ΗΠΑ

περαστικά & παραμόνιμα | 05:23

*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Γαλήνη αφάνταστη απλώνεται σ’ όλα τα καταστρώματα.
— Σας ομιλεί ο πλοίαρχος. Η ώρα είναι δύο και σας διατάσσω:
ο σώζων εαυτόν σωθήτω! — Μουσική! Για το φινάλε
ο αρχιμουσικός σηκώνει την μπαγκέτα του.

ΗANS MAGNUS ENZENSBERGER
Το ναύαγιο του Τιτανικού, 1978

~.~

Μπορεί κανείς να «δει» τα νούφαρα του Μονέ με τον φασματογράφο; Τον Ποσειδώνα του Αρτεμισίου με τα όργανα του ανατόμου; Το ρωμαϊκό Πάνθεον με τα κριτήρια της ογκομετρίας;

Κι όμως, πάμπολλες φιλολογικές μελέτες σήμερα κάνουν ακριβώς αυτό. Εκεί που χρειάζεται το γυμνό μάτι, επιστρατεύουν το μικροσκόπιο ή το τηλεσκόπιο, αντιμετωπίζουν την λογοτεχνία ως αποδεικτικό υλικό μιας θεωρητικής φαντασμαγορίας, ως πεδίο εστιάσεως ενός κλινικού φακού. Ζουμάρουν ασύμμετρα εκεί όπου η κλίμακα είναι εντελώς φυσική.

Η θεωριοκρατία και ο μικροφιλολογισμός, παρά τα ενδιαφέροντα ευρήματα που κομίζουν ενίοτε, έχουν απομακρυνθεί δραστικά από την λογοτεχνία. Μπορεί να την μελετούν, αλλά το κάνουν με έναν τρόπο που την μεταβάλλει «εις άλλο είδος», που αγνοεί και παραβλέπει εκείνα ακριβώς τα γνωρίσματα που την έχουν καταστήσει τέτοια, ήτοι λογοτεχνία. Την ερευνούν με τον τρόπο που ένας μικροβιολόγος προσεγγίζει έναν βάκιλλο, κάποτε και με ενδιαφέρον μικρότερο του δικού του.

Δεν είναι τυχαίο ότι η ακαδημαϊκή γλώσσα μοιάζει σήμερα τόσο αποξηραμένη, τόσο στεγνή. Ο τύπος του πανεπιστημιακού δασκάλου που, διδασκόμενος από τους συγγραφείς που μελετά και σε δημιουργική ώσμωση μαζί τους, συνδυάζει στη γραφίδα του τη δύναμη της διεισδυτικής παρατήρησης και τη χάρη της καλλιέπειας σπανίζει όλο και πιο πολύ.

Αντιθέτως, έχουμε το αντίθετο φαινόμενο. Όλο και συχνότερα, λογοτέχνες και κριτικοί μιμούνται κακόζηλα την πανεπιστημιακή ξηρογραφία, ιδίως τη θεωριοκρατούμενη. Και άθελά τους προδίδουν έτσι ότι τη γλώσσα της ίδιας της λογοτεχνίας, την ικανότητά της να «εκφράσει», δηλαδή να περιγράψει τον κόσμο, δεν την πολυεμπιστεύονται. (περισσότερα…)

Advertisement

«Έχουμε εισέλθει στο λυκόφως του μεταπολεμικού κόσμου»

Ο Σωτήρης Μητραλέξης συζητά με τον Δημήτρη Β. Πεπόνη για το πρόσφατο βιβλίο του δεύτερου Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης: Από την Ουκρανία και την Πανδημία στη Νέα Πλανητική Τάξη (Εκδόσεις Τόπος, Μάρτιος 2023)

~.~

Το βιβλίο πραγματεύεται «την ολοκλήρωση τριών διαφορετικών και εν μέρει επάλληλων ιστορικών κύκλων, της μεταψυχροπολεμικής τάξης (1991- ), του μεταπολεμικού κόσμου (1945- ) και μιας μεγάλης εποχής της ανθρώπινης ιστορίας (19ος αιώνας- ), της Εποχής της Μεγάλης Παρέκκλισης». Οι πρώτοι δύο κύκλοι είναι μάλλον σαφείς στον αναγνώστη του οπισθοφύλλου: ποια και τι είναι όμως η «Εποχή της Μεγάλης Παρέκκλισης», εξ ης και ο τίτλος του βιβλίου;

Στη μικρή κλίμακα και με αφορμή την τρέχουσα διεθνοπολιτική συγκυρία «Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης» σημαίνει να επισκέπτεται ο Κινέζος πρόεδρος τη Μόσχα στη Ρωσσία, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός το Κίεβο και τη Βαρσοβία στην Ουκρανία και την Πολωνία αντίστοιχα και ο υπουργός εξωτερικών της Ινδίας το Μόναχο στη Γερμανία, και οι άνθρωποι στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική να γνωρίζουν ότι οι επισκέψεις αυτές έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα, να δίνουν μεγάλη σημασία στα λόγια των πρωταγωνιστών ή να σταθμίζουν πολύ σοβαρά τη στάση τους. Όμως ας δούμε τα πράγματα στη μακρά διάρκεια.

