Τζάκι Κέυ, Χαρτιά Υιοθεσίας

4e29f8331789425964815cbceb82b7ee

Μέρος Πρώτο, Κεφάλαιο 3ο: Λίστες Αναμονής

(Μτφρ.- σχόλια: Μαρία Μπλάνα)

Στο πρώτο πρακτορείο που πήγαμε
δεν μας ήθελαν στις λίστες τους
δεν μέναμε αρκετά κοντά σε κάποια ενορία
ούτε ήμασταν από αυτούς που πάνε εκκλησία
(αν και αποφύγαμε να αναφέρουμε πως ήμασταν κομμουνιστές)
Στο δεύτερο μας είπαν
πως δεν βγάζαμε αρκετά λεφτά.
Στο τρίτο μας συμπάθησαν
αλλά η λίστα αναμονής ήταν ήδη στα πέντε χρόνια.
Πέρασα έξι μήνες προσπαθώντας να μη χαζεύω
τις κούνιες ή το καλαθάκι για μωρά στα καροτσάκια του σούπερ-μάρκετ,
να μην σκέφτομαι πως το παιδί που ήθελα θα μπορούσε
να ‘ναι τώρα πέντε χρόνων.
Στο τέταρτο πρακτορείο η λίστα είχε κλείσει.
Στο πέμπτο μας έβαλαν στη λίστα αλλά πάλι δεν είχαν μωρά.
Κι όπως βγαίναμε από την πόρτα
είπα Α, ξέρετε, δεν μας νοιάζει το χρώμα.
Κι έτσι απλά, η αναμονή τελείωσε.
 
Σήμερα το πρωί έφτασε ένας υπηρεσιακός φάκελος
από το Εδιμβούργο: μια μονοσέλιδη αναφορά
Κατάφερα να ελέγξω το αρχείο σας
(φυλάσσεται σε μικροδιαφάνεια, όπως όλα τα αρχεία πλέον).
Οι ακόλουθες πληροφορίες είναι από τα γράμματα της μητέρας σας:
Η μητέρα σας ήταν δεκαεννέα χρόνων όταν σας γέννησε.
Ζυγίζατε σχεδόν τέσσερα κιλά.
Της άρεσε το χόκεϋ. Δούλευε στο Αμπερντήν
ως σερβιτόρα. Είχε ύψος ένα και εβδομήντα δύο.

Νόμιζα πως τα είχα κρύψει όλα
πως δεν είχε μείνει ίχνος
από κάτι που θα μπορούσε να μας προδώσει
 
Έβαλα Μαρξ Ένγκελς Λένιν (όχι Τρότσκι)
στο καλάθι των άπλυτων – σιγά μην έχωνε
τη μύτη της εκεί.
 
Όλα τα τεύχη του Ημερήσιου Εργάτη
τα έχωσα κάτω απ’ τον καναπέ
ξεκρέμασα το περιστέρι της ειρήνης απ’ τον τοίχο του καμπινέ 
την αφίσα του Πολ Ρόμπσον με τη λεζάντα δώστε του το διαβατήριό του
από τον τοίχο της κουζίνας.
 
Άφησα μια προτομή του Ρόμπερτ Μπερνς
τις αστυνομικές μου ιστορίες
και τα άπαντα του Σέλλεϋ
 
Και να σου την στις 11.30 ακριβώς
της βάζω καφέ
από το νέο ουγγρικό σερβίτσιο μου
 
κι εύχομαι, η χαζή, πως δεν θα ρωτήσει
την προέλευσή του – ειλικρινά
αυτό το μωρό μου έχει καρφωθεί στο κεφάλι.
 
Κάθεται σταυροπόδι στον καναπέ
μου φαίνεται ακούω τα φύλλα του Ημερήσιου Εργάτη
να θροΐζουν από κάτω της.
 
Λοιπόν, λέει, ενδιαφέρον το σπίτι σας
Βλέπει τα φρύδια μου να σηκώνονται.
Είναι διαφορετικό, διευκρινίζει.
 
Γαμώτο κι εγώ πάλευα όλο το πρωί
να το κάνω να μοιάζει συνηθισμένο
– ένα υπέροχο σπίτι για το μωρό.
 
