το Σύνταγμα χωρίς την άδειά τους!!
(Για την ακρίβεια του πράγματος, το Ισραήλ αντί Συντάγματος έχει μια δέσμη Θεμελιωδών Νόμων, αλλά ή ουσία δεν αλλάζει, περί συνταγματικής ισχύος κειμένων πρόκειται.)
Για τον Νετανιάχου και την κυβέρνησή του μπορεί να έχει κανείς όποια γνώμη θέλει. Όμως μια ενδεχόμενη, άμεση ή έμμεση (όπερ και το πιθανότερο), άρνηση των δικαστών να υποταχθούν στη βούληση του Συνταγματικού Νομοθέτη θα είναι κάτι παραπάνω από δικαστικό πραξικόπημα, θα είναι εν ψυχρώ δολοφονία της δημοκρατίας. Και πρόβα τζενεράλε για παρόμοια εκτροπή και σε άλλες χώρες του Δυτικού κόσμου.
~.~
Η είδηση πέρασε στα ψιλά: αθωώθηκε ο Κέβιν Σπέισυ απ’ όλες τις κατηγορίες εναντίον του. Τους πηχιαίους, υστερικούς τίτλους των ΜΜΕ, όμως, που τον καταδίκαζαν αναπολόγητο ποιος θα τους σβήσει από τη συλλογική μνήμη; Θα ζητήσει κανείς συγγνώμη γι’ αυτή την απόπειρα ηθικής εξόντωσης ενός από τους μεγαλύτερους ηθοποιούς του καιρού μας; Ποιος θα τον –μας– αποζημιώσει για τον –τετελεσμένο– επαγγελματικό του αφανισμό;
~.~
Ζούμε σ’ ένα νησί περιτριγυρισμένο από μια θάλασσα άγνοιας. Όσο μεγαλώνει το νησί της γνώσης μας, τόσο αυξάνονται και οι ακτές της άγνοιάς μας.
JOHN ARCHIBALD WHEELER
~.~
Ό,τι απέδωσαν οι «τριγωνικές συμμαχίες» που με τόση ψευδαισθητική ζέση καλλιέργησαν Ελλάδα και Κύπρος τα προηγούμενα χρόνια ως ανάχωμα δήθεν στον τουρκικό αναθεωρητισμό (επικερδέστατες συμφωνίες για τον Ερντογάν!), το ίδιο θα αποδώσει και η πολυδιαφημιζόμενη ελληνοτουρκική προσέγγιση που επαγγέλλεται ο πρωθυπουργός μας.
Η Τουρκία θα προωθήσει και θα νομιμοποιήσει ακόμη περισσότερο τις αξιώσεις της και η Ελλάδα θα διαπιστώσει ότι όσες υποχωρήσεις και αν είναι πρόθυμη να κάνει, στις αντίπερα ακτές αυτές δεν θα είναι ποτέ αρκετές. Η απομονωμένη Τουρκία αποδεικνύεται ότι έχει παντού φίλους, ενώ οι υποτιθέμενοι δικοί μας απλώς μας χρησιμοποιούν για ν’ αποσπάσουν από την Άγκυρα καλύτερους όρους στο μεταξύ τους πάρε-δώσε.
~.~
Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάς, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν δυο-τρεις τουρίστες, ένα μπιτσόμπαρο και μια ξαπλώστρα. Που σημαίνει, με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις.
