*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Ένα από τα βασικά κριτήρια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μετρηθεί το βάθος και το εύρος των Δυτικών «φιλελεύθερων δημοκρατιών» είναι, αναμφισβήτητα, η ύπαρξη ελεύθερου χρόνου για τους πολίτες. Είναι αδύνατον στον οποιοδήποτε να συμμετάσχει ως πολίτης στα δρώμενα της δημοκρατίας, δηλαδή να ασχοληθεί με τα πολιτικά ζητήματα αν συγχρόνως δεν έχει τον απαιτούμενο ελεύθερο χρόνο.

Οι λόγοι είναι προφανείς: Οι σύγχρονες βιοτικές ανάγκες και οι σχέσεις που αυτές παράγουν υποχρεώνουν τον σημερινό άνθρωπο να «μοχθεί» τόσες πολλές ώρες ημερησίως ώστε είναι αδύνατη η ενασχόλησή του με οτιδήποτε άλλο.

Σκεφτείτε ότι η καθημερινή ζωή του Αθηναίου πολίτη στην αρχαία Αθήνα, του εντελώς απαλλαγμένου από τον μόχθο και την εργασία, ήταν φορτωμένη από τόσες έγνοιες λόγω των πολιτικών δραστηριοτήτων του που του απορροφούσαν τόσο πολύ χρόνο, ώστε οι φιλόσοφοι πρόσθεσαν και το νόημα της ελευθερίας ως απαλλαγή από την πολιτική δραστηριότητα (σχολή)[1].

Ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι ένας από τους τρεις τρόπους ζωής (βίοι) οι οποίοι αφορούν στο ωραίο και όχι στο αναγκαίο ή στο ωφέλιμο και που μπορεί να επιλεγεί από ελεύθερους ανθρώπους (ελεύθερους από τις όποιες βιοτικές ανάγκες) είναι η ζωή η οποία αφιερώνεται στα ζητήματα της πόλεως, όπου η υπεροχή γεννά ωραίες πράξεις[2].

Σήμερα ζούμε σε ένα εντελώς διαφορετικό πολιτικό οικονομικό και κοινωνικό σύστημα στο οποίο η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων είναι αναγκασμένοι να εργάζονται οι ίδιοι και μάλιστα με τη μορφή της εξαρτημένης εργασίας για να καλύπτουν τις ανάγκες επιβίωσης και όχι μόνο. Παρόλα αυτά όμως η έννοια της Δημοκρατίας είναι ουσιωδώς συνυφασμένη με την ιδιότητα του πολίτη και της αποφασιστικής του συμβολής στη διακυβέρνηση του θεσμικού υποκειμένου το οποίο αναγνωρίζει ως κυρίαρχο και συνεπώς συμμετέχει.

Η αναφορά στη δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας γίνεται συνεπώς όχι ως μηχανιστικό παράδειγμα προς μίμηση αλλά για λόγους ανάδειξης των βασικών – στοιχειωδών προϋποθέσεων που απαιτούνται, στις σημερινές συνθήκες, ώστε να λειτουργεί η δημοκρατία και όχι η δημοκρατική ρητορεία[3] όπως συμβαίνει σήμερα σε όλες τις δυτικού τύπου δημοκρατίες. (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Η διαφθορά αποτελεί γενική έννοια στην οποία μπορούν να συμπεριληφθούν όλες εκείνες οι συμπεριφορές που χαρακτηρίζονται ως μορφές κατάχρησης εξουσίας είτε στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα. Αφορά σε επιλογές που πραγματοποιούνται όχι στη βάση ενός θεσμοθετημένου και νομιμοποιημένου κοινωνικού πλαισίου, αλλά στη βάση εξυπηρέτησης ιδιοτελών συμφερόντων, ατόμων ή ομάδων, που έχουν τη δυνατότητα (λόγω της θέσης τους στην ιεραρχία ενός δημόσιου ή ιδιωτικού θεσμού) να λάβουν τη συγκεκριμένη απόφαση. Εξυπακούεται ότι τέτοιου είδους αποφάσεις έρχονται ευθέως σε σύγκρουση με το «δημόσιο συμφέρον» με οποιοδήποτε τρόπο αυτό νοείται σε κάθε εποχή. Συνήθως οι πρακτικές της διαφθοράς γίνονται εμφανείς σε περιόδους κρίσεων των κριτηρίων νομιμότητας όταν και καθίσταται επιτακτική η ανάγκη επαναξιολόγησης τους και πιθανώς η υιοθέτηση νέων.

