*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Γαλήνη αφάνταστη απλώνεται σ’ όλα τα καταστρώματα.
— Σας ομιλεί ο πλοίαρχος. Η ώρα είναι δύο και σας διατάσσω:
ο σώζων εαυτόν σωθήτω! — Μουσική! Για το φινάλε
ο αρχιμουσικός σηκώνει την μπαγκέτα του.

ΗANS MAGNUS ENZENSBERGER
Το ναύαγιο του Τιτανικού, 1978

~.~

Μπορεί κανείς να «δει» τα νούφαρα του Μονέ με τον φασματογράφο; Τον Ποσειδώνα του Αρτεμισίου με τα όργανα του ανατόμου; Το ρωμαϊκό Πάνθεον με τα κριτήρια της ογκομετρίας;

Κι όμως, πάμπολλες φιλολογικές μελέτες σήμερα κάνουν ακριβώς αυτό. Εκεί που χρειάζεται το γυμνό μάτι, επιστρατεύουν το μικροσκόπιο ή το τηλεσκόπιο, αντιμετωπίζουν την λογοτεχνία ως αποδεικτικό υλικό μιας θεωρητικής φαντασμαγορίας, ως πεδίο εστιάσεως ενός κλινικού φακού. Ζουμάρουν ασύμμετρα εκεί όπου η κλίμακα είναι εντελώς φυσική.

Η θεωριοκρατία και ο μικροφιλολογισμός, παρά τα ενδιαφέροντα ευρήματα που κομίζουν ενίοτε, έχουν απομακρυνθεί δραστικά από την λογοτεχνία. Μπορεί να την μελετούν, αλλά το κάνουν με έναν τρόπο που την μεταβάλλει «εις άλλο είδος», που αγνοεί και παραβλέπει εκείνα ακριβώς τα γνωρίσματα που την έχουν καταστήσει τέτοια, ήτοι λογοτεχνία. Την ερευνούν με τον τρόπο που ένας μικροβιολόγος προσεγγίζει έναν βάκιλλο, κάποτε και με ενδιαφέρον μικρότερο του δικού του.

Δεν είναι τυχαίο ότι η ακαδημαϊκή γλώσσα μοιάζει σήμερα τόσο αποξηραμένη, τόσο στεγνή. Ο τύπος του πανεπιστημιακού δασκάλου που, διδασκόμενος από τους συγγραφείς που μελετά και σε δημιουργική ώσμωση μαζί τους, συνδυάζει στη γραφίδα του τη δύναμη της διεισδυτικής παρατήρησης και τη χάρη της καλλιέπειας σπανίζει όλο και πιο πολύ.

Αντιθέτως, έχουμε το αντίθετο φαινόμενο. Όλο και συχνότερα, λογοτέχνες και κριτικοί μιμούνται κακόζηλα την πανεπιστημιακή ξηρογραφία, ιδίως τη θεωριοκρατούμενη. Και άθελά τους προδίδουν έτσι ότι τη γλώσσα της ίδιας της λογοτεχνίας, την ικανότητά της να «εκφράσει», δηλαδή να περιγράψει τον κόσμο, δεν την πολυεμπιστεύονται. (περισσότερα…)

*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Το όνομά του, Τζακ Τεϊσέιρα. Εθνοφύλακας των ΗΠΑ, ετών 21. Σιδηροδέσμιο τον συνέλαβε τις προάλλες το FBI με τα ΜΜΕ να επιχαίρουν και να χειροκροτούν. Κάποια μάλιστα συνεργάστηκαν προθυμότατα με τις αρχές για τον εντοπισμό του.

Το έγκλημά του; Έδωσε στη δημοσιότητα εκατοντάδες απόρρητα έγγραφα που τινάζουν στον αέρα το δυτικό αφήγημα για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Όχι, δεν έχει καμιά υπόσταση το παραμύθι της μη άμεσης εμπλοκής των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ. Ειδικές δυνάμεις της Δυτικής Συμμαχίας πολεμούν στο πλευρό του Ζελένσκι και του Κιέβου κατά των Ρώσσων. Όχι, οι Ουκρανοί δεν κερδίζουν τον πόλεμο. Το αντίθετο συμβαίνει: αναγκάζονται από τους υποτιθέμενους συμμάχους τους σε όλο και πιο επώδυνες, όλο κι πιο απέλπιδες θυσίες.

Τώρα τον Τζακ Τεϊσέιρα περιμένει η τύχη του Ασσάνζ. Ήδη τα ΜΜΕ, τα ίδια αυτά που διαδίδουν τόσον καιρό πρωτοσέλιδα τα δυτικά ψεύδη περί του πολέμου, πρωτοστατούν στους χαρακτηρισμούς. Φιγουρατζής και οπλομανής λέει ο νεαρός, αντισημίτης κιόλας. Κάπως έτσι όμως δεν προγράφτηκε και ο Ασσάνζ, ως βιαστής μάλιστα; Στην πυρά λοιπόν και ο Τζακ και όσα έφερε στο φως. Με πρώτη πρώτη την αλήθεια.

