*

Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Ο Ηρόστρατος απέβλεπε στην υστεροφημία – και με τον άρρωστο τρόπο του την εξασφάλισε. Ετούτοι εδώ αγωνίζονται για την 15λεπτη δόξα του Ουώρχολ – και, ταιριαστά, χρησιμοποιούν τα μέσα που εκείνος τούς δίδαξε. Ας μην παρίσταναν, τουλάχιστον, πως μια τοματόσουπα περιχυμένη πάνω στα «Ηλιοτρόπια» του Βαν Γκογκ, ή ένας πουρές πάνω σ’ ένα ειδύλλιο του Μονέ συνιστούν «διαμαρτυρία», αγώνα τάχα υπέρ του περιβάλλοντος… Όλη η εξηλιθίωση της Δύσης σε ένα στιγμιότυπο.

~.~

Τι παρέχουν στον άθεο τα έργα της πίστης; Μια ματιά στα παθήματα της ιστορίας; Τη βύθιση στη ζεστή συλλογική αγκαλιά; (Παλιά πικρή αλήθεια: οι αμφισβητίες αναμεταξύ μας δεν συγκροτούμε κοινότητα, ζούμε και πορευόμαστε φερέοικοι…) Τη λύτρωση από τα έσχατα ερωτήματα, έστω και με τη μέθοδο του γόρδιου ξίφους; Τη νοσταλγία των Ουρανών; Την γνώση πως όλα είναι μάταια, ακόμη και η ίδια αυτή διαπίστωση; Τη φιλύποπτη αναζήτηση της ρωγμής στην ομολογία του άλλου; Τον αυτεπίστροφο καγχασμό του υπερόπτη που καθαιρεί τον Παντογνώστη μόνο και μόνο για να καταλάβει εκείνος τον θρόνο του; Ή απλώς τελικά μια επαλήθευση: ότι τ’ ανθρώπινα σ’ όποια τους πάντα εκδοχή, ένθεν και ένθεν κάθε «πιστεύω», μένουν τα ίδια;

~.~

Για τη Λιζ Τρας τα σχόλια περιττεύουν. Και μόνο που έφτασε μια τέτοια γυναίκα να γίνει πρωθυπουργός (και προηγουμένως υπουργός εξωτερικών) του Ηνωμένου Βασιλείου, δείχνει τι ποιότητος πολιτικό προσωπικό κρατάει τις μοίρες μας στα χέρια του.

Σαράντα χρόνια θατσερισμού, εκποίησης δηλαδή της δημόσιας σφαίρας στα ιδιωτικά συμφέροντα, υπονόμευσαν τόσο την αυτονομία της πολιτικής ώστε την απομύζησαν εντελώς, και εντελώς συνειδητά, από το αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό. Η δράση στον τομέα των επιχειρήσεων, της τεχνολογίας, των ΜΜΕ, για έναν νέο με φιλοδοξίες και τόλμη σήμερα είναι πολύ περισσότερο ελκυστική.

Όλο και συχνότερα, πολιτικοί γίνονται άνθρωποι με νοοτροπία και κατάρτιση υπαλλήλου, άνθρωποι όχι απλώς ετερόφωτοι ή μέτριοι, αλλά αστοιχείωτοι, σε κάθε περίπτωση ανεπαρκείς. Είτε είναι γόνοι πολιτικών δυναστειών, είτε επαγγελματικά κομματικά στελέχη, είτε τεχνοκράτες ή αστεράκια απλανή ή διάττοντα της σόου μπίζνες – αδιάφορο. Σημασία έχει να μην έχουν γνώμη, σκέψη, παρουσία δική τους. Τα ιδιωτικά συμφέροντα τους προωθούν και εκείνοι τους προσφέρουν πειθαρχικά τις υπηρεσίες τους.

Φυσικά, τέτοιοι άνθρωποι δεν μπορούν να επιφέρουν καμιά ουσιώδη μεταβολή στα πράγματα, απλώς ακολουθούν την πεπατημένη. Αντιγράφουν το εγχειρίδιο, εκφωνούν τους ίδιους λόγους, φωτογραφίζονται με το ίδιο χαμόγελο. Όπερ και το ζητούμενο… Αρκεί να δει κανείς το πολιτικό προσωπικό των Βρυξελλών για να πάρει μια ιδέα. Ή τα υπουργικά έδρανα μιας όποιας ευρωχώρας.

~.~

Τι κοινό έχουν η ελληνική κρίση του 2010-15, το ξέσπασμα της πανδημίας το 2019, ο πόλεμος στην Ουκρανία εφέτος; Είχαν όλα προβλεφθεί, κάποτε δεκαετίες προηγουμένως, με ακρίβεια εντυπωσιακή.