Από την εποχή του Χριστού, του Μωάμεθ και του Βούδα μέχρι περίπου και την εποχή του Δαρβίνου (1809-1882), δηλαδή μέχρι τον 19ο αιώνα, οι μεγαλύτερες οικονομίες στον πλανήτη βρίσκονταν στην Ινδία και την Κίνα, στις ακτές του Ινδικού και του Ειρηνικού ωκεανού. Μόνο κατά τους δύο τελευταίους αιώνες κατέστη δυνατό αυτή η σχεδόν φυσική ―υπό την έννοια της μακράς χρονικής διάρκειας― ιστορική οικονομική τάξη να μεταβληθεί, με την άνοδο της Δυτικής Ευρώπης αρχικά και της Βόρειας Αμερικής στη συνέχεια, με επίκεντρο τον Ατλαντικό ωκεανό.

Στον 21ο αιώνα τώρα. Εφόσον κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας η Κίνα καταστεί η μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη, και με ονομαστικούς όρους ―καθώς με όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης είναι η μεγαλύτερη οικονομία εδώ και κάποια χρόνια―, αυτή θα είναι η πρώτη φορά από την εποχή της βασίλισσας Βικτωρίας (1837-1901) που ένα κράτος το οποίο δεν έχει ακτές στον Ατλαντικό και δεν είναι αγγλόφωνο και φιλελεύθερο θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη.

Επιπλέον, για πρώτη φορά στην καταγεγραμμένη και γνωστή σε εμάς ανθρώπινη ιστορία έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο όπου οι δύο από τις τρεις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη βρίσκονται στην περιοχή της Ανατολικής Ασίας ή της Ασίας του Ειρηνικού. Αναφέρομαι, ασφαλώς, στην Κίνα και την Ιαπωνία. Τέλος, τις εξελίξεις αυτές θα ακολουθήσει η επιστροφή της Ινδίας που θα οριστικοποιήσει την αποχώρηση του οικονομικού κέντρου βάρους του παγκόσμιου συστήματος από τις ευρωπαϊκές και τις αμερικανικές ακτές του Ατλαντικού και την παγίωσή του στην Ασία.

Τα προηγούμενα σημεία καμπής σηματοδοτούν την αρχή και το τέλος μιας ιστορικής περιόδου (19ος-21ος αιώνας) την οποία ονομάζω «Εποχή της Μεγάλης Παρέκκλισης», κατά τη διάρκεια της οποίας γεννήθηκε αρχικά η ευρωκεντρική και μετέπειτα η δυτικοκεντρική ιδεολογία, ιστοριογραφία και ερμηνευτική. (περισσότερα…)

Noam Chomsky, Η ενδυνάμωση του ΝΑΤΟ είναι το τελευταίο που χρειαζόμαστε

*

Στην πρόσφατη συνομιλία του με τον C. J. Polychroniou για τον πόλεμο στην Ουκρανία, η οποία υπό τον τίτλο «A Stronger NATO Is the Last Thing We Need as Russia-Ukraine War Turns 1» δημοσιεύτηκε στο Truthout, ο Αμερικανός διανοούμενος και πολιτικός στοχαστής Νόαμ Τσόμσκυ ερωτήθηκε μεταξύ άλλων για τη γνώμη του όσον αφορά τα δυτικά σχέδια. «Τι επιδιώκουν ΝΑΤΟ και ΗΠΑ στην Ουκρανία; Να παροτρύνουν τον ουκρανικό στρατό να ανταποδώσει χτυπώντας τη Μόσχα και άλλες ρωσσικές πόλεις;» Μεταφράζουμε, ελαφρά συντομευμένο, ένα απόσπασμα της συνέντευξης. — ΝΠ

~.~

«Γίνεται όλο και πιο φανερό ότι έχουμε πλέον να κάνουμε με έναν πόλεμο του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ κατά της Ρωσσίας διαμέσου της Ουκρανίας»

Μπορούμε να ξεκινήσουμε με το ερώτημα τι δεν είναι στα σχέδια του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ για την Ουκρανία. Η απάντηση είναι εύκολη: η προσπάθεια να τερματιστούν οι φρικαλεότητες προτού η κατάσταση γίνει πολύ χειρότερη. Το «πολύ χειρότερη» εδώ ξεκινά από την επιδείνωση της καταστροφής της χώρας, πράγμα από μόνο του φρικτό αν και σε καμία περίπτωση συγκρίσιμο με τις συνέπειες της εισβολής των ΗΠΑ και της Βρετανίας στο Ιράκ ή, φυσικά, την ερήμωση της Ινδοκίνας από τις ΗΠΑ, που δεν έχει το όμοιό της στη μεταπολεμική περίοδο. Και ο κατάλογος έχει άφθονα τέτοια παραδείγματα. Για να πάρουμε μερικά «ελάσσονα», από τον Φεβρουάριο του 2022 και δώθε ο ΟΗΕ υπολογίζει τους θανάτους αμάχων στην Ουκρανία σε περίπου 7.000. Ο αριθμός είναι σίγουρα πολύ υποεκτιμημένος. Αν τον τριπλασιάσουμε, ισοφαρίζουμε τον εκτιμώμενο αριθμό των νεκρών της, υποστηριζόμενης από τις ΗΠΑ, εισβολής του Ισραήλ στον Λίβανο το 1982. Αν τον πολλαπλασιάσουμε επί 30, φτάνουμε στον απολογισμό των σφαγών επί Ρόναλντ Ρήγκαν στην Κεντρική Αμερική, κατά τις μικροεπεμβάσεις εκεί της Ουάσιγκτον. Και ούτω καθεξής.