(Σκέφτομαι τώρα τι θα έλεγαν τα δυτικά ΜΜΕ αν οι Ρώσσοι πάθαιναν τέτοια νίλα, αν τόσα απόρρητα έγγραφα δικά τους διέρρεαν στη δημοσιότητα…)

~.~

Η Βανδέα στη Γαλλική Επανάσταση ήταν προπύργιο ζηλωτικό των μοναρχικών και της εκκλησίας. Σήμερα, στο όνομα του κοσμικού κράτους (λέγε με woke και ορθοπολιτική) αποκαθηλώνει, και με δικαστική βούλα παρακαλώ, το άγαλμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ από την κοινή θέα.

Έτσι όμως είναι η ζωή και η ιστορία, κύκλους κάνει. Όταν ο χριστιανικός όχλος γκρέμιζε το ξόανο του Σεράπιδος στην Αλεξάνδρεια, μας αφηγούνται, ξεχύθηκαν από μέσα τα ποντίκια. Ο Παλλαδάς έχει εκείνο το σπαρακτικό επίγραμμα για το άγαλμα του Διός, νομίζω, που το έλιωσαν και το έκαναν τηγάνι. Και οι μνήμες με τους Ταλιμπάν να ανατινάζουν τους ελληνοπρεπείς Βούδδες της Βακτριανής ή τους ισλαμοκρατιστές να κάνουν το ίδιο στα ερείπια της Παλμύρας είναι ακόμη ( ; ) ζωντανές. (περισσότερα…)

*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

«Μισούμε τους Ρώσους εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα. Ξαφνικά υπογράφουμε μια συνθήκη που λέει ότι σε δύο μήνες εκείνοι θα διαλύσουν τις βόμβες τους, εμείς τις δικές μας και όλοι μας θα δοξαστούμε εν ειρήνη. Το πιθανότερο είναι ότι οι Αμερικανοί θα εκλάβουν αυτή την ειρήνη ως εξίσου μεγάλη απειλή με τον πόλεμο.»

Από την κλασσική ταινία του Τζ. Φρανκενχάιμερ, Επτά ημέρες του Μαΐου, του 1964. Έκτοτε πέρασαν άλλα 60 χρόνια, αλλά τι άλλαξε. Το πραξικόπημα κατά του προέδρου Λάυμαν για τη «φιλορωσσική» του πολιτική στην ταινία αποτυγχάνει, το αντίστοιχο όμως κατά του Τραμπ υπήρξε και ευφυέστερα οργανωμένο και απολύτως επιτυχημένο εντέλει. Το βαθύ κράτος στην Ουάσιγκτον ποτέ δεν έπαψε, ούτε καν μετά τη νίκη του στον Ψυχρό Πόλεμο, να πιστεύει ότι οι Μόσχοβοι είναι θανάσιμοι αντίπαλοι. Η ειρήνη ποτέ δεν είχε μια ευκαιρία.

Κι όσο για τα πυρηνικά, ποτέ δεν ήταν τόσο περιζήτητα. (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Μέσα εκφραστικά στη διάθεσή του ο άνθρωπος είχε ανέκαθεν πάμπολλα. Άλλα φυσικά, προέκταση του σώματός του στον χώρο, και άλλα τεχνητά, μεσολαβημένα από τη σκέψη και την επινοητική φαντασία. Απ’ όλα όμως τα μέσα, όσα αναφάνηκαν στο δρόμο της ιστορίας, ποτέ δεν υπήρξε κάποιο που να δίνει, και να κρίνει ταυτόχρονα, με τόση σαφήνεια, τόση ειλικρίνεια, τέτοια ανελέητη ευθύτητα αυτό το παράδοξο ον που ονομάζουμε άνθρωπο. Το μέσο αυτό είναι η Τηλεόραση.

Δεν εννοώ βέβαια τη λεγόμενη ποιοτική τηλεόραση, δημόσια ή άλλη. Αυτή η λέξη τώρα εικονογραφεί ένα άλλοθι. Εννοώ την άλλη, την στην ουσία μόνη υπαρκτή: την τηλεόραση των ιδιωτικών παθημάτων και των εμπορικών παθών, την τηλεόραση τη φτηνή, τη συμφεροντολόγα, την κατ’ εξοχήν και όντως ούσα τηλεόραση, την trash tv. Μπροστά στο χθαμαλό μεγαλείο της, όλες οι άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες, και η πιο επώδυνη τέχνη, και η πιο υψηλόφρων πολιτική, και η πιο μεγάθυμη ιδέα, μοιάζουν με κούκλες άπνοες και φτιασιδωμένες. Κυνηγώντας δήθεν το άπιαστο, απαιτούν ιεραρχίες, σέβονται προσχήματα, προβάλλουν αρχές. Ποθώντας τάχα το βέλτιστο, ψεύδονται κατ’ επάγγελμα, αποκρύπτουν καθ’ έξιν, λιαίνουν, στιλβώνουν, πλαστογραφούν. (περισσότερα…)

*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

«Όριο στήριξης», «επίπεδο αντίστασης», «πρώτη και δεύτερη γραμμή άμυνας» – οι μαθηματικοφανείς χρηματιστηριακές «αναλύσεις» μοιάζουν με τα αστρονομικοφανή κατεβατά των αστρολόγων, με εκείνες τις «συναστρίες» και τους «ανάδρομους» ή «ευθυγραμμισμένους πλανήτες».

Η γλώσσα τους όμως είναι στεγνά μιλιταριστική. Δεν έχει τίποτα από τη σαγήνη του πανάρχαιου ζωδιακού κύκλου, από την ποιητική γοητεία των σύμβολων που έθρεψε τόσες χιλιετίες τώρα η συλλογική φαντασία. Με αυτά τα σύμβολα ο Γέητς και ο Σεφέρης έγραψαν υπέροχα ποιήματα. Με την ορολογία των χρηματιστών ούτε παρωδία δεν μπορεί να γράψει κανείς.

