ΕΕ

περαστικά & παραμόνιμα | 01:23

*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Όταν η Ελλάδα εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, σαράντα χρόνια πριν, το 1981, ήταν μια από τις πλουσιότερες χώρες της ηπείρου. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του Έλληνα (5.422 δολλ.) ήταν ελαφρώς μεγαλύτερο, λ.χ., εκείνου του Ισπανού (5.368 δολλ.) και πολύ μεγαλύτερο του Πορτογάλου (3.297 δολλ.). Σήμερα μας έχουν ξεπεράσει όχι μόνο οι Ίβηρες αλλά και όλες σχεδόν οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που μας έβλεπαν τότε με τα κυάλια, οι Πολωνοί (1.494 δολλ.) ή οι Ούγγροι (2.206 δολλ.). Η «ευρωπαϊκή Ελλάδα» συμπίπτει με σαράντα χρόνια οικονομικής παρακμής και εκποίησης του εθνικού μας πλούτου.

~.~

Το μωρό που όλο σου χαμογελά, η νεαρή καλλονή που κοκκινίζει στο παραμικρό, το αξιαγάπητο γεροντάκι που σε δεξιώνεται, ο ιδεολόγος που με το πάθος του σε παρασύρει, το σκυλί που σου τρίβεται για χάδια. Η αθωότητα μάς συγκινεί γιατί δεν έχει επίγνωση της δύναμής της – όχι επειδή δεν έχει δύναμη. Για κάποιον λόγο, που έχει να κάνει με τις ψυχολογικές μας ανάγκες, την ιδιοτέλεια την θεωρούμε τέτοια μόνο όταν είναι συνειδητή, εμπρόθετη, σκηνοθετημένη από τη βούληση και τις μηχανές της. Όταν είναι «φυσική», όταν απλώς και μόνο μοιάζει πηγαία, παύουμε να τη θεωρούμε απειλητική και δόλια. Τότε, στον αυθορμητισμό ευχαρίστως παραβλέπουμε την ενδιάθετή του ορμή, παραδιδόμαστε οικειοθελώς και ηδονικά στη γοητεία του, μας αφοπλίζει. Σαγήνην βάλλω, το λέγαν οι παλιοί: ρίχνω δίχτυα.

~.~

Καμιά εκατοστή (100!) εκατομμύρια άνθρωποι, υπολογίζουν οι ιστορικοί, πέθαναν (κυριολεκτικά) της πείνας στην αγγλοκρατούμενη Ινδία την περίοδο 1880-1920, στο απόγειο της αποικιοκρατίας. Υπό το βρετανικό στέμμα, λογαριάζει ο μελετητής Robert C. Allen, μέσα σε ενάμιση αιώνα η ακραία φτώχεια εκτινάχθηκε από το 23% στο 50% και το μέσο προσδόκιμο έπεσε στις αρχές του 20ού αιώνα από τα 26,7 στα 21,9 χρόνια.

Οι λιμοί ήταν πάντοτε χρήσιμο όπλο στη φαρέτρα των Άγγλων. Κάπως έτσι, με πράξεις και παραλείψεις, ξεκλήρισαν την Ιρλανδία στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν το νησί από 9 εκατομμύρια απόμεινε με 4. Τότε ήταν που εξαλείφθηκε στην ουσία και η ιρλανδική γλώσσα, με διοικητικές συν τοις άλλοις μεθόδους.

Τα νούμερα έχουν τη σημασία τους, ιδίως κάθε φορά που οι Δυτικοί ανεμίζουν τις Μαύρες Βίβλους με τα (αναμφίλεκτα) εγκλήματα του κομμουνισμού ή του φασισμού. Όλα μαζί τα θύματα του Στάλιν και του Χίτλερ και του Μάο και του Πολ Ποτ, τα άθλα των Εγγλέζων και μόνο στην Ινδία δεν τα συναγωνίζονται. Κάποτε είχε κυκλοφορήσει, και στα ελληνικά νομίζω, μια Μαύρη Βίβλος του Καπιταλισμού. Η σούμα, αν θυμάμαι καλά, ήταν μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι.