Κατά τα δυτικά θέσφατα, μια τέτοια σύγκριση θεωρείται περιττή, περιφρονητέα μάλιστα. Πώς τολμά κανείς να μιλάει για δυτικά εγκλήματα, όταν ιερό καθήκον του είναι να καταγγέλλει τη Ρωσσία ως μόνο υπαίτιο της φρικωδίας! Επιπλέον, για κάθε ένα από τα δικά μας εγκλήματα, υπάρχουν ένα σωρό περίτεχνες δικαιολογίες. Καταρρέουν γρήγορα μόλις τις ψιλολογήσει κανείς, όπως έχει σχολαστικά αποδειχθεί. Αλλά η κατάρριψή τους δεν έχει σημασία μέσα σ’ αυτή την καλολαδωμένη μηχανή των θεσφάτων, όπου «οι αντιδημοφιλείς ιδέες αποσιωπώνται και τα άβολα γεγονότα παραμένουν στο σκοτάδι, χωρίς να χρειάζεται καμιά επίσημη απαγόρευση», για να δανειστούμε την περιγραφή της φιλελεύθερης Αγγλίας από τον Τζωρτζ Όργουελ στην (ανέκδοτη) εισαγωγή του στη Φάρμα των ζώων.

Πάντως, οι συνέπειες της επιδείνωσης αυτής υπερβαίνουν κατά πολύ τον ζοφερό απολογισμό στην ίδια την Ουκρανία. Διότι περιλαμβάνουν επίσης τους ανθρώπους που κινδυνεύουν να πεινάσουν λόγω των περιορισμών στις εξαγωγές σιτηρών και λιπασμάτων από την πλούσια περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. Περιλαμβάνουν την αύξουσα απειλή μιας πυρηνικής κλιμάκωσης (που σημαίνει πόλεμο μέχρι πλήρους εξοντώσεως). Και πάνω απ’ όλα, την απότομη περιστολή της δειλής ώς σήμερα απόπειρας να αποτραπεί ο επικρεμάμενος όλεθρος της πλανητικής υπερθέρμανσης.

Πώς να αγνοήσουμε την ευφορία της βιομηχανίας των ορυκτών καυσίμων για την εκτόξευση της κερδοφορίας της; Πώς να αγνοήσουμε την επιτυχία του προπαγανδιστικού συστήματος να διασκεδάσει αυτή την ανησυχία στον νου των θυμάτων, του γενικού πληθυσμού; Στην τελευταία δημοσκόπηση της PEW για τα ζητήματα που ανησυχούν τους Αμερικανούς ο πυρηνικός πόλεμος ήταν άφαντος. Η δε κλιματική αλλαγή βρέθηκε στον πάτο των απαντήσεων – μόλις 12% των Ρεπουμπλικάνων προβληματίζονται γι’ αυτήν. (περισσότερα…)

Ρωσσοουκρανικά της φρίκης

*

του ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Πότε ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία; Πριν από έναν χρόνο μάς δασκαλεύουν τα ΜΜΕ. Τα γεγονότα του 2014, η ανατροπή της εκλεγμένης κυβέρνησης Γιανουκόβιτς, η σφαγή της Οδησσού, η προσάρτηση της Κριμαίας, η απαρχή της σύγκρουσης στο Ντονμπάς, όλα αυτά δεν ήταν πόλεμος, ας τα πάρει η λήθη λοιπόν. Όπως και τους 14.000 ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους την οχταετία πριν από την εισβολή της Ρωσσίας και του Πούτιν ή τα εκατομμύρια που εκατέρωθεν εδιώχθησαν και εκπατρίστηκαν ήδη τότε. Η μνήμη είναι γνωστή αγύρτισσα. Θυμάται όσα θέλει.

Στην ουσία ο πόλεμος στην Ουκρανία ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν ο Κλίντον και οι Αμερικανοί πήραν την μοιραία, ολέθρια απόφαση να διευρύνουν το ΝΑΤΟ προς Ανατολάς. Και δεν το λέω εγώ αυτό, κορυφαίοι Αμερικανοί παράγοντες το έλεγαν – από τότε… Και προειδοποιούσαν σε δραματικούς τόνους – από τότε…

Οι 50 προσωπικότητες, λ.χ., όλοι τους τρανταχτά ονόματα, πρώην υπουργοί, γερουσιαστές, πρέσβεις, στρατιωτικοί, πανεπιστημιακοί, που έστειλαν στον Κλίντον την 26η Ιουνίου 1997 εκείνη την ιστορική, πράγματι προφητική Ανοιχτή Επιστολή.
Αντιγράφω εδώ το εναρκτήριο τμήμα της με βαριά θλίψη για την πελώρια οδύνη που έπεσε πάνω στους λαούς της Ουκρανίας. Αλλά και με τη βεβαιότητα του Σίλλερ ότι η ανθρώπινη βλακεία είναι ανίκητη.