Η παραβίαση των κανόνων της συλλογικής ζωής και η παρεκκλίνουσα συμπεριφορά ανάλογα με το υφιστάμενο νομιμοποιητικό πλαίσιο καθορισμού του δημοσίου συμφέροντος καθορίζει και το εννοιολογικό περιεχόμενο της διαφθοράς. Είναι γενικά αποδεκτό ότι η διαφθορά αποτελεί διεθνές και ταυτόχρονα διαχρονικό φαινόμενο. Υπάρχει με διάφορες μορφές, εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους, εμφανίζει πάμπολλα χαρακτηριστικά με αποτέλεσμα να είναι σχετικά δύσκολο να ευρεθεί ένας κατάλληλος ορισμός που να καλύπτει το σύνολο των διαχρονικών του πτυχών.

Παράλληλα η διαχρονικότητα του, η χωρική του εξάπλωση, αλλά και η παρουσία του σχεδόν στο σύνολο των κοινωνικοοικονομικών σχηματισμών, σηματοδοτεί μια συνεχή εξέλιξη και μεταβολή του φαινομένου καθιστώντας δυσκολότερη τη σύλληψη των εκφάνσεών του στην καθημερινότητα. Παρ’ όλα αυτά όμως ουσιαστικά πρόκειται για ένα φαινόμενο σχετικά προβλέψιμο αν όχι ως προς την έκτασή του τουλάχιστον ως προς τις βασικές του εκδηλώσεις.

Η προσέγγιση του ζητήματος της διαφθοράς στον κοινωνικό βίο απαιτεί συνεπώς, την ανάδυση των ειδικών χαρακτηριστικών της συγκυρίας του πολιτικοοικονομικού σχηματισμού εντός του οποίου εκδηλώνεται. Τούτο σηματοδοτεί την ανάγκη αναφοράς στα βασικά χαρακτηριστικά της σημερινής φάσης του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Αν παραμείνουμε στο πλαίσιο του σημερινού κυρίαρχου και μοναδικού κοινωνικο-οικονομικού συστήματος, του καπιταλιστικού και ανατρέξουμε στις απαρχές της δημιουργίας του, οι πράξεις διαφθοράς με τη σημερινή μορφή είναι ορατές από τα μέσα του 18ου αιώνα, δηλαδή την περίοδο όπου επήλθε η σύγκρουση μεταξύ των ανερχομένων αστικών στρωμάτων ως φορέων της νέας οικονομικής νομιμότητας και των ολιγαρχικών στρωμάτων της αριστοκρατίας και των βασιλέων ως φορέων της μέχρι τότε πολιτικής νομιμότητας. (Π. Κονδύλης)

Παρότι αμφισβητούνται ιστορικά οι επιπτώσεις που είχε η διαφθορά των αριστοκρατικών και μοναρχικών θεσμών στην ανάπτυξη των τότε επαναστατικών κινημάτων (Π. Λασκούμ) είναι απολύτως βέβαιη η ύπαρξη της και μάλιστα σε συνεχώς διευρυνόμενο βαθμό. Παρότι ο οποιοσδήποτε συσχετισμός διαφορετικών ιστορικών περιόδων ενέχει κινδύνους, μπορούμε να υποστηρίξουμε τον παραλληλισμό ανάμεσα σε περιόδους όπου όχι μόνον τίθενται τα ζητήματα της νομιμότητας των τρόπων απόκτησης πλούτου αλλά και του τρόπου υποστήριξης που παρέχει η εκάστοτε πολιτική εξουσία στην επιχειρηματική τάξη με διάφορους αδιαφανείς τρόπους. (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