~.~
Μία περιγραφή του Κούντερα έχει συγκρατήσει η μνήμη μου πάνω απ’ όλες. Δεν θυμάμαι τώρα από ποιο βιβλίο. Σε μια πισίνα ξενοδοχείου, ο ήρωας πασχίζει να σοδομίσει την ερωμένη του. Αποτυγχάνει αλλά, με τη συναίνεσή της ενδεχομένως, κάνει σαν να επιτελεί όντως τη συνουσία και η διείσδυση να έχει επιτευχθεί. Όλες οι ηδονές της Μεσευρώπης, της Mitteleuropa, εκείνου του υπαρκτού τόπου που απαθανάτισε στα γραψίματά του ο σπουδαίος Τσέχος, τέτοιες είναι νομίζω. Ένα κυνήγι περισσότερο της ψυχικής παρά της σαρκικής ανακούφισης, ένα μείγμα κωμικό από λαχανιασμένο αισθησιασμό αναπόσπαστο από το αίσθημα της ενοχής και της αποτυχίας – απόλυτα ξένο προς τον ερωτισμό ενός Βοκκάκιου λ.χ. ή ενός Αριστοφάνη. Θ’ άξιζε να εκπονούσε κανείς μια ανθρωπολογία του σεξ. Ένα τέτοιο έργο θα αποδείκνυε μια και καλή πως «η» Ευρώπη είναι ένα πλάσμα της φαντασίας μας. Πως ουδέποτε υπήρξε.
~.~
Κοιμήσου καραμέλα μου για να σε πιπιλήσω.
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ
~.~
«Ανάμεσα σε όλα τα πρόσωπα στη διεθνή σκηνή, ο κορυφαίος γελωτοποιός είναι ο Γενς Στόλτενμπεργκ, ο σημερινός γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ… Ο Στόλτενμπεργκ, ως ένστικτο και ως πολιτική, δεν είναι παρά ένα δρομολογημένο δυστύχημα».
ΠΩΛ ΚΗΤΙΝΓΚ, Αυστραλός πρώην πρωθυπουργός, για τα σχέδια του ΝΑΤΟ να επεκταθεί στην Ασία. Ο ίδιος είχε προβλέψει τις σημερινές εξελίξεις στην Ουκρανία και είχε προειδοποιήσει γι’ αυτές, ήδη την δεκαετία του 1990.
~.~
Η ιδέα ότι η αλαζονεία είναι κουσούρι και όχι προσόν είναι συνηθισμένη αυταπάτη των ηθικολόγων – οι οποίοι αρέσκονται να κριτικάρουν την αλαζονεία των άλλων για να κρύψουν τη δική τους. Κοινωνικά όμως, η έπαρση είναι αναγκαία: δείχνει ότι ο επηρμένος είναι άτομο με θάρρος και αυτοπεποίθηση, άρα καθ’ όλα κατάλληλο για πρότυπο ή ηγέτης. Δεν έχει κατ’ αρχάς σημασία αν αυτό το θάρρος, αυτή η αυτοπεποίθηση δεν αντέχει τη λογική βάσανο, αν μάλιστα καμουφλάρει αβυσσαλέες προσωπικές ελλείψεις ή αδυναμίες. Οι περισσότεροι είναι ανίκανοι να κάνουν έναν τέτοιο έλεγχο ούτως ή άλλως. Όμως η ανάγκη τους να πιστέψουν, να θαυμάσουν, να μιμηθούν, να «αγαπήσουν» κάποιον εντέλει, είναι ακαταγώνιστη. Και στη ζυγαριά θα βαραίνει πάντοτε περισσότερο.
Η τραγική σύλληψη της ύβρεως δεν συμπίπτει με την ηθικολογική καταδίκη της αλαζονείας, που είναι γέννημα των μετακλασσικών χρόνων. Ο τραγικός ήρωας μπορεί κάλλιστα να είναι άνθρωπος συνετός, όπως στην περίπτωση του Οιδίποδα, λ.χ., του Ιππόλυτου, του Φιλοκτήτη, της Ιφιγένειας – και παρ’ όλα αυτά να συντρίβεται. Η συντριβή δε αυτή είναι απόρροια της μετοχής του στα ανθρώπινα, όχι κατ’ ανάγκην γέννημα μιας υποκειμενικής «αμαρτίας», εν προκειμένω μιας αδυναμίας χαρακτήρος. Ο τραγικός ήρωας αποτυγχάνει είτε επειδή απλώς και μόνο είναι άνθρωπος, είτε επειδή δεν διακρίνει σωστά το όριο που δεν του επιτρέπεται να υπερβεί. Όμως πολύ συχνά, στην μοιραία υπέρβαση τον οδηγεί η σύνεση και όχι η υπερβολή, η φρονιμάδα και όχι η αλαζονεία.