«Οι υπογράφοντες πιστεύουμε ότι η τρέχουσα απόπειρα διεύρυνσης του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, η οποία βρέθηκε στο επίκεντρο των πρόσφατων συνόδων κορυφής του Ελσίνκι και του Παρισιού, αποτελεί πολιτικό λάθος ιστορικών διαστάσεων. Πιστεύουμε ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ θα μειώσει τη συμμαχική ασφάλεια και θα διαταράξει την ευρωπαϊκή σταθερότητα για τους ακόλουθους λόγους:

– Στη Ρωσσία, η διεύρυνση του ΝΑΤΟ, η οποία συνεχίζει να βρίσκει αντίθετο όλο το πολιτικό φάσμα, θα ενισχύσει την αντιδημοκρατική αντιπολίτευση, θα υπονομεύσει όσους τάσσονται υπέρ των μεταρρυθμίσεων και της συνεργασίας με τη Δύση, θα ωθήσει τους Ρώσσους να αμφισβητήσουν εν γένει τη μεταψυχροπολεμική τάξη πραγμάτων και θα υποδαυλίσει την αντίσταση της Δούμας στις συνθήκες START II και III.

– Στην Ευρώπη, η διεύρυνση του ΝΑΤΟ θα χαράξει μια νέα διαχωριστική γραμμή μεταξύ των ”εντός” και των ”εκτός” της συμμαχίας, θα ενισχύσει την αστάθεια και τελικά θα μειώσει το αίσθημα ασφάλειας των χωρών που δεν θα περιλάβει η επέκταση. (περισσότερα…)

Κήνσορες και αβανταδόροι

*

α. Ένας θρυλικός Αμερικανός ρεπόρτερ, κάτοχος του Βραβείου Πούλιτζερ μεταξύ άλλων, φέρνει στο φως ότι ήταν οι Αμερικανοί που ανατίναξαν τον Nord Stream II, κατόπιν προσωπικής εντολής του προέδρου Μπάιντεν. Και ότι μάλιστα η αμερικανική κυβέρνηση προσχεδίαζε το σαμποτάζ πολλούς μήνες πριν από την εισβολή των Ρώσσων στην Ουκρανία.

β. Ένας πρώην Ισραηλινός πρωθυπουργός αποκαλύπτει ότι ήταν η Δύση που τορπίλλισε εσκεμμένα πέρυσι την άνοιξη τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, στην οποία, με δική του μεσολάβηση, είχαν ουσιαστικά καταλήξει ο Πούτιν και ο Ζελένσκι.

γ. Ένα στέλεχος της Pfizer ομολογεί εμπρός στην κάμερα ότι η εταιρεία του πειραματίζεται με μεταλλάξεις του κορωνοϊού. Και ότι ο ίδιος μάλιστα πιστεύει ότι έτσι, κατά τη διενέργεια πειραμάτων, κατασκευάστηκε ο covid αρχικά στο Εργαστήριο της Γιουχάν το 2019.

δ. Ένας άλλος, επίσης επιφανής, Αμερικανός δημοσιογράφος τεκμηριώνει από τα αρχεία του Twitter ότι το λεγόμενο RussiaGate, σύμφωνα με το οποίο ο Τραμπ υπήρξε δήθεν ενεργούμενο του Πούτιν και των Ρώσσων, ήταν υπόθεση χαλκευμένη και υποκινημένη από κέντρα του αντίπαλού Δημοκρατικού Κόμματος και κρατικών υπηρεσιών ασφαλείας όπως το FBI. Και ότι κάποια από τα μέσα που αναπαρήγαγαν κατά κόρον τις καταγγελίες αυτές, ήδη εξ αρχής γνώριζαν ότι είναι ψευδείς.

Κατά τη γνώμη μου, οι τέσσερις συνταρακτικότερες ειδήσεις της τελευταίας περιόδου. Τι κοινό έχουν όλες; Τα συστημικά ΜΜΕ, ο χαρτώος και ο ηλεκτρονικός τύπος αλλά και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από το facebook ώς το YouTube, αγωνίζονται με κάθε τρόπο να τις απαξιώσουν, να τις υποβαθμίσουν, να τις λογοκρίνουν, εντέλει να τις «θάψουν».

Συχνά μάλιστα με επιτυχία – αν κρίνει κανείς από τον σχετικά περιορισμένο τους αντίκτυπο. Σε άλλες εποχές, τέτοιες αποκαλύψεις θα είχαν αυτονόητα σεισμικές επιπτώσεις: λαϊκές κινητοποιήσεις, ποινικές διώξεις, πτώσεις κυβερνήσεων.