«Δεν είναι αρκετό να καταλαβαίνεις σε τι άγνοια ζουν ο άνθρωπος και το ζώο﮲πρέπει να έχεις επίσης τη θέληση για άγνοια και να αποκτήσεις επίγνωση. Πρέπει να καταλάβεις ότι δίχως αυτό το είδος άγνοιας η ίδια η ζωή θα ήταν αδύνατη, ότι είναι μια συνθήκη κάτω απ’ την οποία κάθε ζωντανό πλάσμα μπορεί μονάχα να διατηρήσει τον εαυτό του και να ευδοκιμήσει».
ΦΡΗΝΤΡΙΧ ΝΙΤΣΕ

1.

Μια νέα συναίνεση έχει εμφανισθεί και κυριαρχεί τουλάχιστον στις χώρες του δυτικού πολιτισμού: δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις στην παρούσα κατάσταση. Ο κόσμος εμφανίζεται όλο και λιγότερο θελκτικός. Οι άνθρωποι δεν ονειρεύονται, δεν στοχάζονται. Αυτό που όλες οι προγενέστερες γενιές μπορούσαν και ήταν θεμιτό να κάνουν, φαίνεται ότι δεν είναι δυνατόν για τη τωρινή γενιά. Κανένας ουτοπικός σχεδιασμός δεν ενσαρκώνει στην παρούσα φάση οράματα του μέλλοντος.

Και όμως, δεν έχουν εξαφανιστεί όλες οι «ουτοπίες». «Χιλιαστικές» ομάδες, θιασώτες της επιστημονικής φαντασίας και μερικοί διανοούμενοι του κυβερνοχώρου διατηρούν ένα «ουτοπικό» όραμα. Μεταξύ των εναπομεινάντων «ουτοπικών», οι πιο σημαντικοί σήμερα είναι αναμφίβολα οι «μελλοντολόγοι», εκείνοι που παρουσιάζουν οράματα του μέλλοντος βασισμένα εξολοκλήρου πάνω σε τεχνολογικές προόδους. Αυτοί είναι «ουτοπικοί» ως προς την πεποίθησή τους, ότι μια πολύ διαφορετική και πολύ «ανώτερη» κοινωνία είναι δυνατή, ακόμη και επικείμενη. Οραματίζονται ένα νέο μεταβιομηχανικό πολιτισμό, βασισμένο πάνω σε μια μεταμορφωμένη ύπαρξη, η οποία θα προέλθει από την κοινωνία της πληροφορίας.^[1]

Η κοινωνία της πληροφορίας αποτελεί στα μάτια τους το λαμπρό επιστέγασμα, αλλά και μια ουσιώδη κινητήρια δύναμη της κοινωνίας εκείνης, όπου κυρίαρχο στοιχείο είναι η οικονομία. Σύμφωνα με τις αντιλήψεις αυτές, όσο πιο περίπλοκη γίνεται η κοινωνία, τόσο επιτείνεται η στοχαστικότητά της αναφορικά με τις ίδιες της τις λειτουργίες και τόσο μεγαλώνει η σημασία της γνώσης για τη διεκπεραίωσή τους. Γνώση σημαίνει όμως, για τις συγκεκριμένες αντιλήψεις, μόνο πληροφορία, και έτσι η πληροφορία γίνεται το μυαλό και η καρδιά της κοινωνίας – όπως και η «επικοινωνία» γίνεται η κεντρική έννοια της κοινωνικής θεωρίας στη σύγχρονη εποχή. (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

1.

Είναι περίεργο αλλά τα τελευταία χρόνια τα οποία είναι ταυτισμένα στη συνείδηση των πολιτών του πλανήτη με θέματα που αφορούν στην παγκοσμιοποίηση, στην ανταγωνιστικότητα, στο ελεύθερο εμπόριο, στην κατάρρευση των ανατολικών «σοσιαλιστικών» καθεστώτων και στην εξάπλωση της «δημοκρατίας» με τους γνωστούς αμερικάνικους τρόπους, μια ακόμα υπόθεση κυριαρχεί ως έμμονη ιδέα, κυρίως στις αναπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου, αυτή της πολυπολιτισμικότητας.