Και δεν συγκρίνω καθόλου την «αντικειμένική» τους αξία. Τα καλογραμμένα ωροσκόπια είναι μια ψυχολογική φαρμακεία, μια καταβύθιση στον ημισυνειδητό κόσμο των πόθων και των φόβων. Οι χρησμοί των χρηματιστηριακών αναλυτών ηχούν σαν τον εμετό της Πυθίας που πέφτει από ύψος σε τενεκεδένιο κουβά. (περισσότερα…)

*

του ΑΓΓΕΛΟΥ ΧΡΥΣΟΓΕΛΟΥ

Μια κρίση που υποτίθεται ότι είχε παρέλθει αλλά επιστρέφει. Και μια κρίση στην οποία δεν διαφαίνεται κανένα τέλος. Η πανδημία έρχεται ξανά στο προσκήνιο με το πέμπτο (ή έκτο;) κύμα, καθώς τα κάποτε θαυματουργά εμβόλια χάρη στα οποία θα «παίρναμε πίσω τις ζωές μας» αποδεικνύονται ανεπαρκή μπροστά στις νέες παραλλαγές του ιού. Από την άλλη, ο πόλεμος στην Ουκρανία μετατρέπεται σε αυτό που οι περισσότεροι σοβαροί αναλυτές διέβλεπαν από την αρχή, μια αέναη σύγκρουση αυξομειούμενης έντασης. Καθώς οι παράλληλες αυτές κρίσεις εισέρχονται σε πορεία σύγκλισης με πολλαπλές και αλληλοτροφοδοτούμενες επιπτώσεις –πληθωρισμός, ενέργεια, επισιτιστική καταστροφή– το επίσημο αφήγημα προσαρμόζεται και αυτό στην νέα πραγματικότητα. Και είναι οι μεταπτώσεις αυτού του αφηγήματος που αποκαλύπτουν μια συγκεκριμένη μεθόδευση άσκησης εξουσίας και πολιτικής σήμερα.

Μπορούμε να δούμε πώς λειτουργεί αυτή η μεθόδευση της διαρκούς κρίσης σε δυο ζητήματα τα οποία παρουσιάζουν πολλές αναλογίες: την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Και στις δυο περιπτώσεις, έχουμε την ίδια ακολουθία. Πρώτον, ένα σοβαρό ζήτημα πολιτικής μετατρέπεται σε υπαρξιακή κρίση που όχι μόνο απειλεί τον τρόπο ζωής μας, αλλά επιβάλλει να τον αλλάξουμε. Δεύτερον, αν και αρχικά συσπειρώνει γύρω από μια πολιτική εξουσία που μιλάει με λόγο ενωτικό, η κρίση γρήγορα μετατρέπεται σε διαιρετική τομή γύρω από την οποία η εξουσία οικοδομεί μια παράταξη εσωτερικών εχθρών η οποία ορίζεται με μη-πολιτικούς και ηθικολογικούς όρους: «λαϊκιστές», «ψεκασμένοι» κλπ. Τρίτον, μετά την πόλωση έρχεται η ύφεση, κατά την οποία η κρίση μετατρέπεται σε κανονικότητα και η εξουσία αποδέχεται στην πράξη πολλές από τις αντιρρήσεις που μέχρι πρότινος καυτηρίαζε, παρουσιάζοντας τον εαυτό της ως εγγυητή της σταθερότητας απέναντι σε δυνάμεις που η ίδια απελευθέρωσε. (περισσότερα…)

*

του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΟΥΑΤΖΗ

Αν δεχτούμε τη ρήση ότι «η δημοσιογραφία είναι το πρωτογενές υλικό της ιστορίας» όπου τα σημαντικότερα γεγονότα καταγράφονται, ερευνώνται, σχολιάζονται, χρονο-γραφούνται, τότε θα έπρεπε να υψωθεί μια θυελλώδης κατακραυγή κατά των «δημοσιογράφων» και των εργοδοτών τους που προσπαθούν να παραποιήσουν την ιστορία, προβάλλοντας ως ήρωες γεγονότων ανύπαρκτα επί της ουσίας ανθρωπάκια, που καθόλου δεν επηρεάζουν τον ρου της ιστορίας, όπως τηλεπερσόνες, κοσμικομαϊντανούς και άλλους ανάξιους λόγου που περιφέρονται από κανάλι σε κανάλι.

~.~

Παρακιτρίνισε ο Τύπος έντυπος και ηλεκτρονικός. Κιτρινισμός δεν είναι μόνον η παραποίηση των γεγονότων, η προβολή των μη ουσιωδών στοιχείων ενός γεγονότος, αλλά και η απόκρυψη γεγονότων ή διαστάσεών τους, καθώς και η προβολή και αναπαραγωγή «ειδώλων», τα οποία είτε είναι ανάξια λόγου, είτε ψηφοθηρούν, υποτιμώντας τη νοημοσύνη των αναγνωστών-τηλεθεατών.