Όπως εδώ σε μας, μήνες τώρα, τα περισσότερα ΜΜΕ επιχειρούν να υποβαθμίσουν ή και να αποσιωπήσουν ολότελα τις αποκαλύψεις για τις πρωθυπουργικές υποκλοπές, έτσι και στις ΗΠΑ τα περισσότερα εθνικά τηλεοπτικά δίκτυα δεν είπαν ή δεν έγραψαν λέξη, ουσιώδη τουλάχιστον, για τις έρευνες που έδειξαν ότι το Τουίττερ λογόκρινε τον Τραμπ όχι από τις 8.1.2021 και τα έκτροπα της Ουάσιγκτον, αλλά, σιωπηρά, ήδη πριν από τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου της προηγούμενης χρονιάς! Και ότι το ίδιο κρυφά λογόκριναν όλα τα χρόνια της πανδημίας, όλους αυτούς που πήγαιναν κόντρα στο επίσημο αφήγημα περί εμβολιασμών – ακόμη και αν ήταν διάσημοι γιατροί και καθηγητές κορυφαίων πανεπιστημίων, ακόμη και αν γνώριζαν ότι έλεγαν την αλήθεια! Και όλα αυτά, συχνά, με τη συνέργεια ή καθοδήγηση παραγόντων δημόσιων υπηρεσιών ή διαβόητων φαρμακοβιομηχανιών.

«Η δημοσίευσις είναι η ψυχή της δικαιοσύνης», έλεγε ο Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ στις αρχές του 19ου αιώνα. Προφανώς όχι πια. Στο όνομα της ιερής ελευθερίας του λόγου, οι ίδιοι κήνσορες που, πολλά χρόνια τώρα, εκτοξεύουν κατά των αντιπάλων τους ανερυθρίαστα τη ρετσινιά των Fake News, αποδεικνύονται αβανταδόροι της συγκάλυψης και του ψεύδους.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ

*

 

περαστικά & παραμόνιμα | 02:23

*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

 

«Danseuses Russes», Ρωσσίδες χορεύτριες, τιτλοφορείται ένας κύκλος έργων, φιλοτεχνημένων γύρω στα 1890, του Εντγκάρ Ντεγκά. Όχι πια. Η National Gallery του Λονδίνου αποφάσισε ότι οι χορεύτριες είναι Ουκρανίδες. Και πήρε το ελεύθερο να μετονομάσει με όλη της την άνεση τον πίνακα που εκείνη έχει στην κατοχή της σε «Ukrainian Dancers».

Προηγήθηκαν, εννοείται, οι συνήθεις καταγγελίες κατά του Πούτιν και του ρωσσικού ιμπεριαλισμού. Όταν ο Σιράκ και η Γαλλία είχαν αρνηθεί να συμμετάσχουν στην αισχρή εισβολή των Αμερικανών στο Ιράκ το 2003, κάμποσοι Αμερικάνοι εστιάτορες ξαναβάφτισαν τις «french fries», τις τηγανητές πατάτες δηλαδή που στις ΗΠΑ τις ονομάζουν «γαλλικές», σε «freedom fries». Το πράγμα έχει ήδη παράδοση συνεπώς.

Τι θα ακολουθήσει άραγε; Η ρώσσικη ρουλέτα, το «Άνοιγμα Πετρώφ» στο σκάκι, το Μοσχαράκι Στρογκανώφ;

~.~

«Το ότι όλοι οι χαρακτήρες στα μυθιστορήματά μου, όλοι οι αγωνιστές που έχω πλάσει, πηγάζουν από την ψυχή μου, την εσωτερική μου πραγματικότητα (η οποία, παρεμπιπτόντως, είναι πλήθος ολόκληρο) – είναι ένα πράγμα. Αλλά το ότι είναι εγώ ο ίδιος, είναι εντελώς άλλη υπόθεση. Διότι – ποιος είμαι εγώ τελικά; Ποιος είναι αυτός ο τύπος που υπογράφεται Μιγέλ δε Ουναμούνο; Ε λοιπόν, είναι ένας από τους χαρακτήρες μου, ένα από τα πλάσματά μου, ένας από τους αγωνιστές μου! Αυτό το οριστικό, απόλυτο, μύχιο, υψηλό, υπερβατικό, εμμενές Εγώ είναι –ένας θεός ξέρει ποιος είναι– ίσως ο Θεός ο ίδιος!»

ΜΙΓΕΛ ΔΕ ΟΥΝΑΜΟΥΝΟ

~.~

Υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ αισθητικής έκφρασης και εθνικού χαρακτήρα; Αν ναι, είμαστε λαός λυρικός. Είτε στη λογοτεχνία, είτε στη μουσική, είτε στον χορό, ο φυσικός μας τρόπος είναι το τραγούδι. Από τον Σολωμό ώς τον Σαββόπουλο δεν υπάρχει τροπή του συλλογικού μας βίου, δεν υπάρχει σκίρτημα ψυχικό ή συναισθηματικό βαθύτερο που να μην βρήκε την πληρέστερη αποτύπωσή του στον στίχο – σ’ ένα τραγούδι με ή χωρίς μουσική.