Πολύ λίγες υποθέσεις έχουν σκορπίσει τόσο ενθουσιασμό όσο η πολυπολιτισμικότητα. Εκπρόσωποι πολιτικών κομμάτων, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, στελέχη επιχειρήσεων, εκπαιδευτικοί, αναλυτές όλων των φασμάτων της κοινωνικής ζωής, αρχηγοί κρατών, για να ονομάσουμε λίγους από αυτούς, κηρύσσουν την αφοσίωση τους στην πολυπολιτισμικότητα. Σε όλα τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν σε διεθνή επίπεδο τα τελευταία χρόνια η έννοια της πολυπολιτισμικότητας ήταν παρούσα στην πρώτη γραμμή της επιχειρηματολογίας. Πρωταγωνιστές και σ’ αυτήν την υπόθεση οι κλασικοί φιλελεύθεροι και οι λεγόμενοι αριστεροί δημοκράτες πάσης φύσεως οι οποίοι για τους λόγους που θα ειπωθούν στη συνέχεια, έχουν καταστήσει τον πλουραλισμό και την πολυπολιτισμικότητα ένα άκρατο ιδεολόγημα σε μια εποχή «χωρίς ιδεολογία».

Θα πρέπει να ομολογήσουμε ότι για μας δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με την πολυπολιτισμικότητα και με τη διαφορετικότητα. Εξάλλου στη φύση, στον υλικό και πολιτισμικό υπάρχει η ποικιλία και η διαφορετικότητα. Όμως μια συζήτηση για την πολυπολιτισμικότητα δεν προϋποθέτει απαραιτήτως, για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε τι εννοεί ο καθένας, μια πρώτη συζήτηση για το δεύτερο και βασικότερο συνθετικό της λέξεως, δηλαδή την έννοια του πολιτισμού; Διαφορετικά κινδυνεύουμε όλες οι συζητήσεις να είναι κενές νοήματος και περιεχομένου. Επίσης ακόμα χειρότερα υπάρχει κίνδυνος υποκατάστασης άλλων εννοιών, π.χ. της πολιτικής από την έννοια της πολυπολιτισμικότητας. Δηλαδή τι να σημαίνει άραγε η πολιτική που ασχολείται αποκλειστικά με την πολυπολιτισμικότητα; Ή ποια είναι η σχέση μεταξύ πολιτικής και πολυπολιτισμικότητας; Είναι κατανοητό ότι δεν προτιθέμεθα στο πλαίσιο αυτού του άρθρου να προβούμε στην προσέγγιση του όρου πολιτισμός. Οι λόγοι είναι προφανείς. Όμως μπορούμε διαπιστωτικά και όχι μόνο να προβούμε σε ορισμένες παρατηρήσεις που μπορούν να περιγράψουν το πρόβλημα και να κινητοποιήσουν τη σκέψη και τον στοχασμό. (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Σε αντίθεση με τις αναθεωρημένες προς τα κάτω προβλέψεις του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομία και ειδικότερα την ευρωπαϊκή, έκπληξη αποτέλεσε η αναθεώρηση του ρυθμού μεγέθυνσης της Ρωσίας για το 2022. Τον Απρίλιο, προέβλεπε ότι το ΑΕΠ της Ρωσίας θα μειωνόταν κατά 8,5%, τον Ιούλιο, κατά 6%, ενώ τώρα αναμένει πτώση κατά 3,4%, γεγονός που σημαίνει ότι η επίπτωση των κυρώσεων δεν θα είναι απότομη και μεγάλη το 2022, αλλά θα κατανεμηθεί πιο ομοιόμορφα το 2022 και το 2023.