~.~

Το ρεπορτάζ έχει πεθάνει. Η πολύπλευρη έρευνα των γεγονότων, με συστηματική παρακολούθηση, με άξονα: αιτία – γεγονός – επίπτωση, εξέλιπε πλέον. Όπως έχει εκλείψει ο αντίλογος του καταγγελλόμενου, η λεγόμενη «άλλη πλευρά» των γεγονότων. Ας μην αναφερθώ στις ρατσιστικές αναφορές, λοιδορίες, σχόλια σε βάρος ανθρώπων «μη ορθών πολιτικά». (περισσότερα…)

~.~

ΠΩΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΜΜΕ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ
ΕΞΩΡΑΪΖΑΝ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΕΠΙ ΜΗΝΕΣ

Του ΓΕΝΣ ΜΠΕΡΓΚΕΡ 

Όλες αυτές τις τελευταίες εβδομάδες στη Γερμανία, οι μεγάλες εφημερίδες και οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες ενημέρωσης της χώρας με την ειδησεογραφία τους για τον κορωνοϊό λειτούργησαν ως φερέφωνο της κυβέρνησης Μέρκελ. Κριτική είδαμε σε δόσεις που θυμίζουν ομοιοπαθητική θεραπεία και οι ειδήμονες που καλούνται εκάστοτε να τοποθετηθούν επιλέγονται με κύριο κριτήριο αν ακολουθούν τη γραμμή της καγκελαρίου ή όχι. Έχοντας αυτά κατά νου, ας ρίξουμε μια ματιά στα όσα γράφτηκαν και ειπώθηκαν για τον κορωνοϊό τον Γενάρη και τον Φλεβάρη που μας πέρασαν. Ήδη τότε τα κυρίαρχα ΜΜΕ ευθυγραμμίζονταν με την επίσημη γραμμή της κυβέρνησης Μέρκελ· μόνο που τότε αυτή η γραμμή ήταν διαφορετική.

9 Ιανουαρίου
Το περιοδικό Spiegel  κάνει λόγο πρώτη φορά για μια «μυστηριώδη νόσο των πνευμόνων», η οποία σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. φέρεται να ξεκίνησε από την κινεζική επαρχία Γιουχάν και παρουσιάζει ομοιότητες με τους ιούς Sars και Mers.

Ασιατικά κράτη όπως η Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ, η Νότια Κορέα, η Ταϊλάνδη και οι Φιλιππίνες βάζουν ήδη από τότε σε καραντίνα τους επιβάτες από την Κίνα και προχωρούν σε ελέγχους για συμπτώματα της νόσου στα αεροδρόμια. Να σημειωθεί ότι τέτοιοι έλεγχοι δεν γίνονται στη Γερμανία ούτε σήμερα.

11 Ιανουαρίου
Το Spiegel αναφέρει τον πρώτο θάνατο από τη «μυστηριώδη νόσο των πνευμόνων» στην επαρχία Γιουχάν.

16 Ιανουαρίου
Κινέζα εργαζόμενη στην εταιρεία Webasto της Σαγκάης δέχεται επίσκεψη από τους γονείς της από τη σφοδρά πληττόμενη από τον κορωνοϊό επαρχία Γιουχάν.

19-23 Ιανουαρίου
Η ίδια εργαζόμενη επισκέπτεται τα κεντρικά της εταιρείας, στο Στόκντορφ της Βαυαρίας. Δεν έχει εκδηλώσει ακόμη συμπτώματα της νόσου και συμμετέχει σε ένα σεμινάριο μαζί με έναν τριαντατριάχρονο συνάδερφό της από το Κάουφερινγκ. Κατά τη διάρκεια της διαμονής της εμφανίζει τα πρώτα συμπτώματα και στις 23 Ιανουαρίου επιστρέφει με πυρετό στη Σαγκάη.

20 Ιανουαρίου
Εν τω μεταξύ, διάφορες χώρες εφαρμόζουν ελέγχους στα αεροδρόμια. Πλέον και στις ΗΠΑ θερμομετρούνται οι επιβάτες που επιστρέφουν από τη Γιουχάν.

21 Ιανουαρίου
Το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Υγείας της Γερμανίας εκτιμά τον κίνδυνο ως “πολύ μικρό”. Υπάρχει ωστόσο ένας ιολόγος με αντίθετη άποψη. Ο Κρίστιαν Ντρόστεν [ο επιδημιολόγος που σήμερα έχει τον ρόλο του Σωτήρη Τσιόδρα στη Γερμανία, σ.τ.μ.]  προειδοποιεί στη Γερμανική Ραδιοφωνία: «Θα έχουμε και στη Γερμανία τέτοια περιστατικά και οι γερμανικές κλινικές πρέπει να προετοιμαστούν για την αντιμετώπιση αυτών των ασθενών». Η προειδοποίησή του δεν εισακούστηκε.   

Όταν, εβδομάδες αργότερα, άρχισαν να καταφθάνουν στα γερμανικά νοσοκομεία τα κύματα ασθενών με κορωνοϊό, εξακολουθούσε να λείπει ο βασικός εξοπλισμός ατομικής προστασίας, ενώ ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό δεν είχε λάβει αντίστοιχη εκπαίδευση. Και η διορατικότητα του Ντρόστεν, όμως, δεν ήταν αλάνθαστη. Κι εκείνος υποτίμησε τον κίνδυνο του ιού: «δεν φαίνεται να είναι τόσο θανατηφόρος.»