Ακόμη και στις άλλες, ο λυρικός τρόπος κυριαρχεί: στον Παπαδιαμάντη, στον Παρθένη, στον Αγγελόπουλο. Ο κορυφαίος πεζογράφος, ο κορυφαίος εικαστικός, ο κορυφαίος κινηματογραφιστής μας είναι ποιητές. Ο λυρισμός ως μοίρα. (περισσότερα…)

περαστικά & παραμόνιμα | 01:23

*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Όταν η Ελλάδα εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, σαράντα χρόνια πριν, το 1981, ήταν μια από τις πλουσιότερες χώρες της ηπείρου. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του Έλληνα (5.422 δολλ.) ήταν ελαφρώς μεγαλύτερο, λ.χ., εκείνου του Ισπανού (5.368 δολλ.) και πολύ μεγαλύτερο του Πορτογάλου (3.297 δολλ.). Σήμερα μας έχουν ξεπεράσει όχι μόνο οι Ίβηρες αλλά και όλες σχεδόν οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που μας έβλεπαν τότε με τα κυάλια, οι Πολωνοί (1.494 δολλ.) ή οι Ούγγροι (2.206 δολλ.). Η «ευρωπαϊκή Ελλάδα» συμπίπτει με σαράντα χρόνια οικονομικής παρακμής και εκποίησης του εθνικού μας πλούτου.

~.~

Το μωρό που όλο σου χαμογελά, η νεαρή καλλονή που κοκκινίζει στο παραμικρό, το αξιαγάπητο γεροντάκι που σε δεξιώνεται, ο ιδεολόγος που με το πάθος του σε παρασύρει, το σκυλί που σου τρίβεται για χάδια. Η αθωότητα μάς συγκινεί γιατί δεν έχει επίγνωση της δύναμής της – όχι επειδή δεν έχει δύναμη. Για κάποιον λόγο, που έχει να κάνει με τις ψυχολογικές μας ανάγκες, την ιδιοτέλεια την θεωρούμε τέτοια μόνο όταν είναι συνειδητή, εμπρόθετη, σκηνοθετημένη από τη βούληση και τις μηχανές της. Όταν είναι «φυσική», όταν απλώς και μόνο μοιάζει πηγαία, παύουμε να τη θεωρούμε απειλητική και δόλια. Τότε, στον αυθορμητισμό ευχαρίστως παραβλέπουμε την ενδιάθετή του ορμή, παραδιδόμαστε οικειοθελώς και ηδονικά στη γοητεία του, μας αφοπλίζει. Σαγήνην βάλλω, το λέγαν οι παλιοί: ρίχνω δίχτυα.

~.~

Καμιά εκατοστή (100!) εκατομμύρια άνθρωποι, υπολογίζουν οι ιστορικοί, πέθαναν (κυριολεκτικά) της πείνας στην αγγλοκρατούμενη Ινδία την περίοδο 1880-1920, στο απόγειο της αποικιοκρατίας. Υπό το βρετανικό στέμμα, λογαριάζει ο μελετητής Robert C. Allen, μέσα σε ενάμιση αιώνα η ακραία φτώχεια εκτινάχθηκε από το 23% στο 50% και το μέσο προσδόκιμο έπεσε στις αρχές του 20ού αιώνα από τα 26,7 στα 21,9 χρόνια.

Οι λιμοί ήταν πάντοτε χρήσιμο όπλο στη φαρέτρα των Άγγλων. Κάπως έτσι, με πράξεις και παραλείψεις, ξεκλήρισαν την Ιρλανδία στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν το νησί από 9 εκατομμύρια απόμεινε με 4. Τότε ήταν που εξαλείφθηκε στην ουσία και η ιρλανδική γλώσσα, με διοικητικές συν τοις άλλοις μεθόδους.

Τα νούμερα έχουν τη σημασία τους, ιδίως κάθε φορά που οι Δυτικοί ανεμίζουν τις Μαύρες Βίβλους με τα (αναμφίλεκτα) εγκλήματα του κομμουνισμού ή του φασισμού. Όλα μαζί τα θύματα του Στάλιν και του Χίτλερ και του Μάο και του Πολ Ποτ, τα άθλα των Εγγλέζων και μόνο στην Ινδία δεν τα συναγωνίζονται. Κάποτε είχε κυκλοφορήσει, και στα ελληνικά νομίζω, μια Μαύρη Βίβλος του Καπιταλισμού. Η σούμα, αν θυμάμαι καλά, ήταν μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι.

Δεν είμαι βέβαιος αν πρέπει να επιρριφθεί γενικώς και αορίστως στην κεφαλαιοκρατία ο υπέρογκος αυτός φόρος αίματος, ή στην ανελέητη μηχανή των ευρωπαϊκών αποικιακών αυτοκρατοριών (και των ΗΠΑ, που τις διαδέχθηκε.) Η ουσία δεν αλλάζει: η Ιστορία της Προόδου, όπως το είχε ψυχανεμιστεί καλά ο Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ, είναι ένα αχανές μαυσωλείο.

~.~

ΜΙΑ ΚΑΡΙΕΡΑ

Επαναστάτης άρχισα απ’ τον Ρήγα κι απ’ την ΚΝΕ,
τον ήλιο σήκωνα κι εγώ τον κόσμο να φωτίσει,
μετά έγινα εκσυγχρονιστής με φράγκα και κονέ,
τώρα το Σόι προσκυνώ και υμνολογώ τη Δύση. (περισσότερα…)

Emmanuel Todd, O Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει αρχίσει

*

«Είναι προφανές ότι η σύγκρουση, η οποία ξεκίνησε ως περιορισμένος εδαφικός πόλεμος και κλιμακώθηκε σε καθολική οικονομική αντιπαράθεση μεταξύ ολόκληρης της Δύσης, από τη μία πλευρά, και της Ρωσίας και Κίνας, από την άλλη, έχει πλέον εξελιχθεί σε παγκόσμιο πόλεμο.»