Δεν είμαι βέβαιος αν πρέπει να επιρριφθεί γενικώς και αορίστως στην κεφαλαιοκρατία ο υπέρογκος αυτός φόρος αίματος, ή στην ανελέητη μηχανή των ευρωπαϊκών αποικιακών αυτοκρατοριών (και των ΗΠΑ, που τις διαδέχθηκε.) Η ουσία δεν αλλάζει: η Ιστορία της Προόδου, όπως το είχε ψυχανεμιστεί καλά ο Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ, είναι ένα αχανές μαυσωλείο.

~.~

ΜΙΑ ΚΑΡΙΕΡΑ

Επαναστάτης άρχισα απ’ τον Ρήγα κι απ’ την ΚΝΕ,
τον ήλιο σήκωνα κι εγώ τον κόσμο να φωτίσει,
μετά έγινα εκσυγχρονιστής με φράγκα και κονέ,
τώρα το Σόι προσκυνώ και υμνολογώ τη Δύση. (περισσότερα…)

Advertisement

ΕΕ και Βρετανία πέφτουν σε ύφεση, η ρωσική οικονομία ανακάμπτει

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Σε αντίθεση με τις αναθεωρημένες προς τα κάτω προβλέψεις του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομία και ειδικότερα την ευρωπαϊκή, έκπληξη αποτέλεσε η αναθεώρηση του ρυθμού μεγέθυνσης της Ρωσίας για το 2022. Τον Απρίλιο, προέβλεπε ότι το ΑΕΠ της Ρωσίας θα μειωνόταν κατά 8,5%, τον Ιούλιο, κατά 6%, ενώ τώρα αναμένει πτώση κατά 3,4%, γεγονός που σημαίνει ότι η επίπτωση των κυρώσεων δεν θα είναι απότομη και μεγάλη το 2022, αλλά θα κατανεμηθεί πιο ομοιόμορφα το 2022 και το 2023.

Αρχικώς, οι δυτικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία επιδείνωσαν τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της Ρωσίας. Ο αποκλεισμός της ένατης μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο από την πρόσβαση σε ξένη τεχνολογία έχει μειώσει τη δυναμική της ανάπτυξής της κατά το ήμισυ.

Η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, η βαριά βιομηχανία της ρωσικής οικονομίας, είναι περίπου 3% χαμηλότερη από ό,τι πριν από την εισβολή και ενδέχεται να μειωθεί περαιτέρω μόλις τεθούν σε ισχύ τα ευρωπαϊκά εμπάργκο στις αρχές του επόμενου έτους

Σύμφωνα όμως με πρόσφατο άρθρο του Economist (“As Europe falls into recession, Russia climbs out”, Οκτώβριος 2022) παρά τα προβλήματα αυτά φαίνεται ότι η Ρωσία απέφυγε την οικονομική κατάρρευση, στηριζόμενη κυρίως σε εναλλακτικές αγορές για τις εξαγωγές, όπως η Ινδία και η Κίνα. Αν και πολλοί αμφισβητούν τα επίσημα στοιχεία του ΑΕΠ, από ορισμένες αναλύσεις διαφαίνεται ήπια ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητάς της. (περισσότερα…)

«Η ανομία είναι ο εκφυλισμός της ισχύος», μια συνομιλία με τον Κώστα Μελά

Με έργο πολυσχιδές και ογκώδες που αδιαφορεί εντελώς για τους τεχνητούς φραγμούς μεταξύ των ακαδημαϊκών κλάδων, ο Κώστας Μελάς δεν ανήκει στην συντεχνία των «ειδημόνων» που κατακλύζουν το Πανεπιστήμιο και τα ΜΜΕ.  Η σκέψη του αγκαλιάζει παράλληλα και συγχρόνως την οικονομία και την κοινωνία, τις διεθνείς σχέσεις και την ιστορία, τη λειτουργία των ιδεών και των θεσμών. Ξεκινώντας από το παρόν και τα καθέκαστά του, συνιστά συνολική παρατήρηση της συμπεριφοράς του πολιτικού ανθρώπου. Με έναυσμα τις καταιγιστικές εξελίξεις που δρομολόγησαν ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι πλανητικές προεκτάσεις του, ο Κώστας Μελάς απάντησε στα ερωτήματα που του έθεσαν το Νέο Πλανόδιον και ο Κώστας Κουτσουρέλης.