23 Ιανουαρίου
Η Κίνα αποκλείει την Γιουχάν στέλνοντας πέντε εκατομμύρια πολίτες σε καραντίνα. Ο ομοσπονδιακός υπουργός υγείας της Γερμανίας Γεν Σπαν δηλώνει στο κανάλι RTL ότι «δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας κι αχρείαστου συναγερμού». Στο δελτίο ειδήσεων της κρατικής τηλεόρασης ζητά να γίνει η «σωστή εκτίμηση», καθώς η πορεία της νόσου στην Κίνα αποδεικνύεται ηπιότερη εκείνης της εποχικής γρίπης στη Γερμανία. Το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών εκτιμά τον κίνδυνο για τους επιβάτες προς Γιουχάν ως «ήπιο».

24 Ιανουαρίου
Το Γερμανικό Πρακτορείο Τύπου (dpa) βρίσκει στο πρόσωπο του καθηγητή Όλιβερ Βίτσκε, Διευθυντή της Λοιμωξιολογικής Κλινικής και του Κέντρου Λοιμωξιολογίας της Δυτικής Γερμανίας του Πανεπιστημίου του Έσσεν, τον ειδικό που θα επιβεβαιώσει τη δήλωση του υπουργού Σπαν. Ο καθηγητής Βίτσκε δηλώνει στο Πρακτορείο Ειδήσεων: «θεωρώ την πιθανότητα εμφάνισης μεγάλου αριθμού περιστατικών στην Ευρώπη ή στη Γερμανία πολύ περιορισμένη».

25 Ιανουαρίου
Στη Γαλλία επιβεβαιώνονται τα τρία πρώτα κρούσματα του κορωνοϊού. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) θεωρεί πιθανή την εμφάνιση περαιτέρω κρουσμάτων στην Ευρώπη.

27 Ιανουαρίου
Ο Λόταρ Βήλερ, Διευθυντής του Ινστιτούτου Ρόμπερτ Κοχ [του κορυφαίου επιδημιολογικού θεσμού της Γερμανίας, σ.τ.μ.] περιγράφει στην κρατική τηλεόραση τον κίνδυνο για το γερμανικό πληθυσμό ως «πολύ περιορισμένο». Η εκπρόσωπος του Ινστιτούτου, Σουζάνε Γκλασμάχερ, επιβεβαιώνει αυτήν την εκτίμηση στο Ράδιο Ένα και συγκρίνει τη νέα νόσο με τη γρίπη: «είναι κάτι το διαφορετικό», «ο μεγαλύτερος κίνδυνος όμως αφορά συγκεκριμένες ομάδες υψηλού κινδύνου του πληθυσμού». Τη χρονική εκείνη στιγμή ήδη πολυάριθμες έρευνες στην Κίνα επιβεβαιώνουν την επικινδυνότητα της νόσου –η οποία σύντομα θα ονομαστεί Covid-19 και θα λάβει θλιβερές διαστάσεις– για συγκεκριμένες ομάδες υψηλού κινδύνου.

28 Ιανουαρίου
Καθώς οι κινεζικές αρχές ενημερώνουν τις γερμανικές για την ασθένεια της εργαζόμενης στην εταιρεία Webasto, έχουμε στην επαρχία Στάρνμπεργκ το πρώτο κρούσμα κορωνοϊού στη Γερμανία. Αρχές και ιατρικό προσωπικό κάνουν λόγο για υστερία. Το στέλεχος της Κλινικής Φράιζινγκερ, δρ Κρίστιαν Φήντλερ, δηλώνει στην εφημερίδα Süddeutsche Zeitung ότι ο ιός «δεν είναι και τόσο μεταδοτικός» σε σύγκριση για παράδειγμα με τον ιό της γρίπης. Για το δε Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ, ο κίνδυνος «παραμένει μικρός». Σε τελική ανάλυση, μπορεί κανείς να προστατευτεί –σύμφωνα με τον Λόταρ Βήλερ– «όπως και στη γρίπη», με την τήρηση αποστάσεων και το φτέρνισμα στον αγκώνα. Ούτε και ο Γερμανός υπουργός υγείας Σπαν βλέπει «λόγους ιδιαίτερης ανησυχίας». Το Σπήγκελ σιγοντάρει τον υπουργό: «Η γρίπη έχει χιλιάδες θύματα στη Γερμανία, ενώ ο κορωνοϊός μέχρι στιγμής ούτε ένα».

Και η εφημερίδα Welt, όμως ξέρει «ότι δεν θα έρθει η Συντέλεια». «Η επικινδυνότητα του κορωνοϊού δεν συγκρίνεται με εκείνην του Sars που πριν δεκαεφτά χρόνια στοίχισε τη ζωή σε οχτακόσιους ανθρώπους», εξάλλου «ο νέος ιός δεν έχει παρά μια θνησιμότητα της τάξης μόνο (sic!) του τέσσερα τοις εκατό». Ο συντάκτης του άρθρου, βέβαια, έχει κατανόηση για τα θύματα του πανικού. Στο κάτω κάτω, «η διαχείριση των πιθανοτήτων δεν είναι από τα δυνατά σημεία του ανθρώπινου είδους. Απ’ ό,τι φαίνεται, η φυσική εξέλιξη δεν προέβλεπε μια τέτοια αρετή για τον Homo sapiens».