Αρχικώς, οι δυτικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία επιδείνωσαν τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της Ρωσίας. Ο αποκλεισμός της ένατης μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο από την πρόσβαση σε ξένη τεχνολογία έχει μειώσει τη δυναμική της ανάπτυξής της κατά το ήμισυ.

Η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, η βαριά βιομηχανία της ρωσικής οικονομίας, είναι περίπου 3% χαμηλότερη από ό,τι πριν από την εισβολή και ενδέχεται να μειωθεί περαιτέρω μόλις τεθούν σε ισχύ τα ευρωπαϊκά εμπάργκο στις αρχές του επόμενου έτους

Σύμφωνα όμως με πρόσφατο άρθρο του Economist (“As Europe falls into recession, Russia climbs out”, Οκτώβριος 2022) παρά τα προβλήματα αυτά φαίνεται ότι η Ρωσία απέφυγε την οικονομική κατάρρευση, στηριζόμενη κυρίως σε εναλλακτικές αγορές για τις εξαγωγές, όπως η Ινδία και η Κίνα. Αν και πολλοί αμφισβητούν τα επίσημα στοιχεία του ΑΕΠ, από ορισμένες αναλύσεις διαφαίνεται ήπια ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητάς της. (περισσότερα…)

Με έργο πολυσχιδές και ογκώδες που αδιαφορεί εντελώς για τους τεχνητούς φραγμούς μεταξύ των ακαδημαϊκών κλάδων, ο Κώστας Μελάς δεν ανήκει στην συντεχνία των «ειδημόνων» που κατακλύζουν το Πανεπιστήμιο και τα ΜΜΕ.  Η σκέψη του αγκαλιάζει παράλληλα και συγχρόνως την οικονομία και την κοινωνία, τις διεθνείς σχέσεις και την ιστορία, τη λειτουργία των ιδεών και των θεσμών. Ξεκινώντας από το παρόν και τα καθέκαστά του, συνιστά συνολική παρατήρηση της συμπεριφοράς του πολιτικού ανθρώπου. Με έναυσμα τις καταιγιστικές εξελίξεις που δρομολόγησαν ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι πλανητικές προεκτάσεις του, ο Κώστας Μελάς απάντησε στα ερωτήματα που του έθεσαν το Νέο Πλανόδιον και ο Κώστας Κουτσουρέλης.

~ . ~

– Θα ξεκινήσω με ερώτημα αναμενόμενο βέβαια, στο μέτρο που απευθύνεται σε δεινό μελετητή των οικονομικών φαινομένων. Πόση αισιοδοξία επιτρέπει η κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας αυτή τη στιγμή; Πολλοί μιλούν για τον «βαρύτερο χειμώνα μετά το 1945», για επικείμενο κραχ που θα επισκιάζει εκείνο του 2008 ή και του 1929 ακόμη, έχουμε σε εξέλιξη μείζονες κρίσεις, επισιτιστική, ενεργειακή, έχουμε πληθωρισμό συνδυαζόμενο με ύφεση κ.ο.κ.