~.~
Ο Τρυντώ στον Καναδά πρόπερσι κατάσχεσε τους λογαριασμούς τραπέζης των διαδηλωτών εναντίον του για να τους διαλύσει. Οι Κινέζοι έχουν έναν καθολικό μηχανισμό παρακολούθησης όπου «βαθμολογούν» ψηφιακά την νομιμοφροσύνη στο καθεστώς και τιμωρούν αναλόγως τους παραβάτες. Η κυβέρνηση Μπάιντεν λογόκρινε συστηματικά και εν κρυπτώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εδώ σε μας είδαμε το αίσχος των «επισυνδέσεων» που ο σοφός ψηφοφόρος μας… επιβράβευσε κ.ο.κ.
Ο Σνόουντεν, ο Ασσάνζ έχουν δείξει με στοιχεία το συγκλονιστικό μέγεθος του τωρινού οργουελικού κράτους, ο Αγκάμπεν και άλλοι στοχαστές μίλησαν για το κράτος της καθολικής επιτήρησης που στήθηκε με πρόσχημα τον κορωνοϊό. Το αποφασιστικό βήμα θα είναι η κατάργηση του φυσικού χρήματος, την οποία οι εξουσίες τόσο επιθυμούν. Με το πάτημα ενός κουμπιού, καθένας «ύποπτος» θα μπορεί στην κυριολεξία να «θανατώνεται» ψηφιακά: τα χρήματά του να δεσμεύονται, η περιουσία του να δημεύεται, η πρόσβασή του στο διαδίκτυο να καταργείται, ακόμη και το ίδιο το πιστοποιητικό γεννήσεως και η ταυτότητά του να εξαφανίζεται και εκείνος να συλλαμβάνεται και να φυλακίζεται, λ.χ., ως λαθρομετανάστης!
Ένα ακόμη βήμα προς τον απόλυτο έλεγχο: αυτό είναι η «καθολική ψηφιοποίηση», στο όνομα της οποίας πίνουν νερό οι κυβερνήτες μας. Η λογοτεχνία, η πολιτική σκέψη, ο κινηματογράφος τα έχουν προβλέψει όλα αυτά με απόλυτη ακρίβεια εδώ και δεκαετίες πολλές. Ωστόσο, πότε άκουσε κανείς τις προειδοποιήσεις;
~.~
Είναι δικαίωμα, και μάλιστα προστατευτέο από το Σύνταγμα, η καύση της αμερικανικής ή της ρωσσικής σημαίας σε μια διαδήλωση; Αν η σημαία αυτή είναι η ισραηλινή, αλλάζει κάτι; Αν είναι η ελληνική ή ο βυζαντινός δικέφαλος; Αν είναι το λάβαρο του Ολυμπιακού, της Μονής Εσφιγμένου ή των ΛΟΑΤΚΙ;
Αν αντί για σημαία κάψει κανείς τη Βίβλο, είναι αυτό επιτρεπτό; Αν κάψει το Κοράνι; Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, τη Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τις προγραμματικές δηλώσεις του Πρωθυπουργού, το Ελληνικό Σύνταγμα, τις Ιδρυτικές Συνθήκες της ΕΕ;
Μπορεί να κάψει κανείς την Αγία Γραφή εμπρός στη Μητρόπολη την ώρα της Ανάστασης; Το Κοράνι εμπρός σ’ ένα τζαμί κατά το Ραμαζάνι; Το λάβαρο των ΛΟΑΤΚΙ σε ένα Gay Parade;
Τα ερωτήματα αυτά πολλές δεκαετίες τώρα προκαλούν νομικό και πολιτικό ίλιγγο σε όλες τις χώρες της Δύσης. Και πολύ σπανίως ρωτώντας κάποιον, θα πάρεις ενιαία απάντηση. Το γιατί, μου φαίνεται προφανές.
Στη φωτογραφία, ο Ιρακινός Σαλουάν Μομίκα ενώ σκίζει το Κοράνι εμπρός στο μεγαλύτερο τζαμί της Σουηδίας.
ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ
*
*
~.~
*