29 Ιανουαρίου
Η Lufthansa ακυρώνει όλες τις πτήσεις προς Κίνα. Επίσημη εντολή ή προτροπή από την πλευρά της κυβέρνησης δεν υπήρξε, ωστόσο, ποτέ.

Η Ουλρίκε Πρότσερ, διευθύντρια του Ινστιτούτου Κλινικής Ιολογίας του Τεχνικού Πανεπιστημίου του Μονάχου, καθώς και του Κέντρου Χέλμχολτς του Μονάχου, επικροτεί ως ειδήμων τη γραμμή της κυβέρνησης στην Welt: «Δεν λέω, η εμφάνιση μιας νέας νόσου έχει κάτι το εντυπωσιακό, όταν όμως συγκρίνει κανείς τις συνέπειές της στον ευρύτερο πληθυσμό με εκείνες της ετήσιας γρίπης, διαπιστώνει μεγάλη διαφορά. Μάλλον κάποιοι προσπαθούν να κάνουν θόρυβο.» Την προοπτική της ευρείας εξάπλωσης του κορωνοϊού στη Γερμανία, η Πρότσερ την θεωρεί λίγο πιθανή. «Είμαστε καλά προετοιμασμένοι ώστε να ταυτοποιούμε τάχιστα και να απομονώνουμε τους ασθενείς, περιορίζοντας έτσι την εξάπλωση του ιού.»

30 Ιανουαρίου
Ο Π.Ο.Υ. κηρύσσει κατάσταση υγειονομικής έκτακτης ανάγκης λόγω κορωνοϊού. Στην Ευρώπη αυξάνουν οι μαρτυρίες ότι τα μέσα ατομικής προστασίας και συγκεκριμένα οι προστατευτικές μάσκες προσώπου έχουν εξαντληθεί στο εμπόριο. Παρ’ όλα αυτά, ο υπουργός  Σπαν θεωρεί το σύστημα υγείας της χώρας του «καλά προετοιμασμένο» και συγκρίνει τον ιό Covid-19 για άλλη μια φορά –αυτή τη φορά συνομιλώντας στο τωκ-σόου της Μαϊμπρίτ Ίλνερ– με τη γρίπη, συνιστώντας ψυχραιμία. Τη στάση του υπουργού στηρίζει ο ερευνητής Όρτβιν Ρένν στην εφημερίδα FAZ, θεωρώντας «υπερβολικό τον ντόρο γύρω από τον κορωνοϊό».

Παράλληλα με τις δηλώσεις του υπουργού Σπαν στην κρατική ZDF, και ο Γκέοργκ Ρέστλε στην εκπομπή του στην ARD καλεί σε ψυχραιμία, εκφράζοντας την έκπληξή του για τον υπέρμετρο ζήλο των συναδέρφων του. «Παρεμπιπτόντως, η είδηση για το θάνατο έξι χιλιάδων ανθρώπων στο Κογκό από ιλαρά είδε το φως της δημοσιότητας σχεδόν ταυτόχρονα με εκείνην για τον κορωνοϊό, ελάχιστοι όμως την έλαβαν υπόψη». Σε μαγνητοσκοπημένο μήνυμά του, ο καθηγητής Έγκμπερτ Τάνιχ του Ινστιτούτου Μπέρνχαρντ Νόχτ για τις Τροπικές Ασθένειες εμφανίζεται έκπληκτος: «Μας εκπλήσσει η προβολή και οι διαστάσεις που δίνονται στο θέμα. Εξάλλου, διαβλέπεται ήδη ότι η επικινδυνότητα του ιού είναι σημαντικά μικρότερη εκείνης που αρχικά αναμενόταν.»

1 Φεβρουαρίου
Στο Σπήγκελ ο ειδήμων της οικονομίας Χέρμαν-Γιόζεφ Τενχάγκεν δίνει επενδυτικές συμβουλές. Μακροπρόθεσμα συμφέρει να επενδύσει κανείς στο χρηματιστήριο στη μετοχή της MSCI World. Προς το παρόν δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για τους μακροπρόθεσμους επενδυτές. Λίγες ημέρες αργότερα, το MSCI World χάνει πάνω από το ένα τρίτο της αξίας του.

3 Φεβρουαρίου
«Σε σύγκριση με άλλες ασθένειες, ο κορωνοϊός δεν είναι τόσο επίφοβος», ισχυρίζεται στην ηλεκτρονική της πλατφόρμα η κρατικἠ ARD, επαναλαμβάνοντας τη θέση της κυβέρνησης και των ειδημόνων της. Το κλείσιμο των συνόρων δεν είναι αποτελεσματική προφύλαξη. Αργότερα, η ίδια πλατφόρμα θα μιλάει για τα αποτελεσματικά “μέτρα” που ελήφθησαν.

5 Φεβρουαρίου
Το περίφημο οικονομικό Ινστιτούτο IFO εκτιμά ότι ο κορωνοϊός δεν θα επηρεάσει τη γερμανική οικονομία.