Αγαπητέ Κώστα, δεν υπάρχει καμία αισιοδοξία για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας σίγουρα σε βραχυχρόνιο διάστημα –για το 2023– αλλά νομίζω ούτε και για τον επόμενο χρόνο, το 2024. Η παγκόσμια οικονομία μπαίνει σε ιδιαίτερα δύσκολη φάση, η οποία κυριαρχείται από υψηλότατες αβεβαιότητες. Αβεβαιότητες που δεν προέρχονται μόνο – αν μπορούμε να το πούμε αυτό– από καθαρούς «οικονομικούς» λόγους, αλλά και από τις γενικότερες πολιτικές εξελίξεις στον πλανήτη. Όπως έχω προσπαθήσει να δείξω στο βιβλίο μου Η ατελέσφορη επιστήμη δεν πιστεύω σε μια «καθαρή οικονομική discipline» από τους πολιτικούς παράγοντες. Λέγοντας πολιτικούς παράγοντες εννοώ παράγοντες ισχύος. Οι τελευταίοι εκλείπουν παντελώς από τις προκείμενες συγκρότησης της οικονομίας ως συστηματικής discipline. Μάλιστα όταν ενταχθούν στο πλαίσιο συγκρότησής της, που δεν είναι άλλο από αυτό «της αρμονίας των συμφερόντων», από καταρρέει, απογυμνώνοντάς την όποια προβαλλόμενη αντικειμενικότητα. Τέλος πάντων. Όλα τα παραπάνω τα είπα, για να δείξω, ότι πάντα, αλλά προπαντός στην παρούσα συγκυρία, των μεγάλων πολιτικών αλλαγών στην κατανομή της ισχύος και στην διαπάλη των ανταγωνισμών και εχθροτήτων που συμβαίνουν στον πλανήτη, δεν μπορούμε ποτέ να δείξουμε, με συστηματικό τρόπο πως επηρεάζεται η κατάσταση στην οικονομία. Τούτων λεχθέντων, και με τους περιορισμούς που απορρέουν, μπορώ να πω ότι η παγκόσμια οικονομία μπαίνει σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο δεδομένου ότι συνυπάρχουν συνδυαστικά τα εξής αρνητικά χαρακτηριστικά: υψηλός πληθωρισμός, υψηλά επιτόκια υψηλό χρέος, ενεργειακή κρίση και κρίση στην προσφορά (εφοδιαστική αλυσίδα). (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

1.

Ένας μετά τον άλλο οι πολυμερείς οργανισμοί (ΔΝΤ, ΟΟΣΑ, Παγκόσμια Τράπεζα) αλλά και οι Κεντρικές Τράπεζες των ισχυρών οικονομιών του πλανήτη προχωρούν σε δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας με αναφορά κυρίως το έτος 2023 αλλά και τον επερχόμενο χειμώνα του 2022. Οι πιο πρόσφατές δυσοίωνες προβλέψεις είναι αυτές του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης που δημοσιεύτηκαν στην ενδιάμεση έκθεσή του, με τίτλο «Πληρώνοντας το τίμημα του πολέμου».

Ο ΟΟΣΑ σημειώνει ότι η μεγέθυνση της παγκόσμιας οικονομίας ανακόπηκε στο δεύτερο εξάμηνο του 2022 και ότι το 2023 θα είναι πολύ χαμηλότερη σε σχέση με ό,τι προβλεπόταν πριν από ένα έτος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οργανισμού, τα πραγματικά εισοδήματα μπορεί να είναι χαμηλότερα κατά περίπου 2,8 τρισ. δολλάρια σε σχέση με ό,τι προβλεπόταν ένα χρόνο πριν, ποσό που αντιστοιχεί στο 2% του παγκόσμιου ΑΕΠ με βάση τις ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης.

Το κλειδί προκειμένου να εξηγηθεί η επιβράδυνση της μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας είναι η γενίκευση της σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής καθοδηγούμενη από το μεγαλύτερο του αναμενομένου ύψος του πληθωρισμού. Επίσης σημαντικός παράγοντας είναι η πολιτική μηδενικής ανοχής στη πανδημία που εφαρμόζει η Κίνα. (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Φαίνεται ότι η ρήση του λόρδου Ισμέυ, πρώτου Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ  το διάστημα 1952-1957, «Keep the Russians out, the Americans in, and the Germans down», με την οποία εξηγούσε με απλό τρόπο τους πραγματικούς στόχους της συμμαχίας τότε, πέρα από το επιφαινόμενο, έχει τελικά διαχρονική αξία. Οι τελευταίες εξελίξεις, τόσο της Συνόδου των Αρχηγών της ΕΕ, όσο και της συνόδου των G7, δείχνουν, με αρκετή σαφήνεια, την (απόλυτη;) επικυριαρχία των αγγλοσαξονικών δυνάμεων της Δύσης, στο σημερινό γεωπολιτικό παίγνιο που εκτυλίσσεται στη δυτική ακτή της Ευρασίας, με αντίπαλο τη Ρωσία. ΗΠΑ και Βρετανία μέχρις σήμερα, έχουν επιβάλει τις απόψεις τους στις κύριες Ευρωπαϊκές χώρες αναφορικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της Ρωσίας σε στενή συνεργασία με την Πολωνία και τις τρεις χώρες της Βαλτικής.