Χωρίς καμία αντίδραση από τους ιθύνοντες. Η μεγαλύτερη δύναμη της ανθρώπινης ιστορίας, έγραφε ο Λα Ροσφουκώ είναι η αδράνεια. Φυσική απραξία και ψυχοπνευματική αναισθησία πάνε μαζί, οι μάζες τις έχουν απόλυτη ανάγκη για να μπορούν να συνεχίσουν τη ζωή τους. Το ίδιο και οι διαχειριστές των μαζών, ο εφησυχασμός είναι η ισχυρότερη ντρόγκα του δυτικού πολιτικού συστήματος. Σιγά μη γίνει πόλεμος με την Τουρκία, σιγά μη φτάσουμε σε πυρηνική σύρραξη εξαιτίας της Ουκρανίας, σιγά μην έχουμε εμπρός μας έναν δραματικό χειμώνα, ακούς να σου λένε άνθρωποι που αν τους έλεγες τον Ιανουάριο του 2020 ότι δυο μήνες αργότερα θα έπρεπε να στέλνουν εσεμές για να βγουν από το σπίτι τους, θα σε κοιτούσαν σαν εξωγήινο.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα της αλήθειας είναι ότι κάποιες φορές είναι τόσο ακραία, ώστε χάνει την αληθοφάνειά της. Δεν την πιστεύει κανείς προτού του χτυπήσει την πόρτα. Κάποτε ούτε και τότε.

~.~

Σ’ ένα μόνο κοινό απευθύνεται ο συγγραφέας: της εποχής του. Οι μεταγενέστερες εποχές είναι άδηλες, μόνο να εικάσουμε μπορούμε τις προτιμήσεις τους κι εκείνες δεν ενδιαφέρονται διόλου για τις δικές μας προθέσεις. Ακόμη κι όταν προσδοκούμε να αποσπάσουμε την προσοχή τους, δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε βέβαιοι ότι θα το πετύχουμε με τα μέσα που εμείς κρίνουμε πρόσφορα ή με μια αρετή μας που μας φαίνεται πρωτεύουσα.

Ακόμη και όταν ταχυδρομεί τα έργα του στην Αιωνιότητα, ο συγγραφέας συνομιλεί πρωτίστως με το Παρόν.

~.~

Δεν ξέρω τι είναι χειρότερο: η λογοτεχνική αγραμματοσύνη των κυβερνητών μας ή ο πολιτικός αναλφαβητισμός των συγγραφέων μας;

~.~

Σοκαρίστηκε τάχα μου το πανελλήνιο με την δύσμοιρη 12χρονη. Και κανείς απορεί: Τα πάμπολλα ανήλικα που κάνουν πεζοδρόμιο (και εμπρός στα μάτια μας κάποτε, ο ποιητής Αντώνης Ζέρβας προ ετών είχε καταγγείλει ότι εξέδιδαν πεντάχρονο παιδί στην Αχαρνών…), τα κυκλώματα που εφοδιάζουν με φρέσκα προσφυγόπουλα το εκλεκτό πελατολόγιο των σικ κύκλων της Αθήνας, τους περιοδεύοντες θιάσους της δυστυχίας που ανακυκλώνονται στα μπουρδέλα και τα μπαρ της επαρχίας, όλα αυτά κανείς δεν τα βλέπει; Τις εκατοντάδες «εξαφανίσεις» ανηλίκων; Τις «18χρονες» που ρεκλαμάρουν τα αρμόδια προαγωγικά σάιτ; Τα ασυνόδευτα που περνούν τα σύνορα και χάνονται από προσώπου γης μόλις πατήσουν το πόδι τους στα Κέντρα «Φιλοξενίας»;

Φυσικά όχι, όλα αυτά ούτε τα βλέπουμε ούτε και θέλουμε να τα δούμε. Πού και πού μόνο ανακουφίζουμε την ηθική μας συνείδηση με μια μελοδραματική έκρηξη κατά της αθλιότητας, σκηνοθετημένη από τους ευσυγκίνητους τηλεμαστρωπούς της ανθρωπιάς μας. Τότε εξεγειρόμεθα δήθεν, αυστηροποιούμε τους παλαιούς νόμους που κανείς ποτέ δεν εφάρμοσε ή θεσπίζουμε νέους που κανείς ποτέ δεν θα εφαρμόσει, ήγουν κάνουμε το καθήκον μας και, ήσυχοι πλέον, αλλάζουμε κανάλι.