6 Φεβρουαρίου
Η SZ ανακαλύπτει άλλον έναν ειδικό που υποτιμά την επικινδυνότητα του ιού. «Ο κορωνοϊός δεν είναι σε καμία περίπτωση πιο επικίνδυνος από τον ιό της γρίπης», διατείνεται ο Κλέμενς Βέντνερ, επικεφαλής λοιμωξιολόγος της Κλινικής Σβάμπινγκ του Μονάχου. «Σε αντίθεση με τον ιό της γρίπης που στοιχίζει τη ζωή ετησίως σε εκατοντάδες χιλιάδες, η πιθανότητα νόσησης από κορωνοϊό είναι εδώ στη Γερμανία πολύ περιορισμένη.» Ο γιατρός δεν θεωρεί πιθανή την ανάλογη εξάπλωση του κορωνοϊού και την εκδήλωση πανδημίας σε Γερμανία και Ευρώπη όπως στην Κίνα. Μία ημέρα αργότερα, ο γιατρός επαναλαμβάνει την ίδια εκτίμηση στη Ραδιοφωνία της Βαυαρίας: «δεν έχουμε να κάνουμε με μια ιδιαίτερα επικίνδυνη νόσο, ο κορωνοϊός δεν είναι σε καμία περίπτωση πιο επικίνδυνος από τον ιό της γρίπης».

7 Φεβρουαρίου
Πλέον και ο Π.Ο.Υ. προειδοποιεί για τις ελλείψεις εξοπλισμού ατομικής προστασίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Θα περάσει ένας μήνας ώσπου η Γερμανία να λάβει υπόψη της αυτήν την προειδοποίηση και να αρχίσει να αναζητά μάσκες και ποδιές για τους εργαζόμενους στο σύστημα υγείας.

9 Φεβρουαρίου
Η Κίνα αποστέλλει χιλιάδες γιατρούς στην αποκλεισμένη περιοχή της Γιουχάν κι εντείνει τα ούτως ή άλλως αυστηρά μέτρα προστασίας στην υπόλοιπη χώρα.

12 Φεβρουαρίου
Τώρα μόνο ξυπνάει σιγά-σιγά και το Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ και ψελλίζει ότι ο κορωνοϊός μπορεί να προκαλέσει μεγάλα προβλήματα σε διεθνές επίπεδο. «Σύμφωνα με τις διεθνείς εξελίξεις, είναι πιθανό να προκληθεί μια παγκόσμια εξάπλωση του ιού με τη μορφή πανδημίας», δηλώνει τώρα στην αναφορά του. Ο υπουργός υγείας επιμένει όμως ότι η θερμομέτρηση των επιβατών στα αεροδρόμια δεν είναι απαραίτητη. Η απαγόρευση εισόδου στη χώρα των επιβάτες από πληγείσες περιοχές θα τεθεί σε εφαρμογή μόνο δυο μήνες αργότερα, στις 15 Απριλίου.

13 Φεβρουαρίου
Πλέον και οι υπουργοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανησυχούν για ελλείψεις φαρμάκων και προστατευτικού ρουχισμού. Ο Λόταρ Βήλερ, σε συνέντευξή του στη Γερμανική Ραδιοφωνία δεν διαβλέπει τέτοιο κίνδυνο: «Είμαστε καλά προετοιμασμένοι και σε θέση να περιορίσουμε τον κορωνοϊό.»

14 Φεβρουαρίου
Το Γερμανικό Πρακτορείο Τύπου καλεί τον ειδήμονα Όλιβερ Βίτσκε να εκτιμήσει εκ νέου την κατάσταση. «Ο κίνδυνος μόλυνσης από τον κορωνοϊό είναι μικρός στη Γερμανία». Για το καρναβάλι λέει ότι «δεν ανησυχεί περισσότερο από τις προηγούμενες χρονιές».

15 Φεβρουαρίου
Στους εορτασμούς του καρναβαλιού στο Γκάνγκελτ της επαρχίας Χάινσμπεργκ, ένας άνδρας-φορέας του ιού τον μεταδίδει σε αρκετούς καρναβαλιστές. Μία μέρα αργότερα προσέρχεται στο νοσοκομείο στο Έρκελεντς με συμπτώματα πυρετού και βήχα, αλλά την ίδια μέρα τού επιτρέπεται να επιστρέψει στο σπίτι. Εννιά μέρες αργότερα, Καθαρά Δευτέρα, επιστρέφει στο νοσοκομείο –αυτή τη φορά με βαριά συμπτωματολογία– όπου και ελέγχεται για Covid-19. Το θετικό αποτέλεσμα ανακοινώνεται μετά την Καθαρά Δευτέρα. Μέχρι τις 23 Απριλίου έχουν ταυτοποιηθεί στην επαρχία Χάινσμπεργκ χίλια εξακόσια πέντε κρούσματα και πενήντα εφτά θάνατοι από τον κορωνοϊό.

17 Φεβρουαρίου
Ο αριθμός των κρουσμάτων στην Κίνα ξεπερνά τις εβδομήντα χιλιάδες, φτάνει όμως στο αποκορύφωμά του, στη συνέχεια σταδιακά θα πέφτει. Με την εφαρμογή αυστηρών μέτρων, η Κίνα φαίνεται να θέτει την πανδημία υπό έλεγχο. Όποιος όμως καταφτάνει στη Γερμανία από την Κίνα δεν ελέγχεται καν για πυρετό.

19 Φεβρουαρίου
Λίγο πριν την Καθαρά Δευτέρα το κέφι των καρναβαλιστών χτυπάει κόκκινο: «Αν σκεφτεί κανείς ότι πολλοί περισσότεροι υποφέρουν από την απλή γρίπη απ’ ό,τι από τον κορωνοϊό, δεν ανησυχώ καθόλου. Και αυτήν την Καθαρά Δευτέρα θα ανταλλάξουμε τα πατροπαράδοτα φιλιά, ώσπου να ’ρθει ο γιατρός», δηλώνει ο Χόλγκερ Κιρς, επικεφαλής του Καρναβαλιού της Κολωνίας, στην εφημερίδα SZ.