~ . ~

– Θα ξεκινήσω με ερώτημα αναμενόμενο βέβαια, στο μέτρο που απευθύνεται σε δεινό μελετητή των οικονομικών φαινομένων. Πόση αισιοδοξία επιτρέπει η κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας αυτή τη στιγμή; Πολλοί μιλούν για τον «βαρύτερο χειμώνα μετά το 1945», για επικείμενο κραχ που θα επισκιάζει εκείνο του 2008 ή και του 1929 ακόμη, έχουμε σε εξέλιξη μείζονες κρίσεις, επισιτιστική, ενεργειακή, έχουμε πληθωρισμό συνδυαζόμενο με ύφεση κ.ο.κ.

Αγαπητέ Κώστα, δεν υπάρχει καμία αισιοδοξία για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας σίγουρα σε βραχυχρόνιο διάστημα –για το 2023– αλλά νομίζω ούτε και για τον επόμενο χρόνο, το 2024. Η παγκόσμια οικονομία μπαίνει σε ιδιαίτερα δύσκολη φάση, η οποία κυριαρχείται από υψηλότατες αβεβαιότητες. Αβεβαιότητες που δεν προέρχονται μόνο – αν μπορούμε να το πούμε αυτό– από καθαρούς «οικονομικούς» λόγους, αλλά και από τις γενικότερες πολιτικές εξελίξεις στον πλανήτη. Όπως έχω προσπαθήσει να δείξω στο βιβλίο μου Η ατελέσφορη επιστήμη δεν πιστεύω σε μια «καθαρή οικονομική discipline» από τους πολιτικούς παράγοντες. Λέγοντας πολιτικούς παράγοντες εννοώ παράγοντες ισχύος. Οι τελευταίοι εκλείπουν παντελώς από τις προκείμενες συγκρότησης της οικονομίας ως συστηματικής discipline. Μάλιστα όταν ενταχθούν στο πλαίσιο συγκρότησής της, που δεν είναι άλλο από αυτό «της αρμονίας των συμφερόντων», από καταρρέει, απογυμνώνοντάς την όποια προβαλλόμενη αντικειμενικότητα. Τέλος πάντων. Όλα τα παραπάνω τα είπα, για να δείξω, ότι πάντα, αλλά προπαντός στην παρούσα συγκυρία, των μεγάλων πολιτικών αλλαγών στην κατανομή της ισχύος και στην διαπάλη των ανταγωνισμών και εχθροτήτων που συμβαίνουν στον πλανήτη, δεν μπορούμε ποτέ να δείξουμε, με συστηματικό τρόπο πως επηρεάζεται η κατάσταση στην οικονομία. Τούτων λεχθέντων, και με τους περιορισμούς που απορρέουν, μπορώ να πω ότι η παγκόσμια οικονομία μπαίνει σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο δεδομένου ότι συνυπάρχουν συνδυαστικά τα εξής αρνητικά χαρακτηριστικά: υψηλός πληθωρισμός, υψηλά επιτόκια υψηλό χρέος, ενεργειακή κρίση και κρίση στην προσφορά (εφοδιαστική αλυσίδα). (περισσότερα…)

Σκοτεινιάζουν οι προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

1.

Ένας μετά τον άλλο οι πολυμερείς οργανισμοί (ΔΝΤ, ΟΟΣΑ, Παγκόσμια Τράπεζα) αλλά και οι Κεντρικές Τράπεζες των ισχυρών οικονομιών του πλανήτη προχωρούν σε δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας με αναφορά κυρίως το έτος 2023 αλλά και τον επερχόμενο χειμώνα του 2022. Οι πιο πρόσφατές δυσοίωνες προβλέψεις είναι αυτές του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης που δημοσιεύτηκαν στην ενδιάμεση έκθεσή του, με τίτλο «Πληρώνοντας το τίμημα του πολέμου».