Το εμπόριο της λευκής σαρκός πάντα ήταν en vogue, πάντα θα είναι. Θα εξαλειφθεί όταν θα εξαλειφθούν οι πόλεμοι, η βία, η διαφθορά και η εκμετάλλευση – δηλαδή ποτέ. Ιδιαίτερα ανθεί όμως τις εποχές του ψευτοηθικισμού και των πηχιαίων καταγγελιών. Η εποχή του βικτωριανού πουριτανισμού ήταν τέτοια, ποτέ δεν υπήρχαν λέει περισσότερες πουτάνες στο Λονδίνο. Το imperium κυβερνούσε τα κύματα, ο ήλιος δεν έδυε ποτέ στην επικράτειά του και οι εις είδος προμήθειες ήταν φθηνές και εύκολες. Η δική μας όμως εποχή του MeToo και των ανοιχτών συνόρων, μάλλον της έχει κλέψει τα πρωτεία. Ιεροκήρυκες και νταβατζήδες, αριθμητικά η σχέση είναι ευθέως ανάλογη.

~.~

Το ξέβρασμα του πνεύματος στον βόθρο της ντροπής
είναι η λάγνα η πράξη· όμως και πριν την πράξη
είναι η λαγνεία επίορκη, φόνισσα, αιμοσταγής,
είναι άγρια, βάναυση, σκαιά, κτήνος που ’χει λυσσάξει.
Την ίδια, απόψε αν σε μεθά, τη φτύνεις το πρωί,
ξέφρενα την πολιορκείς μα μόλις την αλώσεις
ξέφρενα τη μισείς, φάουσα, παγίδα μοχθηρή,
δόλωμα που θα τρελαθείς έτσι και το δαγκώσεις.
Τρελαίνει κι όποιον την ποθεί κι όποιον την αποκτά,
ακραία αν θέλει, θέλησε ή θα θελήσει κάτι,
μακάρια όταν μάχεται, δύσμοιρη όταν νικά,
πρώτα υπόσχεση ιλαρή, μετά σκιά φευγάτη.
Όλοι τα ξέρουν όλ’ αυτά· κι όμως, κανείς το πώς
τούτο τον Άδη ν’ αρνηθεί που φαίνεται Ουρανός.

ΣΑΙΞΠΗΡ, 129

~.~

Οι Γερμανοί έχουν τη δυνατότητα να συνδέσουν στο ρεύμα όλους τους πυρηνικούς σταθμούς που έχουν αποσύρει από την παραγωγή και να ρίξουν τις τιμές στο μισό αύριο κιόλας. Δεν το κάνουν για να μη στεναχωρηθεί το κόμμα των Πρασίνων.

Ο Μπάιντεν και η κυβέρνησή του άφησαν φέτος 2.700.000 ανθρώπους να μπουν παράνομα στη χώρα, ρεκόρ που προμηνύει εκλογική κατάρρευση των Δημοκρατικών ακόμη και στο εσωτερικό της ίδιας της ισπανόφωνης κοινότητας των ΗΠΑ. Όμως ο Μπάιντεν το επιτρέπει για να μην στενοχωρήσει τους δικαιωματιστές.

Ο Μητσοτάκης ανακοινώνει διά του υπουργού του της ενεργείας την γιγάντωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας από το αζερικό φυσικό αέριο και τον TurkStream, στην ουσία από την Άγκυρα δηλαδή. Το κάνει επειδή είμαστε λέει σε πόλεμο με τη Ρωσσία. Θα θέλει μάλλον να στεναχωρήσει τον Πούτιν.

~.~

Από πού κατάγεται ο σύγχρονος μηδενισμός; Ο Νίτσε ως γνωστόν τη γένεσή του την εντοπίζει στον χριστιανισμό. Κι έχει μ’ αυτό και δίκιο και άδικο. Δεν είναι μόνο ο χριστιανισμός. Όλες οι αβρααμικές θρησκείες και οι μεσσιανισμοί που τις διαδέχτηκαν, εγκόσμιοι ή υπεριστορικοί, κάθε κήρυγμα διαφωτιστικό και μανιφέστο της Προόδου, με άλλα λόγια ό,τι απαξιώνει τη ζώη και οραματίζεται να βάλει στη θέση της κάτι άλλο, τάχα ριζικά ανώτερο, φέρνει μέσα του το σπέρμα του μηδενός.

Όποιος εξαρτά το αξιοβίωτο του βίου από την υπέρβαση του βίου αυτού, αναπόφευκτα καταλήγει στον μηδενισμό μόλις –αναπόφευκτα κάποια στιγμή– βρει τοίχο, ατομικά ή συλλογικά. Ο ενεστώς κόσμος της ευδαιμονιστικής και τεχνοκρατούμενης ουτοπίας δεν μπορεί να αποτελεί εξαίρεση.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ

*

*

*

*