23 Φεβρουαρίου
Μετά τους πρώτους θανάτους από κορωνοϊό, η Ιταλία Θέτει σε καραντίνα ολόκληρες πόλεις. Το Καρναβάλι της Βενετίας τερματίζεται πρόωρα.

24 Φεβρουαρίου
Καθαρά Δευτέρα. Τα νέα κρούσματα κορωνοϊού στην Κίνα μειώνονται δραστικά.

25 Φεβρουαρίου
Στη Βάδη-Βυτεμβέργη και τη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία [τις κατ’ εξοχήν καρναβαλικές περιοχές της Γερμανίας, σ.τ.μ.] επιβεβαιώνονται τα πρώτα κρούσματα κορωνοϊού. Ακολουθεί ιχνηλάτηση επαφών στο εσωτερικό της χώρας χωρίς περαιτέρω δυνατότητα εξακρίβωσης.

26 Φεβρουαρίου
Πρώτη Τετάρτη της Σαρακοστής. Σε συνέντευξη τύπου ο υπουργός  υγείας Γενς Σπαν παραδέχεται πλέον ότι «βρισκόμαστε στην αρχή μιας επιδημίας από κορωνοϊό». Ο συνάδελφός του στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία επιχειρεί να καθησυχάσει τους πολίτες: «Μιλάμε για θνησιμότητα της τάξης μόνο (sic!) του δύο τοις εκατό».

27 Φεβρουαρίου
Στο κανάλι n-tv εξηγούν ειδικοί «γιατί είναι περιττός ο πανικός για τον κορωνοϊό».
Σύμφωνα με τον ιολόγο Γιόνας Σμιτ-Χανασίτμ «πρόκειται για ελαφριά νόσο, κάτι σαν το συνάχι, το ξεπερνά κανείς εύκολα». Αλλά και ο Ρενέ Γκότσαλκ, Διευθυντής της Υπηρεσίας Υγείας της Φρανκφούρτης, μιλάει για συνάχι: «Το να απομονώνεις κάποιον για δεκατέσσερις μέρες για μια ασθένεια που περνάει σαν το συνάχι είναι εντελώς παρατραβηγμένο.»

Στις 27 Φεβρουαρίου επιβαιώνονται δέκα κρούσματα της νόσου στη Γερμανία και ξεκινά η φάση εκθετικής αύξησης.

Σ Υ Μ Π Ε Ρ Α Σ Μ Α

Η μείωση των νέων κρουσμάτων στη Γερμανία ξεκινά μόνο μετά τις 16 Μαρτίου αφού πρώτα λαμβάνονται οι πρώτες δέσμες “μέτρων”. Ώς τις 23 Απριλίου είχαν επιβεβαιωθεί 150.000 κρούσματα Covid-19, από τα οποία οι 47.000 με συμπτώματα. Η νόσος που, σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, «περνάει σαν το συνάχι» στοίχισε τη ζωή σε 5.316 ανθρώπους και, σε σύγκριση με άλλες χώρες, η Γερμανία στάθηκε τυχερή. Αν ο –άγνωστος έως τότε– „Super-Spreader“ δεν είχε πάει για σκι στο Ισγκλ, αλλά στο Καρναβάλι της Κολωνίας, τα νούμερα θα ήταν διαφορετικά. Εξίσου δραματικές είναι και οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, οι διαστάσεις των οποίων είναι δύσκολο να εκτιμηθούν αυτή τη στιγμή. Όλα αυτά θα μπορούσαν να έχουν αποτραπεί αν είχαν ληφθεί εγκαίρως υπόψη τα γεγονότα στην Κίνα, αλλά και το παράδειγμα χωρών όπως η Νότια Κορέα, η Ταϊβάν ή η Σιγκαπούρη. Αλλά γιατί να φέρει κανείς τα πάνω κάτω για ένα “συνάχι”;

Οι ελλείψεις της άνοιξης πρέπει άμεσα να καλυφθούν. Δεν είναι μόνο η πολιτική που απέτυχε σε μεγάλο βαθμό. Το ίδιο ισχύει και για τα ΜΜΕ, όπως αποδείχθηκε. Δίχως ίχνος κριτικής σκέψης αναμάσησαν την επίσημη γραμμή εφησυχασμού της κυβέρνησης και φρόντισαν να τη στηρίξουν με δηλώσεις ειδικών. Σήμερα έχουν κάνει στροφή 180 μοιρών. Εξακολουθούν να αναμασούν την (νέα πλέον) επίσημη γραμμή της κυβέρνησης· απλώς οι ειδικοί που καλούν έχουν τώρα άλλα ονόματα.

Πηγή: NachDenkSeiten, 23. 4. 2020

Μετάφραση: Μπερλίνα Δραπανιώτου

O Jens Berger είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας πολυσυζητημένων στη Γερμανία ερευνητικών έργων, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν τα μπεστ-σέλλερ Der Kick des Geldes (2015) και Wem gehört Deutschland? (2014). Είναι μέλος της συντακτικής ομάδας του NachDenkSeiten,  ιστοτόπου εναλλακτικής κριτικής δημοσιογραφίας.