Ο ΟΟΣΑ σημειώνει ότι η μεγέθυνση της παγκόσμιας οικονομίας ανακόπηκε στο δεύτερο εξάμηνο του 2022 και ότι το 2023 θα είναι πολύ χαμηλότερη σε σχέση με ό,τι προβλεπόταν πριν από ένα έτος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οργανισμού, τα πραγματικά εισοδήματα μπορεί να είναι χαμηλότερα κατά περίπου 2,8 τρισ. δολλάρια σε σχέση με ό,τι προβλεπόταν ένα χρόνο πριν, ποσό που αντιστοιχεί στο 2% του παγκόσμιου ΑΕΠ με βάση τις ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης.

Το κλειδί προκειμένου να εξηγηθεί η επιβράδυνση της μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας είναι η γενίκευση της σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής καθοδηγούμενη από το μεγαλύτερο του αναμενομένου ύψος του πληθωρισμού. Επίσης σημαντικός παράγοντας είναι η πολιτική μηδενικής ανοχής στη πανδημία που εφαρμόζει η Κίνα. (περισσότερα…)

Μερικές σκέψεις για τις πολιτισμικές ρίζες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

*

του ΒΑΓΓΕΛΗ ΚΑΛΦΟΠΟΥΛΟΥ

Το θέμα των πολιτισμικών ριζών είναι και μεγάλο και εξ αρχής πολιτικά φορτισμένο. Κυρίως γιατί η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση στο επίπεδο κύρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συμπεριφέρεται με τρόπο που δείχνει ότι δε θέλει να έχει κάποια επαφή με αυτές τις ρίζες, και άρα δεν ενδιαφέρεται καν να τις βρει, πόσο δε μάλλον να τις αναπτύξει και να τις καλλιεργήσει. Συνηθέστερα ακόμα, η ίδια η συζήτηση μονοπωλείται από τα δεξιά του πολιτικού φάσματος, προϋποθέτει ως βάση τον χριστιανισμό και τελικά καταλήγει να είναι ιδεολογική. Έχουμε δύο ιδεολογικές θέσεις λοιπόν, δύο θέσεις με αντίθετο πρόσημο, αλλά που παρά αυτό το γεγονός καταδεικνύουν μία ανάγκη, αυτή της κοινής ταυτότητας.

Για αυτό η ΕΕ πρόσφατα ανακοίνωσε μια μεγάλη πρωτοβουλία που αφορά στο πέρασμα στην πράσινη οικονομία και επισήμανε την ανάγκη για μια κοινή πολιτισμική κληρονομιά, μια κοινή, ευρωπαϊκή αισθητική. Δεν είναι θεωρώ ιδεολογικά τυχαίο ότι αυτή την κληρονομιά την αναζητά η ενωμένη Ευρώπη στο Bauhaus και στη μεσοπολεμική Δημοκρατία της Βαϊμάρης[1]. Το νέο ευρωπαϊκό Bauhaus είναι εντυπωσιακό και φιλόδοξο. Για να εκτιμηθεί το πόσο ακριβώς φιλόδοξο είναι, μια από τις συμμετέχουσες στο φεστιβάλ για το νέο Bauhaus που έγινε στις Βρυξέλλες τον Ιούνιο του 2022 (με τη συμμετοχή της προέδρου της Επιτροπής) η Φραντσέσκα Μπρία, Ιταλίδα οικονομολόγος και πρόεδρος του εθνικού ταμείου καινοτομίας της Ιταλίας, δήλωσε μιλώντας για το ευρωπαϊκό σχέδιο για τα μικροτσίπ πως η ΕΕ βρίσκεται στη μέση μεταξύ των ΗΠΑ, που κυριαρχούνται από τις big tech εταιρείες και την Κίνα, που κυριαρχείται από το μεγάλο κράτος. Ανάμεσα σε αυτές τις δύο η ΕΕ πρέπει να προωθήσει τη μεγάλη Δημοκρατία που κατά την οικονομολόγο σημαίνει περισσότερη δημοκρατία και επανασχεδιασμό της παγκοσμιοποίησης και του καπιταλισμού. Πίσω όμως από αυτές τις γενικές τοποθετήσεις, κρύβεται ακριβώς η φιλοδοξία για μια νέα ευρωπαϊκή, κοινή ταυτότητα και, αν τουλάχιστον ακολουθήσουμε χαριεντιζόμενοι το σπινοζικό ρητό “omnis determinatio est negatio”, βρίσκεται η πρόθεση της ΕΕ να αρθεί ως τρίτος παίχτης στο παγκόσμιο σκηνικό[2]. (περισσότερα…)

