Ὁ ἐγκληματολόγος Γιάννης Πανούσης εἶναι σήμερα γνωστὸς ἀπὸ τὴν πολιτική του δράση κυρίως. Παλαιὸ στέλεχος τοῦ ΠΑΣΟΚ, βραχύβιος Γενικὸς Γραμματέας Ἀπόδημου Ἑλληνισμοῦ ἐπὶ κυβερνήσεως Σημίτη, ὑποψήφιος ὑπερνομάρχης Ἀθηνῶν-Πειραιῶς τοῦ ΣΥΡΙΖΑ, στὶς τελευταῖες ἐκλογὲς βγῆκε βουλευτὴς μὲ τὴ ΔΗΜΑΡ. Τὸ ὄνομά του πρωτακούστηκε στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ 1980 ὅταν ἀπὸ κοινοῦ μὲ τὸν Διονύση Κλάδη ὑπῆρξε πρωτεργάτης τοῦ ν. 1268/1982 γιὰ τὴν ἀνώτατη ἐκπαίδευση. Ἀπὸ τὰ πλέον ἀμφιλεγόμενα νομοθετήματα τῆς μεταπολιτευτικῆς περιόδου, ὁ «νόμος-πλαίσιο» τοῦ 1982 μετέβαλε ἐκ βάθρων τὸ status quo στὰ πανεπιστήμια: ἀποψίλωσε τὴν ἰσχὺ τῶν καθηγητῶν, διευκόλυνε τὴ ραγδαία ἄνοδο τῶν πρώην βοηθῶν καὶ ἐπιμελητῶν καὶ ἐγκατέστησε παντοδύναμες στὰ ὄργανα τῆς διοίκησης τὶς φοιτητικὲς παρατάξεις καὶ τὸν κομματισμό. Τρεῖς δεκαετίες μετά, οἱ συνέπειές του εἶναι, κατὰ κυριολεξία, ὀφθαλμοφανεῖς.
Δύο χρόνια νωρίτερα, ὁ Πανούσης εἶχε προκαλέσει καὶ πάλι τὴν προσοχή, τοῦ στενοῦ ἀκαδημαϊκοῦ κοινοῦ ἐκείνη τὴ φορά. Ὁ νεαρὸς ἐγκληματολόγος θὰ καταγγελθεῖ ὅτι στὸ ἐκτενὲς ἄρθρο του «Ναρκωτικά, ἡ ἄλλη ὄψη τοῦ πραγματικοῦ», δημοσιευμένο στὴ μηνιαία ἐπιθεώρηση Ὁ Πολίτης (τχ. 36, Ἰούλιος 1980), «οἰκειοποιεῖται τὴν εἰσήγηση ποὺ ἔκανε ὁ Ἄγγλος καθηγητὴς Λῶρενς Ρέιτνα στὸ Διεθνὲς Συνέδριο Σημειωτικῆς καὶ Ψυχανάλυσης, τὸ ὁποῖο εἶχε πραγματοποιηθεῖ στὸ Μιλάνο τὸ 1976». [1]
Λόγω τῆς πολιτικῆς ἰδιότητας τοῦ Πανούση, ἡ ὑπόθεση θὰ πάρει ἀπρόσμενη τροπὴ – παραδόξως πρὸς ὄφελος τοῦ καταγγελλομένου.
Ὁ Πολίτης κάνει τὰ στραβὰ μάτια, προκειμένου νὰ μὴν κατηγορηθεῖ γιὰ φανατικὸ ἀντιπασοκισμό, μέχρι ποὺ οἱ καταγγελίες συσσωρεύονται. Ὁπότε μὲ καθυστέρηση δύο χρόνων, τὸν Μάρτιο τοῦ 1982, στὸ τεῦχος 49, δημοσιεύει μιὰ σύντομη ἐπανόρθωση. [2]
Ἐκεῖ τὸ περιοδικό (πιθανότατα ὁ ἴδιος ὁ διευθυντής του, Ἄγγελος Ἐλεφάντης), ἀφοῦ πρῶτα παραδεχτεῖ τὸ καθυστερημένο τῆς ἀντιδράσεως, παρακαλεῖ
τοὺς ἀναγνῶστες, ἂν τὸ θέμα τοὺς ἐνδιαφέρει, νὰ διαβάσουν τὸ πρωτότυπο ἀπ’ ὅπου ὁ κ. Πανούσης ἔχει «δανειστεῖ» τὸ μεγαλύτερο καὶ σοβαρότερο μέρος τοῦ ἄρθρου του […] Τὴν ἰταλικὴ ἔκδοση [τῶν πρακτικῶν του συνεδρίου] εἶχε ἐπιμεληθεῖ ὁ Armando Verdiglione, καὶ στὰ ἑλληνικὰ κυκλοφόρησε ἀπὸ τὶς Έκδόσεις Χατζηνικολῆ (Ἀθήνα 1978) σὲ μετάφραση Καίτης Χατζηδήμου καὶ Ἰουλιέττας Ράλλη, μετάφραση τὴν ὁποία, ἐπίσης, ἔχει «δανειστεῖ» ὁ ἀρθρογράφος μας. [3]
Ὁ Πανούσης θὰ ἀπαντήσει μὲ ἐπιστολὴ στὸ ἑπόμενο τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ (50-51, Ἀπρίλιος-Μάιος 1982) ἐπικαλούμενος τὶς κοινὲς πηγὲς τῶν δύο κειμένων ἀλλὰ καὶ τὴν κυκλοφόρηση ἐκ τῶν ὑστέρων ἀνατύπου τῆς μελέτης τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 1981 μέ, ἑπτὰ τὸν ἀριθμό, παραπομπὲς στὸ ἄρθρο τοῦ Ρέιτνα. Ἀπὸ τὴν πλευρά του τὸ περιοδικὸ θὰ ἐμμείνει στὴ θέση του περὶ «δανεισμοῦ».
Τὰ ἀμέσως ἑπόμενα χρόνια, ὁ Πανούσης θὰ ἀνέλθει ἀπρόσκοπτα τὰ σκαλιὰ τῆς πανεπιστημιακῆς ἱεραρχίας. Θὰ ἐκλεγεῖ ἀρχικὰ ἀντιπρύτανης καὶ ἔπειτα πρύτανης τοῦ Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Σήμερα εἶναι καθηγητὴς στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν.
– – – –
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Μικέλα Χαρτουλάρη, «Φάκελος Λογοκλοπή», Τὰ Νέα, Παρασκευὴ 15.5.1992. Ἡ τεκμηριωμένη καὶ τολμηρὴ ἐργασία τῆς Χαρτουλάρη εἶναι ἴσως ἡ πληρέστερη περὶ λογοκλοπῆς ποὺ ἔχει δημοσιευθεῖ στὸν ἑλληνικὸ τύπο.
2. Ὅ.π.
3. Πλήρης παραπομπή: Ἡ τρέλα. Τὸ διεθνὲς συνέδριο σημειωτικῆς καὶ ψυχανάλυσης, Μιλάνο, 1-4 Δεκεμβρίου 1976, ἐπιμέλεια Armando Verdiglione, μετάφραση Ἰουλιέττα Ράλλη – Καίτη Χατζηδήμου, Ἐκδόσεις Χατζηνικολῆ, Ἀθήνα 1978, τόμος 2ος.
Από τον «Φάκελο Λογοκλοπή», ΝΠ1, Χειμώνας 2013-14