Το ίδιο συμβαίνει βεβαίως και στην ανατολική ακτή (Ειρηνικός – Ινδικός) όπου ο βασικός αντίπαλος εκεί είναι η Κίνα. Εδώ οι ΗΠΑ σε στενή συνεργασία με την Αυστραλία και την πανταχού παρούσα Βρετανία καθορίζουν την πολιτική αντιμετώπιση της Κίνας ενώ οι υπόλοιπες βασικές συμμαχικές χώρες (Ιαπωνία, Ν. Κορέα) μέχρι σήμερα ακολουθούν πιστά. Οι ΗΠΑ, με την αλλαγή της προεδρίας, επιχειρούν να ενδυναμώσουν τις σχέσεις τους με τις χώρες της περιοχής, εκτός από το επίπεδο της αμυντικής συνεργασίας (συμφωνία Αυστραλίας – Ηνωμένου Βασιλείου – ΗΠΑ (AUKUS)^[1] και της γενικότερης συμφωνίας ( Αυστραλίας – Ιαπωνίας – Ινδίας – ΗΠΑ (QUAD)^[2] και σε αυτό των οικονομικών σχέσεων. Σε αυτή την κατεύθυνση εντάσσεται η προσπάθεια δημιουργίας μιας US-ASEAN Comprehensive Strategic Partnership. Δηλαδή μια συμφωνία ανάλογη με την αντίστοιχη κινέζικη Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP).

Και στις δύο ακτές της Ευρασίας, είμαστε μάρτυρες της προσπάθειας που καταβάλλουν οι ΗΠΑ, μετά την απώλεια της κεντρικής Ασίας (Heartland), με τελευταία πράξη την αποχώρηση από το Αφγανιστάν, να διατηρήσουν τον έλεγχο της Ευρασίας μέσω του ελέγχου της περιφέρειας (Rimland). (περισσότερα…)

*

του ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Η αναζωογόνηση του, κατά Μακρόν, «εγκεφαλικά νεκρού ΝΑΤΟ», και κατά συνέπεια η ενδυνάμωση του ατλαντισμού (σχέσεις και δεσμοί ΗΠΑ-ΕΕ) έχει τονισθεί δεόντως από ακαδημαϊκούς και αναλυτές των διεθνών σχέσεων, μάλιστα πολλές φορές και με τρόπο πανηγυρικό, ως τη βασικότερη αρνητική συνέπεια για τη Ρωσίας από τότε που εισέβαλλε στην Ουκρανία.

Αυτό εκφράστηκε με την επαναδραστηριοποίηση των ΗΠΑ, αλλά και του Ηνωμένου Βασιλείου στην περιοχή της ευρωπαϊκής ακτής της Ευρασίας. Αποκορύφωμα βεβαίως ήταν οι αιτήσεις δύο «ανεξάρτητων» χωρών της Σκανδιναβικής χερσονήσου, Σουηδίας και Φιλανδίας, να γίνουν και τυπικά μέλη του ΝΑΤΟ.

Συγχρόνως, και στον αντίποδα αυτών των εξελίξεων, ο τερματισμός των φιλοδοξιών περί ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας είναι εμφανής διά γυμνού οφθαλμού. Με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τον συνεχιζόμενο πόλεμο, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως τουλάχιστον συνάγεται με τα μέχρι τώρα εξελίξεις, έχουν δώσει τη συγκατάθεσή τους στις ΗΠΑ, να αποφασίζουν για λογαριασμό τους και στο όνομά τους, για τις απαιτούμενες δράσεις, διαμέσου του ΝΑΤΟ. (περισσότερα…)