Αποσπάσματα από την πρόσφατη συνέντευξη του προβεβλημένου Γάλλου στοχαστή στον παρισινό Le Figaro.

~.~

Ο Πούτιν έκανε ένα μεγάλο σφάλμα από νωρίς. Τις παραμονές του πολέμου όλοι έβλεπαν την Ουκρανία ως κοινωνία σε αποσύνθεση, ως αποτυχημένο κράτος εν τη γενέσει του. Νομίζω ότι ο υπολογισμός του Κρεμλίνου ήταν ότι μια τέτοια κοινωνία σε αποσύνθεση θα κατέρρεε με το πρώτο σοκ. Αυτό που ανακαλύψαμε, αντιθέτως, είναι ότι μια κοινωνία σε αποσύνθεση, αν τροφοδοτείται από εξωτερικούς οικονομικούς και στρατιωτικούς πόρους, είναι δυνατόν να βρει στον πόλεμο ένα νέο είδος ισορροπίας, ακόμη και μια προοπτική, μιαν ελπίδα.

~.~

Ο Μερσχάιμερ μας λέει ότι η Ουκρανία, της οποίας ο στρατός είχε τεθεί υπό τον έλεγχο του ΝΑΤΟ (Αμερικανών, Βρετανών και Πολωνών αξιωματούχων) τουλάχιστον από το 2014, είναι de facto μέλος της Ατλαντικής Συμμαχίας, και ότι οι Ρώσοι είχαν δηλώσει εξαρχής ότι δεν θα ανεχθούν ποτέ μια Ουκρανία μέλος του ΝΑΤΟ. Από τη δική τους τη σκοπιά, οι Ρώσοι διεξάγουν επομένως έναν πόλεμο αμυντικό και προληπτικό. Ο Μερσχάιμερ προσθέτει ότι δεν έχουμε κανένα λόγο να χαιρόμαστε για τις ενδεχόμενες δυσκολίες των Ρώσων, διότι εφόσον πρόκειται για ζήτημα υπαρξιακό για εκείνους, όσο περισσότερα εμπόδια συναντούν, τόσο πιο σκληρά θα αντιδράσουν. Η ανάλυσή του φαίνεται να ευσταθεί.

Από την άλλη πάλι, ο Μερσχάιμερ, σαν καλός Αμερικανός, υπερεκτιμά τη χώρα του. Θεωρεί ότι, αν για τους Ρώσους ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι υπαρξιακός, για τους Αμερικανούς είναι ουσιαστικά απλώς άλλο ένα παίγνιο ισχύος. Μετά το Βιετνάμ, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, τι είναι μια ακόμη πανωλεθρία; Το βασικό αξίωμα της αμερικανικής γεωπολιτικής είναι: Μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε γιατί είμαστε προστατευμένοι, απομονωμένοι ανάμεσα σε δύο ωκεανούς, τίποτα δεν μπορεί να μας συμβεί. Οπότε δεν υπάρχουν ζητήματα υπαρξιακά για την Αμερική.

Πρόκειται για ανάλυση ανεπαρκή, που σήμερα ωθεί τον Μπάιντεν σε αστόχαστες επιλογές. Η Αμερική είναι εύθραυστη. Η αντίσταση της ρωσικής οικονομίας σπρώχνει το αμερικανικό αυτοκρατορικό σύστημα προς τον γκρεμό. Κανείς δεν περίμενε ότι η ρωσική οικονομία θα άντεχε απέναντι στην οικονομική υπεροπλία του ΝΑΤΟ. Πιστεύω ότι ούτε οι ίδιοι οι Ρώσοι το είχαν προβλέψει.

Αν η ρωσική οικονομία, υποστηριζόμενη από την Κίνα, κατορθώσει να αντισταθεί επ’ αόριστον στις κυρώσεις και επιπλέον εξαντλήσει την ευρωπαϊκή οικονομία, ο αμερικανικός νομισματικός και οικονομικός έλεγχος του κόσμου θα καταρρεύσει, και μαζί με αυτόν και η δυνατότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να χρηματοδοτούν το τεράστιο εμπορικό τους έλλειμμα χωρίς όρια. Ο πόλεμος έχει γίνει επομένως υπαρξιακός για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όχι λιγότερο από τη Ρωσία, δεν έχουν τη δυνατότητα να αποσυρθούν από τη σύγκρουση, δεν τους επιτρέπεται να υποχωρήσουν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο βρισκόμαστε τώρα σε έναν πόλεμο ατέρμονο, σε μια αντιπαράθεση της οποίας το αποτέλεσμα θα είναι αναγκαστικά η κατάρρευση του ενός ή του άλλου. (περισσότερα…)

περαστικά & παραμόνιμα | 12:22

*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Ο ελληνικός τίτλος φτωχή λεζάντα κάτω από τον υπερμεγέθη τίτλο του αμερικάνικου πρωτότυπου. Λέξεις γνωστές ή και συχνόχρηστες όπως μπεστσέλλερ, Χόλλυγουντ, Πούλιτζερ, όλες λατινογραμμένες. Το ίδιο το όνομα του οίκου φραγκολεβαντίνικο: AΘΕΝΣ Bookstore – Publications, με το ναΰδριο στο πλάι κωμική υπόμνηση άραγε ποιου ελληνισμού; Λες κι ο εκδότης ντρέπεται που τυπώνει στα ελληνικά και προσπαθεί όσο γίνεται να το κρύψει.