Κουμπώνει το παλτό της όλο χαμόγελα
Σκέφτομαι
έχω σκοράρει

Μα καθώς η μπάλα πλησιάζει στα δίχτυα
το βλέμμα της πιάνει, την ίδια στιγμή με το δικό μου,
μια κόκκινη κορδέλα με είκοσι κονκάρδες
για την παγκόσμια ειρήνη
 
Ξεκάθαρη σα σφυροδρέπανο
πάνω στον τοίχο
Α, λέει, είστε ενάντια στα πυρηνικά όπλα;
 
Στο διάολο όλα. Με μωρό ή χωρίς.
Ναι, της λέω. Ναι, ναι, ναι.
Θα ‘θελα αυτό το μωρό να μεγαλώσει σ’ έναν κόσμο
Χωρίς πυρηνικά όπλα.

Α. Τα μάτια της φωτίζονται.
Κι εγώ είμαι υπέρμαχος της ειρήνης, λέει
και κάθεται ξανά γι’ άλλο ένα φλυτζάνι καφέ.

ΤΖΑΚΙ ΚΕΪ


Η Ζακλίν-Μάργκαρετ Κέυ, γνωστή ως Τζάκι Κέυ (Jackie Kay), είναι Σκωτσέζα ποιήτρια, θεατρική συγγραφέας και μυθιστοριογράφος. Γεννήθηκε στο Εδιμβούργο της Σκωτίας το 1961, από Σκωτσέζα μητέρα και Νιγηριανό πατέρα. Υιοθετήθηκε, στη βρεφική της ηλικία, από ένα ζευγάρι λευκών (Σκωτσέζων) και μεγάλωσε στην Γλασκώβη.

Η Κέυ καταγράφει την εμπειρία της υιοθεσίας και ανατροφής της από μια οικογένεια λευκών, στην πρώτη ποιητική συλλογή της, με τίτλο Χαρτιά Υιοθεσίας (The Adoption Papers, Bloodaxe Editions, 1991) από την οποία προέρχεται το παραπάνω απόσπασμα.

Στα «Χαρτιά Υιοθεσίας» η Κέυ χωρίζει την ποιητική αφήγηση σε τρεις φωνές: της υιοθετημένης κόρης, της θετής μητέρας και της βιολογικής μητέρας. Στο πρωτότυπο, η κάθε φωνή αποδίδεται με άλλα τυπογραφικά στοιχεία, σε μια σειρά ποιημάτων που οι φωνές των τριών γυναικών πλέκονται μεταξύ τους, καθρεφτίζοντας τις διαφορετικές αλλά τεμνόμενες διαδρομές τους.

Με τόνο καθημερινό, λακωνικό και ρεαλιστικό, αλλά και με εύστοχο χιούμορ που εξισορροπεί την τραγικότητα κάποιων πτυχών του βασικού θέματος, οι τρεις γυναίκες περιγράφουν τις εμπειρίες τους που ξεκινούν από το ίδιο γεγονός: τη γέννηση της υιοθετημένης κόρης.

Μέσα από τις εμπειρίες αυτές, οι ποιητικές φωνές θίγουν ζητήματα κοινωνικά (ρατσισμός, κοινωνικά ταμπού, πολιτικά ζητήματα), ατομικά (διαμόρφωση της ατομικής ταυτότητας, δεσμοί αίματος), αλλά και ζητήματα που εκτυλίσσονται στα όρια μεταξύ του ατομικού και του κοινωνικού (ή πώς η κοινωνία και οι κρατικοί, συστηματοποιημένοι μηχανισμοί επηρεάζουν ή και εξαναγκάζουν τη διαμόρφωση της ατομικής ταυτότητας προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση).

Στο απόσπασμα που δημοσιεύεται εδώ, βλέπουμε τον αγώνα της θετής μητέρας να υιοθετήσει ένα μωρό, καθώς η ίδια δεν μπορεί να κάνει παιδιά, μέσα από ένα αστείο στιγμιότυπο συνάντησής της με μία (κρατική) κοινωνική λειτουργό. Βλέπουμε επίσης την αγωνία της υιοθετημένης κόρης στην προσπάθειά της να βρει τις βιολογικές της ρίζες, οι οποίες για τα κρατικά αρχεία δεν είναι παρά μία μικροδιαφάνεια.

Για τα «Χαρτιά Υιοθεσίας» η Κέυ κέρδισε τρία βραβεία στη χώρα της. Από το 2016, η Κέυ έχει τη θέση τιμής της “δαφνοστεφούς ποιήτριας” της Σκωτίας, καθώς και πληθώρα βραβείων και τιμών, για τη συνεισφορά της στη λογοτεχνία. Ζει στο Μάντσεστερ και διδάσκει Δημιουργική Γραφή στο Πανεπιστήμιο του Νιουκάστλ.

ΜΑΡΙΑ ΜΠΛΑΝΑ

Advertisement