Η Γερμανία μεταξύ δύο πυρών

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Φαίνεται ότι η ρήση του λόρδου Ισμέυ, πρώτου Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ  το διάστημα 1952-1957, «Keep the Russians out, the Americans in, and the Germans down», με την οποία εξηγούσε με απλό τρόπο τους πραγματικούς στόχους της συμμαχίας τότε, πέρα από το επιφαινόμενο, έχει τελικά διαχρονική αξία. Οι τελευταίες εξελίξεις, τόσο της Συνόδου των Αρχηγών της ΕΕ, όσο και της συνόδου των G7, δείχνουν, με αρκετή σαφήνεια, την (απόλυτη;) επικυριαρχία των αγγλοσαξονικών δυνάμεων της Δύσης, στο σημερινό γεωπολιτικό παίγνιο που εκτυλίσσεται στη δυτική ακτή της Ευρασίας, με αντίπαλο τη Ρωσία. ΗΠΑ και Βρετανία μέχρις σήμερα, έχουν επιβάλει τις απόψεις τους στις κύριες Ευρωπαϊκές χώρες αναφορικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της Ρωσίας σε στενή συνεργασία με την Πολωνία και τις τρεις χώρες της Βαλτικής.

Το ίδιο συμβαίνει βεβαίως και στην ανατολική ακτή (Ειρηνικός – Ινδικός) όπου ο βασικός αντίπαλος εκεί είναι η Κίνα. Εδώ οι ΗΠΑ σε στενή συνεργασία με την Αυστραλία και την πανταχού παρούσα Βρετανία καθορίζουν την πολιτική αντιμετώπιση της Κίνας ενώ οι υπόλοιπες βασικές συμμαχικές χώρες (Ιαπωνία, Ν. Κορέα) μέχρι σήμερα ακολουθούν πιστά. Οι ΗΠΑ, με την αλλαγή της προεδρίας, επιχειρούν να ενδυναμώσουν τις σχέσεις τους με τις χώρες της περιοχής, εκτός από το επίπεδο της αμυντικής συνεργασίας (συμφωνία Αυστραλίας – Ηνωμένου Βασιλείου – ΗΠΑ (AUKUS)[1] και της γενικότερης συμφωνίας ( Αυστραλίας – Ιαπωνίας – Ινδίας – ΗΠΑ (QUAD)[2] και σε αυτό των οικονομικών σχέσεων. Σε αυτή την κατεύθυνση εντάσσεται η προσπάθεια δημιουργίας μιας US-ASEAN Comprehensive Strategic Partnership. Δηλαδή μια συμφωνία ανάλογη με την αντίστοιχη κινέζικη Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP).

Και στις δύο ακτές της Ευρασίας, είμαστε μάρτυρες της προσπάθειας που καταβάλλουν οι ΗΠΑ, μετά την απώλεια της κεντρικής Ασίας (Heartland), με τελευταία πράξη την αποχώρηση από το Αφγανιστάν, να διατηρήσουν τον έλεγχο της Ευρασίας μέσω του ελέγχου της περιφέρειας (Rimland). (περισσότερα…)