~.~

Η πίστη ότι η θρησκεία κάποτε θα εξαλειφθεί, ότι της μέλλεται να γίνει μνήμη μακρινή μιας παρωχημένης βαρβαρότητας, είναι ισόκυρη με την πίστη ότι η ανθρωπότητα κάποτε θα αφήσει οριστικά πίσω της τη βία, το έγκλημα και τους πολέμους. Επιπλέον δε είναι και οξύμωρη, μόνο πιστοί των άθεων θρησκειών, του Λόγου, της Επιστήμης, της Προόδου ή των Φώτων, μπορούν να ισχυρίζονται ότι οι ένθεες θρησκείες είναι περιττές – ώστε να διεκδικήσουν τον θρόνο τους.

Τρεις αιώνες εκκοσμίκευσης όμως δεν μπόρεσαν να εξαλείψουν καν την πίστη των ανθρώπων στο «κακό μάτι» ή στα ωροσκόπια, πώς δικαιολογείται η τόση αισιοδοξία; Απλούστατα, δεν δικαιολογείται. Η εξαγγελία της νίκης επί του κακού είναι κι αυτή θρησκευτική, συμπεριλαμβάνεται στο πιστεύω κάθε μεταβρααμικού μεσσιανισμού, υπερβατικού ή εκκοσμικευμένου, με αυτόν τον δεύτερο να μιμείται τον πρώτο.

Αν οι λεγόμενοι «άθεοι» (άλλη μια οξύμωρη λέξη) επικρατούσαν ποτέ, θα έστρεφαν τον διαφωτιστικό φανατισμό τους ο ένας εναντίον του άλλου, τόσοι ανάγκη έχουν τον Διάβολο, τον Σατανά, που νομιμοποιεί την αξίωσή τους επί της εξουσίας. Όπως καλή ώρα γίνεται τώρα λ.χ. στους κόλπους κάθε επιστήμης που αποκτά περιστασιακά ισχύ και δημοσιότητα, όπου οι σεισμολόγοι σφάζονται με τους σεισμολόγους, οι επιδημιολόγοι με τους επιδημιολόγους, οι οικονομολόγοι με τους οικονομολόγους κ.ο.κ.

Και είναι καλό που σφάζονται! Χρειάστηκαν αιώνες για να αποτινάξουμε από πάνω μας το ιερατείο των ράσων. Δεν μας χρειάζεται ένα καινούργιο με μπλούζες ιατρικές και στηθοσκόπια.

~ . ~

(περισσότερα…)

περαστικά & παραμόνιμα | 11:22

*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

«Η πολυτέλεια είναι ηθικά απεχθής», αποφάνθηκε κάποτε ο Κρίστοφερ Λας. Ο Λας μιλάει για την πολυτέλεια που εξασφαλίζει ο οικονομικός πλούτος. Τι γίνεται όμως με τις άλλες πολυτέλειες της ζωής μας; Η αισθητική πολυτέλεια λ.χ. είναι ηθικά απεχθής; Και δεν χρειάζεται να πάει κανείς ώς τους πομπώδεις Τάφους των Μεδίκων στη Φλωρεντία για να το αναρωτηθεί. Η υπερεπίδειξη που βλέπουμε στον όψιμο Τζόυς, ως εκφραστική πολυτέλεια τώρα πια, είναι ηθικά απεχθής αν συγκριθεί λόγου χάρη με την ισορροπία της κλασσικότροπης πρόζας ενός Ντίκενς ή ενός Τολστόι; Οι κραυγαλέες υπερβολές των σουρρεαλιστών ή του νταντά; Η υπερκλέπτυνση της γαστρονομίας και των εδεσμάτων της, τα λεπτεπίλεπτα μυστικά του καλλωπισμού ή της σωματοδομικής που μετατρέπουν την όψη και τους μυώνες σε θέαμα επιδεικτικό είναι τέτοιες, ηθικά απεχθείς πολυτέλειες;

~ . ~

Ο Κώστας Καραμανλής το 2004 πήρε 3.360.000 ψήφους. Ανδρέας Παπανδρέου, Κώστας Σημίτης, Γιώργος Παπανδρέου όλοι ξεπέρασαν τα 3.000.000 ψήφους, κάποτε και ως αρχηγοί του δεύτερου κόμματος. Ο Τσίπρας στις δεύτερες εκλογές του 2015 δεν συγκέντρωσε ούτε 2.000.000, και ο νυν πρωθυπουργός το 2019 πήρε 2.250.000 ψήφους. Οι αριθμοί δεν απατούν, μέσα σε μια τετραετία είδαμε τις λαϊκές μειοψηφίες να μασκαρεύονται σε θεσμοπρεπείς πλειοψηφίες και 1.500.000 εκατομμύριο Έλληνες να παίρνουν διαζύγιο από τις κάλπες.

~ . ~ (περισσότερα…)